Barzhaz Breizh

Eus Wikipedia
Barzhaz Breizh
oberenn lennegel
Deiziad krouiñ1830s Kemmañ
EmbannadurBarzaz Breiz, Barzaz Breiz, Barzaz Breiz, Q116478740 Kemmañ
AozerThéodore Hersart de La Villemarqué Kemmañ
Bro orinFrañs Kemmañ
Yezh an oberenn pe an anvgalleg, brezhoneg Kemmañ
Deskrivet en URLhttps://gallica.bnf.fr/blog/10122020/le-barzaz-breiz-chants-populaires-de-la-bretagne Kemmañ

Kervarker
Alexandre Le Bihan, 1880

Barzaz-Breiz hervez e zoare orin, Barzhaz Breizh hervez an doare-skrivañ a vremañ, eo talbenn un dastumad kanoù brezhonek hengounel storbet gant ar beskont Théodore Hersart de la Villemarqué (1815-1895) – a reer "Kervarker" anezhañ ivez – hag embannet e 1839 p'edo war e studi e Skol an Dielloù e Pariz.
E Barzhaz Breizh ez eus 91 gwerz vrezhonek dastumet gantañ, pe gant e vamm evit darn, troet e galleg gantañ, embannet pep hini gant ar pozioù brezhonek, displegadennoù gallek hag an tonioù da-heul.

Ur bennoberenn heverk hag a bouez bras eo Barzhaz Breizh, ken evit a sell ouzh al lennegezh ha skiantoù al lavar, ken evit a sell ouzh ar politikerezh hag Istor Breizh.
Kalz arzourien o deus kavet awen enni, en o zouez sonerien hag a denn splet eus kevrollennoù ar c'hanoù, a gavont e dibenn al levr.

An dastum[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E 1834, goude bout lennet al levr Recherches sur les ouvrages des bardes de la Bretagne armoricaine dans le Moyen-Âge bet skrivet gant ar chaloni G. de La Rue[1], e krogas ar beskont oadet 19 vloaz da zastum barzhonegoù brezhonek kanet gant tud e gorn-bro, da lavarout eo Nizon.
Kenderc'hel a reas da veajiñ ha da notenniñ kanoù e Kerne ; hervez e garnedoù edo e Lokeored e miz Gouere 1835, hag e miz Gwengolo e voe e Lesneven, e Leon. Bloaz war-lerc'h e tremenas dre vro Vontroulez kent dastum kostez Lannuon hag e Treger.
E miz Mezheven ar bloavezh 1837, goude bout bet tremenet dre vro Gwened ivez, en devoa war-dro 300 pajennad kanoù treuzskrivet, peadra neuze da gregiñ gant al labour sevel Barzhaz Breizh.

An aozañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Pa voe distroet da vaner ar Genkiz e Nizon e rannas Kervarker e zastumad e teir lodenn : kanoù istorel, kanoù a garantez ha kanoù nevet.
Ur skoilh a gavas war e hent avat pa verzas ne c'helle ket embann ar c'hanoù er stad m'edont : peogwir en devoa notennet betek ugent doare eus an hevelep kan digant kement a dud hag a gomze rannyezhoù disheñvel e rankas o c'hendeuziñ evit adkavout bewech ur varzhoneg peuzklok ha kempoell.
War ar yezh e rankas labourat ivez, pa oa diforc'hioù bras a stil hag a lusk etre kentelioù ar c'han-mañ-kan ; reizhañ ar brezhoneg a reas neuze pa oa ret, erlerc'hiañ ur poz mat bet klevet aze ouzh an hevelep poz fall bet klevet du-hont – evel-se er c'han XLVIII, Iannik Skolan, m'emañ ar rann gentañ e yezh Gwened-Izel hag an eil e yezh Treger.
E miz Eost 1837, miz goude 22vet deizh-ha-bloaz an dastumer, e voe prest taolenn al levr, ennañ 24 c'han istorel, 14 kan a garantez ha 6 kan nevet – 44 c'han en holl eta evit an embannadur kentañ.

Embannadurioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

A-boan savet gantañ taolenn Barzhaz Breizh e klaskas Kervarker kaout digant Maodierniezh an Deskadurezh Foran an aotre da embann e labour, ar pezh a voe nac'het outañ ; treiñ a reas war-du an Institut de France, hogen daoust d'e baeroned c'halloudus e voe nac'het an aotre c'hoazh, en abeg ma ne gredas ket da Boellgor al Lennegezh bout arbennik a-walc'h evit barn gwiriegezh ar c'hanoù. Ret e voe neuze d'ar beskont embann e oberenn diwar e goust-eñ.

E 1839 e teuas Barzaz-Breiz er gouloù evit ar wech kentañ, gant an Embannadurioù Delloye e Pariz, e stumm div levrenn in-8[2].

Adembannet e voe e 1840, e 1845 – gant 33 c'han ouzhpenn, ar pezh a lakaas ar sammas da 77, da c’houde e 1846 (4e embannadur, gant an ti Franck e Pariz ha Leipzig[3]) hag e 1867 gant Didier & Cie, e Pariz bepred (6vet embannadur, 91 c'han ennañ).
Meur a wech e voe adembannet doare 1867 gant al Librairie académique Perrin e Paris, ha meur a wech ivez e voe troet an doare-se en alamaneg (Keller-Seckendorf), en italianeg (Pascoli), e poloneg (Lucjan Siemieński), e saozneg (Taylor, Fleay, hag all), hag e meur a yezh all c'hoazh. Un eilskouerenn eus doare 1867 a voe embannet e 1981 gant ti La Découverte[4].

E 1883 e teuas er-maez an eizhvet embannadur digant ti Didier & Cie.

E 1989 eo gant Mouladurioù Hor Yezh e teuas er-maez kentañ embannadur hollvrezhonek Barzhaz Breizh, skrivet e peurunvan.

E 1996 ez embannas Coop Breizh doare gallek Barzhaz Breizh, da lavaret eo hep skridoù brezhonek, e stumm ul levr-godell.

E 2003 e voe adembannet doare 1867 al levr gant an Éditions du Layeur, e Pariz, dindan an talbenn Barzaz-Breiz. Kinniget eo al levr-se gant Yann-Fañch Kemener, kaner brezhonek bet dastumet kalz a ganoù gantañ ivez. El levr-se emañ rakskridoù 1839, 1845 ha 1867 a-raok ar skridoù gallek ha brezhonek lakaet keñver-ha-keñver, en doare da aesaat lenn ar gwerzioù en div yezh. Da-heul al levr ez eus ur bladenn-arc’hant a zo bet enrollet warni 12 kan gant Yann-Fañch Kemener ha Maîtrise de Bretagne, a gan o-unan pe a-gevret.

E 2016, an embanner aostralian Wentworth Press a lakaas moullañ un eilskouerenn eus doare 1867[5].

