Emil Ernod
| Emil Ernod | |
|---|---|
| |
| Obererezh | Yezhoniour |
| Ganedigezh | 24 a viz Gouere 1852 Sant-Brieg |
| Marv | 6 a viz Genver 1938 Sant-Brieg |
| Yezh skrivañ | galleg ha brezhoneg |
| Enorioù | Marc'heg Urzh broadel al Lejion a enor |
kemmañ  |
|
Émile Ernault (Émile Jean-Marie), (Sant-Brieg, 24 a viz Gouere 1852 – idem, 6 a viz Genver 1938) a oa ur c'helenner skol-veur, ur gouizieg brezhonegour hag ur yezhoniour a studias ar c’hrennvrezhoneg. Kenlabourat a reas kalz gant Frañsez Vallée ha Meven Mordiern. Ezel ar Gorsedd (Goursez) eo bet dindan anv-barzh Barz ar Gouet. E anvioù-pluenn a oa E. E. hag X3.
Studioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Mab e oa da Jean Marie Vincent Ernault, alvokad, ha da Agathe Rose Léa Gaultier de la Ferrière, genidik eus Tarbes. E studioù a reas e lise Sant-Charlez e Sant-Brieg, hag e Roazhon goude-se. Labourat a reas e prefeti Sant-Brieg e-ser studiañ e-unan evit mont da gelenner. Aotreet e voe e 1874 da gelenn saozneg hag alamaneg e skol Sant-Charlez, met kenderc'hel a reas gant e studioù, aet ur yalc'had-studi gantañ, e Skol ar Studioù uhel e Pariz.
Ne voe ket aotreet da sevel e dezenn evit an doktorelezh war ar yezhoù keltiek dre ma ne vezent ket kelennet er skolioù. Dont a reas a-benn koulskoude da gaout e zesteni-doktorelezh war ar gresianeg e 1886, ha neuze e voe anvet da gelenner e skol-veur Poatev ma tremenas an darn vrasañ eus e vuhez di o kelenn al lennegezhioù gresianek, latin, keltiek hag boazioù ar Gelted.
E-unan e voulc'has studi ar brezhoneg, hini Treger da gentañ ha hini Gwened da c’houde. Mont a reas da Bariz da heuliañ kentelioù ar geltiegourien vrudet a oa eno, evel Henri Gaidoz ha Henri d’Arbois de Jubainville. E Kêr-Boatev e savas e oberennoù brudetañ evel ar Glossaire du Moyen-breton pe an Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes. Embann a reas skridoù krennvrezhonek evel Le Mirouer de la Mort er Revue Celtique. E-leizh a bennadoù a embannas e galleg e meur a gelaouenn war divoud geriaoueg, rannyezhoù hag istor ar brezhoneg.
Labour ha kenlabour
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E-doug ar bloavezh 1878 e ehanas gant e labour kelenner evit sevel mojennoù ha barzhonegoù hag a voe moullet e Feiz ha Breiz, Kroaz ar Vretoned, Breiz hag all. E 1919 ez eas war e leve e Sant-Brieg, m'en em roas muioc'h-mui d'ar studioù brezhoneg, da skoazellañ rener Breuriezh Veur ar Brezhoneg – un doare akademiezh – gant Frañsez Vallée ha da sekretour evit sevel un emglev diazezet war ar studi etre ar skrivagnerien. Skoazellañ a reas Frañsez Vallée ha Meven Mordiern da sevel oberennoù meur evel Sketla Segobrani (X3 a sinas an trikon),pe ar Geriadur bras Galleg-Brezhoneg.
Bez' e voe Emil Ernod e-touez ar re a savas Emglev ar Skrivagnerien evit o bodañ ha klask unvaniñ doare-skrivañ ar brezhoneg. Ar reolennoù reizhskrivañ a voe degemeret ganto e 1908 a ziazezas un doare-skrivañ unvan evit rannyezhoù Kerne, Leon ha Treger, a reer anezhañ an doare-skrivañ KLT.
E galleg en deus skrivet an darn vrasañ eus e studiadennoù. Un nebeud skridoù brezhonek en deus savet avat, barzhonegoù ha mojennoù anezho, embannet e Feiz ha Breiz, Kroaz ar Vretoned hag all.
Ofiser an Deskadurezh-Stad ha Marc'heg al Lejion a enor e voe e 1922. Un den a ouiziegezh vras war ar c'hrennvrezhoneg a voe Emil Ernault, unan eus ar re hag o deus dastumet an anaoudegezh spisañ ha donañ en amzer-se eus istor ar brezhoneg ; bras-meurbet eo talvoudegezh e labourioù war dachenn ar c’hrennvrezhoneg.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]1875–1900
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Le dialecte vannetais de Sarzeau, Revue Celtique, levrenn III, 1876-1878
- Supplément aux dictionnaires breton, 1882
- Mots et expressions celtiques dans le gallot des Hauts-Bretons, Revue Celtique, levrenn V, 1883
- Dictionnaire étymologique du Breton Moyen, Thorin, Pariz, 1888
- Glossaire moyen-breton, Bouillon, Pariz, 1895-1896
- Petite Grammaire Bretonne, avec des notions sur l'histoire de la langue et la versification, Prud'homme, Sant-Brieg, 1897. Da vezañ sellet war lec'hienn levraoueg niverel skol-veur Roazhon 2.
- Ar groaz Doue, pe levrig an A B C’H, levr da deskiñ lenn e brezhoneg hag e latin, 1899
1900–1937
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- 1901 : Études sur la langue Bretonne. Notes d'étymologie, Sant-Brieg
- 1901 : L'Épenthèse des liquides, Prudhomme, Sant-Brieg
- 1902 : Glossaire cryptologique breton, Kryptadia, ; adembannet gant Gwennole ar Menn, Skol, Sant-Brieg, 1999
- 1903 : Gwerziou Barz ar Gouet - Poésies bretonnes et françaises, Prud'homme, Sant-Brieg
- 1904 : Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes, Lafolye, Gwened (adembannet e 1921 ha 1938)
- 1912 : L'ancien Vers breton, Paris, Honoré Champion
- 1915 : Hent ar Groaz, merc’hed ha bugale Frañs e-pad ar brezel
- 1923 : (gant F. Vallée ha M. Mordiern) Sketla Segobrani, teir levrenn, Prud'homme, Sant-Brieg
- 1925 : Manuel pour l'Étude du Français par les Bretons, Imprimerie Moderne, Sant-Brieg
- 1927 : Geriadurik brezonek-gallek, Prudhomme, Sant-Brieg. Eil moulladur gant Brud Nevez, Brest, 1984
- 1929 : Causeries linguistiques d'un Haut-Breton, Presses Bretonnes, Sant-Brieg
- 1931 : (gant F. Vallée ha M. Mordiern) Grand dictionnaire français-breton, Imprimerie Commerciale, Roazhon
- 1935 : Yalc’h Wilh pe Al loer c’hloan hag en diou skutin
- 1937 : Mojennou Brezonek koz ha neve ha troïdigez c'hallek - Fables Bretonnes anciennes et nouvelles avec traduction française, Prud'homme, Sant Brieg
Dalif
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 1942 : L'ancien mystère de saint Gwénolé (1580), publié avec traduction et notes – Extrait des Annales de Bretagne, Roazhon : Plihon, libraire-éditeur