Brud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kerkent hag embannet e voe brudet Barzaz-Breiz , e kazetennoù Breizh da gentañ, hag e bed al lennegezh e Pariz goude. Diouzhtu e voe troet lod kanoù en alamaneg, e poloneg, e saozneg hag e svedeg.
Kalonekaet e voe an dastumer, a ec'honaas tachenn e enklaskoù, e Kerne-Uhel pergen. Tri c'han ha tregont ouzhpenn a voe en embannadur 1845, enno kanoù brezel enep an enebour gall, ar pezh a voe degemeret mat gant ar vurutellerien alaman, saoz ha zoken gall.
E 1846 e voe roet al Lejion a enor d'ar beskont, hag e 1851 e voe lakaet da ezel kenskriver estren Akademiezh roueel Berlin.
D'an 23 a viz Here 1852 ez embannas George Sand ur pennad a-zivout Barzaz-Breiz er gelaouenn L'illustration[6] ma lakaas ar werz XII, Drouk-kinnig Neumenoiou, par da Ilias Homeros, ha ma reas « diamantoù » eus tremen ugent gwerz all.
Aozer Barzhaz Breizh, a oa 24 bloaz d’ar mare-se, a voe uhelaet e staelad kevredigezhel, ar pezh a roas tro dezhañ da studiañ donoc’h ar brezhoneg ha tragedioù kozh Breizh. E 1858, pa voe brudet a-walc'h, e voe lakaet Kervarker da ezel eus an Académie des inscripions et belles-lettres, ur skourr eus an Institut de France hag en devoa nac'het e labour 21 bloaz kentoc'h.

Tabutoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

A-hed buhez Théodore Hersart de la Villemarqué ez eo bet taget koulz an den hag e oberenn, ha marv ar beskont ne lakaas ket termen d'an tabutoù.
Daou c'houlenn o deus maget ar vrezelourien : ha brezhoneger e oa Kervarker ? Hag ijinet gantañ eo bet Barzazh Breizh, kentoc'h eget gant tud izel dizesk a-hed kantvedoù ?

Ar brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ken abred ha 1867 e redas ur vrud fall skignet gant Fañch an Uhel ha tud all eus bedig ar brezhoneg : Kervarker ne ouie ket ar yezh pa oa deuet Barzaz-Breiz er-maez. Kement-se a voe skrivet ivez gant ar c'heltiegour gall Henri d'Arbois de Jubainville goude marv ar beskont, gant François Falc'hun c'hoazh e 1949, hag adarre e 1966 gant Fañch Gourvil[7].

Gwir eo ez eo iskis ha dizingal reizhskrivadur ar brezhoneg a lenner e doareoù kentañ Barzaz-Breiz, hogen kement-se ne ziskouez nemet pegen dianaoudek e oa Kervarker eus reolennoù ar yezh skrivet – hervez an helenneien bepred.
Ar pezh zo, dre lenn karnedoù an dastumer e verzer aes e ouie brezhoneg, pa oa gouest da zisrannañ ar gerioù kenetrezo, da skrivañ lod kemmadurioù (kan I/XVII, Ann distro a Vro-Zaoz) ha da lakaat an dambouezioù el lec'hioù dereat.
Anat eo e ouie an dastumer yezh e vro, pa oa dic'hallus bevañ hepti e Kerne e kreiz an XIXvet kantved, koulz en noblañs hag er werin ; penaos, a-hend-all, en devije gallet komz gant an dud – kozhidi an darn vuiañ anezho, ha dic'hallek evel-just – a-raok ma teurvezjent kanañ evitañ ? Ouzhpenn, gouzout a ouie diforc'hañ etre rannyezhoù ar brezhoneg, p'en o merkas evit pep kan ; gregach e vije bet forzh pe rannyezh d'e zivskouarn mar ne ouije ket brezhoneg.
Skrivañ hep gouzout ar reolennoù reizhskrivadur brezhonek a dalveze d'e vare an hini a reas neuze – peadra da vagañ tabut etre ar ouizieien, tra ken.[8]

Ar wiriegezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Pa oa divrezhonek Kervarker, penaos en devije gallet dastum ha treuzskrivañ danvez Barzhaz Breizh, ma kaver pennoberennoù evel ar c'han III/III Tour an Arvor ? Hep mar en devoa an dastumer skrivet pep tra, anat d'an helenneien, petra bennak ma ne weljont ket ar mell dislavar a oa en o arguzenn.
E 1867 e voe boulc'het an emgann da vat gant folklorourien hag a gave iskis ne vije roud ebet en o dielloù eus kanoù brudetañ Barzaz-Breiz ar beskont. Da geñver Kendalc'h Keltiek Etrebroadel Sant-Brieg, a zigoras d'ar 17 a viz Here 1867 ivez, e c'houlennjont digant Kervarker diskouez e garnedadoù, ar pezh na reas ket an dastumer.
D'an deiz-se end-eeun c'hoazh e teuas er gouloù un adembannadur eus ar C'hatholicon, aozet gant René-François Le Men, diellour Penn-ar-Bed, ma tamallas falsadur da Gervarker en un doare didro ha dismegañsus.[8]

E 1872 e kavas Fañch an Uhel abeg el labour bet kaset da benn gant Kervarker, pa 'z embannas De l'authenticité des chants du Barzaz-Breiz de M. de La Villemarqué daoust m’en doa bet tro da gomz gant an aozer da-heul ur c’hendalc’h gouizieien e 1868. Soñjal a rae dezhañ e oa bet savet ar c’hanoù penn-da-benn hervez stil ar Skosad James MacPherson ("Ossian"), rak biskoazh n’en devoa lennet barzhonegoù pobl savet ken mat ha hep gerioù gallek enno.

En e dezenn bet embannet e 1960 e skrivas Francis Gourvil ne oa ket Barzaz-Breiz ur barzhaz kanoù pobl gwririon[9].

Disteurel a reas Donatien Laurent darn eus an tamalladurioù-se en e dezenn bet embannet e 1974[10]. Goude bezañ bet kavet karnedoù dastum Kervarker e 1964 e tiskouezas D. Laurent en e dezenn e oa bet dastumet ar gwerzioù evit gwir gant aozer Barzhaz Breizh. Sur a-walc’h e oa bet kempennet ar gwerzioù gantañ evit kinnig kanoù stummet mat hag evit sevel patromoù eus ar c’hanoù, evel ma veze graet d’ar mare-se, da skouer gant ar vreudeur Grimm evit o c'hontadennoù pe gant ar Finn Elias Lönnrot evit Kalevala.

Barzhaz Breizh 1867[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kervarker o tastum
Engravadur gant Ernest Boyer, 1845
Ar Rannoù, kan kentañ Barzhaz Breizh

Doare brudetañ Barzhaz Breizh eo hini 1867, a vez embannet eilskouerioù anezhañ ez-roliek. Unan anezho zo kinniget amañ.

 Stumm[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

 Menegoù lezennel
  • Embanner : Librairie académique Perrin – 116, rue du Bac, Paris (7e) — Niverenn an embanner : 161.
  • Bloavezh ar gwirioù : 1963.
  • Fiziad lezennel : 3de trimiziad 1975.
  • Ti-moullañ : Imprimerie Hérissey, Évreux, Eure — Niverenn ar mouller : 21647.
  • Peurvoull : 10 a viz Ebrel 1978.
  • ISBN : hini ebet.
Mentoù
  • Hollek : 20,7 x 13,5 x 4,2 cm.
  • Paper : 20 x 13 cm.
  • Pouez : 685 g.
Keinañ
  • Jakedenn skeudennet war an tal, aozer(ez) dianav.
  • Golo karton 1,5 mm e devder, lienet e ruz.
  • Gourme peget, sined ebet.
  • Paper gwenn, 75 g/.
  • Pajennadur : in-16 (kaieroù 32 bajenn) ; 22 gaier (20vet kaier : 8 pajenn hepken) ; 680 pajenn en holl (21 x 32 + 8).

 Skrid[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Noménoë
Aozer dianav, 1865
Tom Taylor, The Ballads of Brittany
Troet diwar Barzaz-Breiz

Evel m'en devoa divizet Kervarker ober ken abred ha 1839, teir lodenn zora rann ar c'hanoù en embannadur 1867 : kanoù gwengelouriel, istorel ha balladennoù (65 kan), kanoù gouelioù ha kanoù a garantez (18 kan), mojennoù ha kanoù relijiel (7 kan) ; ur c'han ouzhpenn zo er stagadenn, da lavarout eo 90 kan en holl.

A bep korn-bro eus Breizh-Izel e teu ar c'hanoù, evel m'en diskouez ar rannyezhoù a zo bet merket evit pep hini anezho en oberenn. Dasparzh ar rannyezhoù eo :

  • Gwened : 1
  • Gwened-Izel : 3
  • Kerne : 54
  • Kerne-Uhel : 8
  • Leon :13
  • Treger : 12 — Sammad : 91.
  • Setu amañ Barzhaz Breizh evel ma oa en embannadur 1867 ; doujet ez eus bet da reizhskrivadur brezhoneg ar skrid, vioù-koukoug hag all.
Kaier/pp. Taolenn Danvez
1 / 1–5 Goullo. ; pajenn 1 peget war plad diabarzh ar golo.
1 / 6 Raktalbenn : Chants populaires de la Bretagne
1 / 7 Goullo.
1 / 8
Talbenn  
BARZAZ-BREIZ
Chants populaires de la BRETAGNE
par le vicomte Hersart de la Villemarqué
Membre de l'Institut
« Ils garderont le souvenir de tous les événements contemporains. »
Statut de bardes de l'Île de Bretagne — Myvyrian. t. III, p. 291[11].
Ouvrage couronné par l'Académie française
Librairie académique Perrin, Paris
1 / 9 Menegoù lezennel an embanner (© 1963, embanner, gwirioù miret).
1 / 10
Dedi  
« À ma tendre et sainte mère
MARIE-URSULE FEYDEAU DU PLESSIX-NIZON
COMTESSE DE LA VILLEMARQUÉ
Boed a rea d'ann neb en doa naon,
Ha louzou d'ann neb a oa klaon
LE TEMPS PASSÉ, p. 399.
1 / 11
NOTE DE L'ÉDITEUR  
   Depuis de longues années les « diamants du
Barzaz-Breiz », pour reprendre l'expression de
George SAND, sont introuvables et ils ne semblent
pas moins recherchés qu'en 1841[12].

   C'est qu'en effet, après cent vingt ans d'âge, le
Barzaz-Breiz, œuvre maîtresse du vicomte Théodore
de la VILLEMARQUÉ n'a pas vieilli : critiqué par
certains, attaqué même pard'autres avec plus ou
moins de virulence, il demeure une œuvre admira-
ble.
   Sollicités parfois de présenter, en cas de réeédi-
tion, un texte en langue bretonne plus soignée
et plus classique, allégée de certains commentaires,
nous nous y sommes refusés : nous estimerions
déloyal de publier, sous le nom de la VILLEMAR-
QUÉ
un document qui ne serait plus le sien, et ne
respecterait pas la présentation qu'il a lui-même
choisie.

   La présente édition est identique à celle de 1867.
1 / 12 III PRÉFACE — Rakger gant Théodore Hersart de la Villemarqué.
1 / 20 XI INTRODUCTION — Digoradur gant Théodore Hersart de la Villemarqué.
3 / 89 PREMIÈRE PARTIE – CHANTS MYTHOLOGIQUES HÉROÏQUES, HISTORIQUES ET BALLADES
3 / 90 Goullo.
3 / 91 1 I - LES SÉRIES ou LE DRUIDE ET L'ENFANT / AR RANNOÙIES KERNE
4 / 109 19 II – LA PROPHÉTIE DE GWENC'HLAN / DIOUGAN GWENC'HLANIES KERNE
4 / 115 25 III – LE SEIGNEUR NANN ET LA FÉE / AOTROU NANN HAG AR GORRIGANIES LEON
4 / 121 31 IV – L'ENFANT SUPPOSÉ / AR BUGEL LAEC'HIETIES KERNE
4 / 125 35 V – LES NAINS / AR C'HORREDIES KERNE
5 / 129 39[13] VI –SUBMERSION DE LA VILLE D'IS / LIVADENN GERISIES KERNE
5 / 135 45 VII – LE VIN DES GAULOIS ET LA DANSE DU GLAIVE / GWIN AR C'HALLAOUED HA KOROL OR C'HLEZEIES LÉON[14]
5 / 139 49[15] VIII – LA MARCHE D'ARTHUR / BALE ARZURIES KERNE
5 / 142 52 IX – LA PESTE D'ELLIANT / BOSEN ELLIANTIES KERNE
5 / 146 56 X – MERLIN / MARZINIES KERNE
5 / 147 57 I – MERLIN AU BERCEAU / MARZIN ENN HE GAVEL
5 / 152 62 II – MERLIN - DEVIN / MARZIN - DIVINOUR
5 / 153 63 III – MERLIN - BARDE / MARZIN - BARZ
6 / 163 73 IV – CONVERSION DE MERLIN / DISTRO MARZIN
6 / 169 79 XI – LEZ-BREIZ FRAGMENTS ÉPIQUES / LEZ-BREIZIES KERNE
6 / 170 80 I – LE DÉPART / AR C'HIMIAD
6 / 173 83 II – LE RETOUR / ANN DISTRO
6 / 176 86 III – LE CHEVALIER DU ROI / MARC'HEG AR ROUE
6 / 183 93 IV – LE MORE DU ROI / MORIAN AR ROUE
6 / 188 98 IV[16] – LE ROI / AR ROUE
6 / 190 100 V[17] – L'ERMITE / AL LEAN
7 / 202 112 XII – LE TRIBUT DE NOMÉNOË / DROUK-KINNIG NEUMENOIOUIES KERNE
7 / 210 120 XIV[18] – ALAIN-LE-RENARD / ALAN-AL-LOUARNIES KERNE
7 / 213 123 XIV[19] – BRAN OU LE PRISONNIER DE GUERRE / BRANIES LEON
7 / 220 130 XV – LE FAUCON / AR FALC'HONIES KERNE [20]
8 / 225 135 XVI – HÉLOISE ET ABAILARD / LOIZA HAG ABALARDIES KERNE
8 / 231 141 XVII – LE RETOUR D'ANGLETERRE / ANN DISTRO EUZ A VRO-ZAOZIES KERNE
8 / 236 146 XIX[21] – L'ÉPOUSE DU CROISÉ / GREG AR C'HROAZOURIES KERNE
8 / 241 151 XX – LE ROSSIGNOL / ANN EOSTIKIES LEON
8 / 246 156 XXI – LA FIANCÉE DE SATAN / AR PLAC'H DIMEZET GAND SATANIES LEON
8 / 253 163 XXII – LE FRÈRE DE LAIT / AR BREUR MAGERIES TREGER
9 / 263 173 XXIII – LE CLERC DE ROHAN / KLOAREK ROHANIES KERNE
9 / 274 184 XXIV – LES TROIS MOINES ROUGES / ANN TRI MANAC'H RUZIES KERNE
9 / 280 190 XXV – JEANNE-LA-FLAMME / JANNEDIK-FLAMMIES KERNE
9 / 285 195 XXVI – LA BATAILLE DES TRENTE / STOURM ANN TREGONTIES KERNE
10 / 291 201 XXVII – L'HERMINE / ANN ERMINIKIES KERNE
10 / 295 205 XXVIII – LE BARON DE JAUIOZ / BARON JAOUIOZIES KERNE
10 / 302 212 XXIX – LA FILLEULE DE DU GUESCLIN / FILLOREZ ANN AOTROU GWESKLENIES TREGER
10 / 311 221 XXX – LE VASSAL DE DU GUESCLIN / GWAZ AOTROU GWESKLENIES TREGER
10 / 318 228 XXXI – LE CYGNE / ANN ALARC'HIES KERNE
11 / 324 234 XXXII – LA CEINTURE DE NOCES / SEIZEN EUREDIES KERNE
11 / 332 242 XXXIII – AZÉNOR LA PALE / AZENORIK-C'HLAZIES KERNE
11 / 340 250 XXXIV – LES JEUNES HOMMES DE PLOUYÉ / PAOTRED PLOUIEOIES KERNE
11 / 347 257 XXXV – LE SIÈGE DE GUINGAMP / SEZIZ GWENGAMPIES TREGER
11 / 352 262 XXXVI – LE CARNAVAL DE ROSPORDEN / ENED ROSPORDENIES KERNE
12 / 356 266 XXXVII – GENEVIÈVE DE RUSTÉFAN / JENOVEFA RUSTEFANIES TREGER
12 / 362 272 XXXVIII – NOTRE-DAME DU FOLGOAT / ITROUN VARIA FOLGOATIES LEON
12 / 371 281 XXXIX – LES LIGUEURS / AR RE UNANEDIES KERNE
12 / 377 287 XL – LA FONTENELLE / FONTANELLAIES TREGER
12 / 383 293 XLI – L'HÉRITIÈRE DE KEROULAZ / PENN-HEREZ KEROULAZIES LEON
13 / 391 301 XLII – LE PAGE DE LOUIS XIII / FLOC'H LOEIZ TRIZEKIES KERNE
13 / 400 310 XLIII – LE MARQUIS DE GUÉRAND / MARKIZ GWERANDIES LEON
13 / 406 316 XLIV – ÉLÉGIE DE MONSIEUR DE NÉVET / MARONAD ANN AOTROU NEVETIES KERNE
13 / 412 322 XLV – L'ORPHELINE DE LANNION / EMZIVADEZ LANNIONIES TREGER
13 / 416 326 XLVI – MORT DE PONTCALEC / MARO PONTKALEKIES KERNE
14 / 425 335 XLVII – LE COMBAT DE SAINT-CAST / EMGANN SANT-KASTIES KERNE
14 / 430 340 XLVIII – IANNIK SKOLAN / IANNIK SKOLANIES KERNE
14 / 431 341 I – LE CRIME / AR GWALL-DAOLIES GWENNED IZEL
14 / 434 344 II – LA MERCI DE L'ÂME / TRUEZ ANN ENEIES TREGER
14 / 440 350 XLIX – LE PARDON DE SAINT-FIACRE / PARDON SANT-FIAKRIES KERNE
14 / 446 356 L – LA CHANSON DU PILOTE[22] / KANAOUEN AL LEVIERIES KERNE-HUEL
15 / 453 363 LI – LES LABOUREURS / AL LABOURERIENIES LEON
15 / 457 367 LII – LE PRÈTRE EXILÉ / AR BELEK FORBANNETIES GWENNED
15 / 463 373 LIII – LES BLEUS / AR RE C'HLAZIES KERNE
15 / 471 381 LIV – LES CHOUANS / AR CHOUANTEDIES GWENNEDIZEL[23]
15 / 475 385 LV – UNE BONNE LEÇON / EUR GENTEL VADIES KERNE HUEL
16 / 481 391 LVI – LES FLEURS DE MAI / BLEUNIOU MAEIES KERNE HUEL
16 / 485 395 LVII – LE TEMPS PASSÉ / ANN AMZER DREMENETIES KERNE
16 / 499 DEUXIÈME PARTIE – CHANTS DE FÊTES ET CHANTS D'AMOUR
16 / 500 410 Goullo.
16 / 501 411 I – LES CHANTS DES NOCES – ARGUMENT
16 / 503 413 I – LA DEMANDE EN MARIAGE / AR GOULENNIES KERNE-HUEL
16 / 507 417 II – LA CEINTURE / AR GOURIZ[24]
16 / 510 420 II[25]LA CHANSON DE TABLE / SON ANN DAOL[24]
17 / 514 424 IV – LE CHANT DES PAUVRES / KENTEL AR BEORIENIES LEON
17 / 517 427 V – CHANT DE LA FÊTE DE L'ARMOIRE / SON FEST ANN ARVEL[26]IES LEON
17 / 520 430 II – CHANT DE LA FÊTE DE JUIN / SON FEST MIZ EVENIES KERNE
17 / 524 434 III – CHANT DE L'AIRE NEUVE / SON AL LEUR-NEVEZIES KERNE HUEL
17 / 528 438 IV – LA CHANSON DE FÊTE DES PETITS PATRES / KENTEL FEST AR VUGALEIES KERNE
17 / 532 442 V – L'APPEL DES PATRES / ANN HOLLAIKAIES KERNE
17 / 535 445 VI – LA TOURNÉE DE L'AGUILANEUF / TROAD ANN EGINANEIES KERNE
17 / 543 453 VII – LE LÉPREUX / AR C'HAKOUSIES TREGER
18 / 547 457 VIII – LA MEUNIÈRE DE PONTARO / MELINEREZ PONTAROIES KERNE
18 / 550 460 IX – LE MAL DU PAYS / ANN DROUG-HIRNEZIES KERNE
18 / 553 463 X – LE PAUVRE CLERC / AR C'HLOAREK PAOURIES TREGER
18 / 556 466 XI – LES MIROIRS D'ARGENT / MELLEZOUROU ARC'HANTIES GWENNED-IZEL
18 / 558 468 XII – LA CROIX DU CHEMIN / KROAZ ANN HENTIES KERNE
18 / 560 470 XIII – LA RUPTURE / ANN DROUK-RANSIES LÉON[14]
18 / 562 472 XIV – LES HIRONDELLES / AR GWENNILIEDIES KERNE-HUEL
18 / 565 TROISIÈME PARTIE – LÉGENDES ET CHANTS RELIGIEUX
18 / 566 476 Goullo.
18 / 567 477 LÉGENDE DE SAINT RONAN / BUHEZ SANT RONANIES KERNE[27]
18 / 573 483 SAINT EFFLAMM ET LE ROI ARTHUR / SANT EFFLAMM HAG AR ROUE ARZHURIES TREGER[27]
19 / 580 490 III – LA TOUR D'ARMOR / TOUR ANN ARVORIES KERNE
19 / 590 500 IV – LE DÉPART DE L'ÂME / KIMIAD ANN ENEIES KERNE
19 / 597 507 V – LE CHANT DES TRÉPASSÉS / KANAOUEN ANN ANAONIES KERNE
19 / 600 510 VI – L'ENFER / ANN IFERNIES LÉON[14]
19 / 604 514 VII – LE PARADIS / AR BARADOZIES TREGER
20 / 609 519 APPENDICE – COMPLAINTE DE LA DAME DE NIZON / KLEMVAN ITRON NIZONIES KERNE
20 / 613 523 ÉPILOGUE – Gourfennskrid gant Théodore Hersart de la Villemarqué.
21 / 625 535 TABLE DES MATIÈRES – Taolenn al levr.
21 / 630 540 Goullo.
21 / 631 541 CHANTS POPULAIRES DE LA BRETAGNE –MUSIQUE
21 / 632 542 Goullo.
21 / 633–677 I – XLIV Sonerezh 80 kan.
22 / 678 Menegoù lezennel ar mouller.
22 / 679 Goullo.
22 / 680 Plad diabarzh ar golo-kein.

C'hoariva[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Sonerezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Sonerien ha kanerien Breizh a-leizh zo bet levezonet gant ar Barzaz-Breiz. En o zouez, Alan Stivell en deus sonet ha kanet meur a ganaouenn tennet eus al levr brudet-se : « Marv Pontkalleg », « An Alarc’h », « Silvestrig », « Jenovefa », « Bale Arzhur » ha « Diougan Gwenc’hlan », ar strollad Tri Yann en deus enrollet meur a werz ivez Marv Pontkalleg, An Alarc’h, An Distro eus ar Vro-Saoz… Un ugentad a c'hanaouennoù a voe kanet hag enrollet gant Andrea ar Gouilh er bloavezhioù'90. Meur a arzour en doe choazet azazañ kan-mañ-kan, Gilles Servat, ar strollad sonerezh EV, Bernard Benoît h.a.

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E Wikimammenn emañ embannadurioù 1846, 1867 ha 1883 Barzhaz Breizh, hep displegadennoù an aozer avat.


Barzhaz Breizh
  • (fr)(br) Théodore Hersart de la Villemarqué, Barzaz-Breiz – Chants populaires de la Bretagne, Paris, Librairie académique Perrin, 1867 (ISBN 978-2-7071-1241-5)
  • (fr)(br) Théodore Hersart de la Villemarqué, Barzaz-Breiz – Chants populaires de la Bretagne (1867), Paris, Éditions du Layeur, 2003, gant ur CD (ISBN 978-2-9114-6896-4)
  • (fr) Théodore Hersart de la Villemarqué, Le Barzhaz Breizh - Trésor de la littérature orale de Bretagne, Coop Breizh, 1997 (5vet embannadur) (ISBN 978-2-9099-2485-4)
  • (br) Kervarker, Barzhaz Breizh, Mouladurioù Hor Yezh, 1997 (ISBN 978-2-8686-3038-3)
Levrioù diwar-benn Barzhaz Breizh
  • Fañch Elies Abeozen, En ur lenn Barzhaz-Breizh, Preder, 2013(ISBN 978-2-9013-8375-8)
  • Jean-Yves Guiomar, Le Barzaz-Breiz de Th. H. de La Villemarqué, e NORA Pierre, Les lieux de mémoire, III, 2, Gallimard, 1992, p. 526-565 (ASIN: B00CC9PCDC)
  • Pierre de la Villemarqué, La Villemarqué, sa vie et ses œuvres, Paris, Champion, 1926 Lenn en-linenn
  • Morvan Lebesque, Comment peut-on être breton ? Essai sur la démocratie française, Paris, Seuil, 1970 – A-zivout Barzazh Breizh : p. 100 sqq.
  • Donatien Laurent, Les Premières collectes de La Villemarqué : Aux origines du Barzaz-Breiz, CRBC, 1974 (ASIN: B0014MPIF0)
Aux sources du Barzaz-Breiz – La mémoire retrouvée d'un peuple, Le Chasse-Marée, 1989 (ISBN 978-2-9037-0817-7)
  • Yves Pignot, Ar profig: heuliadenn piano evit pevar dorn diwar tonioù ar Barzaz Breiz, Les Éditions Buissonnières, Kroazon, 2023.
Pennadoù diwar-benn Barzhaz Breizh
Encore un mot sur le Barzaz-Breiz, Revue celtique, levrenn XXIII, 1902, p. 229-236.
Étude sur la première et la sixième édition des chants populaires de Bretagne recueillis sous le nom de « Barzaz-Breiz », Bibliothèque de l'École des Chartes, 6vet rummad, levrenn III, 1967.
  • Ar Maenour, Adarre Barzhaz Breizh !, Al Liamm, niv. 162, Genver-C'hwevrer 1974, p. 44-46.
  • Arzel Even, À propos d'un livre récent, Ar Vro, niv. 7, Gwengolo 1960, p. 17-24.
  • Nelly Blanchard, Le Barzaz-Breiz : une fiction pour s'inventer, Presses Universitaires de Rennes, 2006 (ISBN 978-2-7535-0225-3) Lenn en-linenn
  • Auguste Cavalier, Hersart de La Villemarqué, La Bonne Presse, Paris, 1900 (ASIN: B0018GPX2U)
  • Charles Chassé, Un aveu de La Villemarqué, Le Fureteur breton, niv. 63, 1922, p. 115-116.
La Villemarqué et Charles Le Goffic, La Dépêche de Brest, 5/9/1935.
Les traductions en langues étrangères du Barzaz-Breiz, Société d'émulation des Côtes-du-Nord, levrenn LXXXVII, 1959, p.1-17.
À propos des airs du Barzaz-Breiz, Les Cahiers de l'Iroise, 8vet bloavezh, niv. 3, Gouere-Gwengolo 1961, p. 156-158.
Du nouveau sur le Barzaz-Breiz, Société d'émulation des Côtes-du-Nord, levrenn XCVII, 1969, p. 49-60.
  • DANNO Fañch, Étude critique d'un chant du Barzaz-Breiz : Emzivadez Lanuon, Skol Vreizh, niv. 22, Gwengolo-Here 1970, p. 23-24.
  • Daoubennadeuz Barzaz-Breiz Kermarker, Skol ar Brezoneg, niv. 27, Du-Kerzu 1965 (ensoc'het e Skol Vreizh niv. 3).
  • Pêr Denez, Lenn Barzhaz Breizh, Ar Vro, niv. 39-49, Kerzu 1966, p. 42-51.
  • Youenn Drezen, Les chants nationaux du Barzaz-Breiz, Courrier du Finistère, 28/6, 5 ha 12/7/1930.
  • Louis Dujardin, Lettre à l'éditeur, Fontaines de Brocéliande, niv. 60, 1añ trimiziad 1962, p. 1-2.
  • Fañch Elies, En ur lenn Barzhaz-Breizh, Preder, niv. 7-8, 17-18, 31-32, 1959, 1962.
A-enep Kervarker ha Barzhaz-Breizh, Al Liamm, niv. 82, Gwengolo-Here 1960, p. 320-336.
En ur lenn Barzhaz-Breizh : eil levrenn, Preder, niv. 17-18, Kerzu 1960, p. 97-186.
Al lenegezh vrezhonek dre an testennoù, Skol, niv. 13-14, 1961, « La Villemarqué et le Barzaz-Breiz », p. 19-25.
En ur lenn Barzhaz-Breizh : trede levrenn, Preder, niv. 31-32, Genver-C'hwevrer 1962, p. 187-277.
Talvoudegezh hon dastumadoù kanoù-pobl, Al Liamm, niv. 100, Gwengolo-Here 1963, p. 341-348.
  • Émile Ernault, Sur le prophète Guinclaff, Les Annales de Bretagne, levrenn XXXIX, niv. 1, Roazhon, 1930, p. 18-30.
Cinquante ans de travaux : du Barzaz-Breiz aux Nouelou anciens (1889), An Oaled, niv. 54, 1935, p. 364-365.
  • François Falc'hun, L'auteur du Barzaz-Breiz, Les Annales de Bretagne, levrenn LVI, 1, Roazhon, 1949, p. 76-92.
Le faux folklore, problème moral, Les Cahiers du Bleun-Brug, niv. 7, 3de trimiziad, 1958, p. 13-16.
Arrière-plans du Barzaz-Breiz, Société française de littérature comparée, Actes du sixième congrès national de la Société française de littérature comparée, Didier, Roazhon, 1963, p. 132-142.
  • Roger Gargadennec, De quoi faire vingt Barzaz-Breiz ?, Les Cahiers de l'Iroise, 10vet bloavezh, niv. 4, Here-Kerzu 1963, p. 235.
  • GLANNDOUR Maodez, Endro da dezenn an Aotrou Gourvil diwar-benn Kervarker, Barr Heol, niv. 25, Kerzu 1960, p. 6-12.
À propos de la thèse de M. Gourvil : une citation de l'auteur, Ar Vro, niv. 10, Even 1961, p. 39-41.
Endro da dezenn Fanch Gourvil : lealded an Uhel ?, Barr Heol, niv. 28, Gwengolo 1961, p. 35-42.
En plein labeur scientifique, Ar Vro, niv. 12, Kerzu 1961, p. 57-64.
Toujours à propos de la thèse de Monsieur Gourvil : question d'honnêteté, Ar Vro, niv. 13, Meurzh 1962, p. 75-81.
Filhorez du Gweskin, Al Liamm, niv. 97, Meurzh-Ebrel 1963, p. 133-139.
Toujours au sujet du Barzaz-Breiz : une note, Ar Vro, niv. 20, Eost 1963, p. 51-56.
  • Olivier de Gourcuff, À propos de La Villemarqué, Le Pays breton, niv. 13111, 18/7/1909, p. 1.
  • Jean-René Gouriou, Recherches sur les chanteurs et les chanteuses du Barzaz-Breiz, Ar Vro, niv. 17, C'hwevrer 1963, p. 32-48.
  • Francis Gourvil, L'authenticité du "Barzaz-Breiz" et ses défenseurs : À la rescousse d'un "mauvais livre", hep niverenn, hep deiziad
La question du Barzaz-Breiz ne serait-elle pas encore liquidée ?, La Dépêche de Brest, 17/3, 3/4, 20/6/1930.
"Barzas" ou "Barzaz", Nouvelle Revue de Bretagne, Meurzh-Ebrel, 1952, p. 148-152.
Sur un passage de la Neuvième "Série" du Barzaz-Breiz, Ogam, 1954, p. 131-136.
La Littérature Arthurienne dans le Barzaz-Breiz, Les Cahiers de l'Iroise, niv. 4, Here-Kerzu 1956, p. 30-38.
Ernest Boyer, frère utérien de Brizeux, collaborateur de La Villemarqué, Les Cahiers de l'Iroise, 7vet bloavezh, niv. 1, Genver-Meurzh 1960, p. 54.
Théodore-Claude-Henri Hersart de la Villemarqué (1815 - 1895) et le Barzaz-Breiz – 1839, 1845, 1867 : origines, éditions, sources, critique, influences, Roazhon, Oberthur, 1960 (ASIN : B003BPJ5VQ)
Théodore Hersart de La Villemarqué et le Barzaz-Breiz, Bulletin de l'Association Guillaume Budé, 4e rummad, niv. 2, 1961, p. 234-248.
Réactions et contre-réactions à propos d'une thèse intitulée : "Th. de La Villemarqué et le Barzaz-Breiz", Montroulez, hep niverenn, 1963.
De quoi faire vingt Barzaz-Breiz ?, Les Cahiers de L'Iroise, 11vet bloavezh, niv. 2, Ebrel-Even 1964, p. 139-141.
La langue du Barzaz-Breiz et ses irrégularités. Solécismes, syntaxe, tournures insolites, Les Annales de Bretagne, levrenn LXXIII, niv. 4, Roazhon 1966, p. 563-586.
La Villemarqué et Renan à Rome : trois récits discordants, Les Cahiers de l'Iroise, 15vet bloavezh, niv. 4, Here-Kerzu 1968, p. 202-206.
Notre contribution à l'histoire du Barzaz-Breiz, Annales de Bretagne, 1982, p. 61-85.
  • Louis Havet, Les Poésies populaires de la Basse-Bretagne. M. de La Villemarqué, La Revue politique et littéraire, eil bloavezh, eil trimiziad, niv. 35, Librairie Germer Baillière, 1873 (ASIN: B01DWJ5N0M)
  • Roparz Hemon, Barzhaz-Breizh, kempennet ha reizhet gant Roparz Hemon, Al Liamm, niv. 134, Mae-Mezheven 1969, p. 174-185. niv. 135, Gouere-Eost 1969, p. 237-242. niv. 143, Du-Kerzu 1970, p. 458-461. niv. 145, Meurzh-Ebrel 1971, p. 83-87. niv. 146, Mae-Mezheven 1971, p. 151-157. niv. 147, Gouere-Eost 1971, p. 231-236. niv. 148, Gwengolo-Here 1971, p. 303-308. niv. 149, Du-Kerzu 1971, p. 383-385. niv. 150, Genver-C'hwevrer 1972, p. 5-7. niv. 153, Gouere-Eost 1972, p. 277-281.
  • Keramborn, Luzel et La Villemarqué, Le Fureteur breton, levrenn II, Kerzu 1906-Genver 1907, p. 72-73.
The La Villemarqué bubble, Le Fureteur breton, levrenn II, Ebrel-Mae 1907, p. 154-158.
  • Marie Kerhuel, À propos de la querelle du Barzaz-Breiz : un témoignage, Breiz, niv. 38, Gouere 1960, p. 1-5.

Kermarker (Théodore Hersart de La Villemarqué), Skol ar brezoneg, niv. 30, Here-Du 1966, (ensoc'het e Skol Vreizh, niv. 6).

  • Pierrette Kermoal, "Ar pezh aour", ha diac’hinad an dastumeraz Breizh, Aber, niv. 6, p. 52-67.
  • L. R. (P.), Livres et revues : Francis Gourvil, Théodore-Claude-Henri Hersart de La Villemarqué (...), Ogam, levrenn XIII, feskenn 2-3, niv. 74-75, Ebrel-Mezheven, 1961, p. 364.
  • P. Larsonneur, À propos de la réimpression du Barzaz-Breiz, Les Cahiers de l'Iroise, 7vet bloavezh, niv. 1, Genver-Meurzh 1960, p. 42-43.
  • Charles Laurent, Un nouveau problème dans le Barzaz-Breiz (seconde note), Association bretonne, levrenn 72, 1963, p. 59-70.
  • Donatien Laurent, Théodore Hersart de La Villemarqué et la découverte d'une littérature du peuple, hep niverenn, hep deiziad.
La gwerz de Louis Le Ravallec, Arts et Traditions populaires, 15vet bloavezh, niv. 1, Paris, Maisonneuve et Larose, 1967, p. 19-79.
La gwerz de Skolan et la légende de Merlin, Ethnologie française, levrenn 1, niv. 3-4, 1971, p. 19-54.
Autour du Barzaz-Breiz : Ar Falc'hon - Le Faucon. Texte inventé ou chant recueilli ?, Société Archéologique du Finistère, levrenn CV, 1977, p. 333-349.
Une première tentative d’histoire orale à l’époque romantique : le Barzaz-Breiz de La Villemarqué, Paris, ADEFO, 1987.
La Villemarqué et le Barzaz-Breiz – Naissance de la littérature orale, kelaouenn Ar Men, niv. 18, Kerzu 1988, pp. 30-49
La Villemarqué et les premiers collecteurs en Bretagne, e POSTIC Fañch (rener), La Bretagne et la littérature orale en Europe, Mellag/Brest, CRBC/CRDLO/CIRCTO, 1999, p. 153-167.
  • Bernhard Lauer, Bärbel Plötner, Jacob Grimm und Th. Hersart de La Villemarqué. Ein Briefwechsel aus der Frühzeit der modernen Keltologie, Kassel, Sonderdruck aus dem Jahrbuch der Brüder Grimm-Gesellschaft, Bd. I, 1991.
  • Pierre de La Villemarqué, Le Barzaz-Breiz, Le Nouvelliste de Bretagne, 13/9/1906, p. 2
Luzel et La Villemarqué : réponse à M. Keramborn, Le Fureteur breton, levrenn II, C'hwevrer-Meurzh 1907, I, p. 117 ; II, p. 21.
  • Raymond Le Bègue, La Villemarqué et le Barzaz-Breiz, Journal des savants, Gouere-Gwengolo 1960, p. 111-121.
  • Raymond Le Bègue, La Villemarqué et le Barzaz-Breiz, Les Cahiers de l'Iroise, 9vet bloavezh, niv. 4, Here-Kerzu 1962, p. 186-198.
  • Léon Le Berre, L'éminence grise de La Villemarqué : l'abbé Guillaume Henry, An Oaled, niv. 54, 1935, p. 376-380.
La querelle du Barzaz-Breiz, La Dépêche de Brest, 12/9/1935.
Opinion d'un Breton moyen sur le Barzaz-Breiz, An Oaled - Le Foyer breton, 9vet bloavezh, niv. 53, 3de trimiziad 1939, p. 239-247.
  • Yves Le Berre, Introduction à une lecture du Barzaz-Breiz comme texte romantique "objectif", kentel viskrivet evit studierien CAPES brezhoneg Brest, 1986.
  • Morvan Lebesque, Biniouseries et Barzaz-Breiz, Le Canard Enchaîné, 31/8/1960.
  • Anatol ar Braz, Un témoignage de Luzel sur la composition du Barzaz-Breiz, Les Annales de Bretagne, levrenn XVIII, niv. 3, Ebrel 1903, p. 321-325.
L'origine d'une gwerz bretonne, e Mélanges H. d'Arbois de Jubainville : Recueil de Mémoires, Paris, Fontemoing, 1905, p. 111-128.
Les hommes, les idées, les livres, Fontaines de Brocéliande, niv. 56, 1añ trimiziad 1961, p. 3.
Hersart de La Villemarqué et le Barzaz-Breiz, Pax, niv. 44, Here 1960, p. 106.
Livres, journaux et revues, Ar Vro, niv. 9, Meurzh 1961, p. 70-71.
  • Lladarathl, Quelques notes sur le travail de J.-R. Gouriou, Ar Vro, niv. 22, Kerzu 1963, p. 53-54.
  • Georges Mahé, Quelques lettres inédites de La Villemarqué à Brizeux, Cahiers de l'Iroise, 16vet bloavezh, niv. 3, Gouere-Gwengolo 1969, p. 154-159.
Contribution à une meilleure connaissance de Brizeux et de La Villemarqué grâce à des documents inédits, Annales de Bretagne, levrenn LXXVIII, niv. 4, Kerzu 1971, p. 509-535.
  • Per-Mari Mevel, Littérature bretonne : Hersart de La Villemarqué (1815-1895) et le Barzaz-Breiz : I. Biographie, Skol Vreiz, studiadenn embannet en Ar Falz, Meurzh-Ebrel 1956, p. 41-42.
Littérature bretonne : Hersart de La Villemarqué (1815-1895) et le Barzaz-Breiz : II. Présentation du Barzaz-Breiz, Skol Vreiz, niv. 3, Du-Kerzu 1965, p. 11-12, studiadenn embannet en Ar Falz, Gouere-Eost 1956, p. 89-91.
Vassal : pas d'accord !, Le Peuple breton, niv. 121, Du 1973, p. 15.
  • M.-F. Millepierres, La Villemarqué et le Barzaz-Breiz, Combat, 23/6/1960, p. 9.
  • Pierre Mocaër, Commentaire de la réédition du Barzaz-Breiz, Breiz, niv. 27, Mae 1959, p. 6.
  • Neventivad d'ar Vretoned !, Breiz, niv. 27, Mae 1959, p. 6.
  • Goulven Péron, Barzaz-Breiz - Les chanteurs et les « puissances morales » dans les montagnes, kelaouenn ar Centre Généaologique et Historique du Poher, kaier 14, miz C'hwevrer 2006 C. G. H. P.
  • Renan Pichery, À la recherche du Barzaz-Breiz, Fontaines de Brocéliande, niv. 59, 4re trimiziad 1961, p. 3.
  • Bärbel Plötner, La correspondance entre Hersart de La Villemarqué et un savant allemand, Jacob Grimm, La Bretagne Linguistique, Brest, CRBC, 1990, niv. 6, p. 7-44.
  • B.-A. Pocquet du Haut-Jussé, La Villemarqué et le Barzaz-Breiz, Bulletin de la Société d'histoire et d'archéologie de Bretagne, 1960, p. 20-22.
  • Corrado Rosso, Il Barzaz-Breiz e la poesia romantica franco-bretonne : Hersart de La Villemarqué, Studia Francesi, niv. 6, 1958, p. 408-419 – Rentañ-kont en Annales de Bretagne, levrenn LXVI, niv. 4, Kerzu 1959, p. 455.
  • SALAUN Jean, La question du Barzaz-Breiz : ar Wirionez, L'Océan, 13/11/1872.
  • Paul Sébillot, Ce que m'a dit La Villemarqué, Le Fureteur breton, 7vet bloavezh, 1911-1912, p. 175-178.
  • Bernard Tanguy, Lettres inédites de Théodore Hersart de La Villemarqué à Augustin Thierry autour d'une candidature à l'Institut, e Bretagne et romantisme. Mélanges offerts à Louis Le Guillou, Brest, UBO/ Centre d’Étude des Correspondances des XIXe et XXe siècles/ CNRS, 1989, p. 53-72.
  • Bernard Thalès, Le slavisme de La Villemarqué, Le Fureteur Breton, 1907, p. 156.
  • Louis Tiercelin, Hersart de La Villemarqué, Revue de Bretagne et de Vendée, 1894, p. 269-274.
  • Tour d'horizon : Barzaz-Breiz, Ar Vro, niv. 28, Kerzu 1964, p. 84.
  • Pierre Trépos, À propos d'une réédition du Barzaz-Breiz, Annales de Bretagne, levrenn LXVI, niv. 4, Kerzu 1959, p. 437-445.
Compte-rendu : Francis Gourvil : Théodore-Claude-Henri Hersart de La Villemarqué et le Barzaz-Breiz, Annales de Bretagne, levrenn LXVII, niv. 4, Kerzu 1960, p. 388-397.
  • V. F., Loth et La Villemarqué, Le Fureteur breton, levrenn II, Eost-Gwengolo 1907, p. 252.
  • Erwan Vallerie, Embann Barzhaz-Breizh, Sav Breizh, niv. 4, Gwengolo-Here 1971, p. 14-23.
Embann Barzhaz-Breizh II, Sav Breizh, niv. 5, Du-Kerzu 1971, p. 12-21.
  • René Villard, La querelle du Barzaz-Breiz : un épisode de l'histoire du romantisme en Bretagne, Bretagne, 8vet bloavezh, niv. 93, Gwengolo-Here 1930, p. 161-174.
  • Gottlieb Wüscher, Der Einfluss der englischen Balladenpoesie auf die französische Literatur von Percy's "Reliques of ancient English Poetry" bis zu de La Villemarqués "Barzaz-Breiz" (1765-1840), Trogen, 1891.

Filmadurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • HIRRIEN Ronan, Pa guzh an heol, JPL Films/France Télévisions, 2013, teulfim 52 munud.

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]


Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. G. de La Rue, Recherches sur les ouvrages des bardes de la Bretagne armoricaine dans le Moyen-Âge, Imprimerie P. Poisson, Caen, 1817 Lenn en-linenn
  2. In-octavo : teir gwech e vez pleget ar follenn voullet, evit stummañ ur c'haier 23 = 8 enebenn, da lavarout eo 16 pajenn.
  3. Lenn en-linenn
  4. (ISBN 978-2-7071-1241-5)
  5. (ISBN 978-1-3605-1928-9)
  6. (fr) Berose
  7. Daveoù el levrlennadur.
  8. 8,0 ha8,1 Donatien Laurent, Ar Men niv. 18, op. cit.
  9. Francis Gourvil, Théodore-Claude-Henri Hersart de la Villemarqué (1815 - 1895) et le Barzaz-Breiz – 1839, 1845, 1867 : origines, éditions, sources, critique, influences, gw. al levrlennadur.
  10. Donatien Laurent : Les Premières collectes de La Villemarqué : Aux origines du Barzaz-Breiz, gw. al levrlennadur.
  11. Tennet eus Trioedd Ynys Prydein, evel meneget en embannadur 1846.
  12. Eil embannadur.
  13. *38 e taolenn al levr, hogen diwezh Ar c'horred zo war ar bajenn 38.
  14. 14,0 14,1 ha14,2 Léon : sic.
  15. *48 e taolenn al levr, hogen diwezh Gwin ar C'hallaoued zo war ar bajenn 48.
  16. sic ; V e gwirionez ; reizh eo an niverenniñ e taolenn al levr.
  17. sic ; VI e gwirionez ; reizh eo an niverenniñ e taolenn al levr.
  18. N'eus niverenn XIII ebet ; ha brizhkredennus e oa Kervarker ? N'eus niverenn ebet d'ar c'hanoù e taolenn al levr.
  19. An niverenn XIII eo ALAN-LA-LOUARN, neuze, a zo bet lakaet da *XIV dre fazi an aozer pe ar mouller.
  20. Pozioù 5-9 Ar falc'hon zo meneget gant Lan Inizan en e romant Emgann Kergidu (1877), Pennad 13.
  21. N'eus niverenn XVIII ebet.
  22. Klokoc'h eo an titl e taolenn al levr : « La Chanson du pilote, ou le Combat de la Surveillante ».
  23. Sic.
  24. 24,0 ha24,1 Rannyezh ebet meneget ; Kerne-Uhel eo, evel Ar goulenn.
  25. III e taolenn al levr, ar pezh a zo reizh.
  26. Sic.
  27. 27,0 ha27,1 Niverenn ebet d'ar c'han-mañ en trede rann.



Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.