Naoned : diforc'h etre ar stummoù
| Linenn 50: | Linenn 50: | ||
* [[2 a viz Eost]] [[1908]] : 11{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1908|Tro Bro-C'hall 1908]] etre [[Bourdel]] ([[Gironde]]) ha Naoned ; aet ar maout gant [[Lucien Mazan]] (Lesanvet [[Petit-Breton]]). |
* [[2 a viz Eost]] [[1908]] : 11{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1908|Tro Bro-C'hall 1908]] etre [[Bourdel]] ([[Gironde]]) ha Naoned ; aet ar maout gant [[Lucien Mazan]] (Lesanvet [[Petit-Breton]]). |
||
* [[4 a viz Eost]] [[1908]] : 12{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1908|Tro Bro-C'hall 1908]] etre Naoned ha [[Brest]] ; aet ar maout gant [[François Faber]] ([[Luksembourg]]). |
* [[4 a viz Eost]] [[1908]] : 12{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1908|Tro Bro-C'hall 1908]] etre Naoned ha [[Brest]] ; aet ar maout gant [[François Faber]] ([[Luksembourg]]). |
||
* [[7 a viz Gouere]] [[2008]] : 3<sup>de</sup> tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 2008|Tro Bro-C'hall 2008]] etre [[Sant-Maloù]] ha Naoned ; aet ar maout gant [[Samuel Dumoulin]]. |
|||
== Tud brudet == |
== Tud brudet == |
||
Stumm eus an 24 Mez 2012 da 11:30
| Naoned | ||
|---|---|---|
 Kastell an duged | ||
| ||
| Bro istorel | Bro-Naoned | |
| Melestradurezh | ||
| Departamant | Liger-Atlantel | |
| Arondisamant | Naoned | |
| Kanton | Pennlec'h 11 kanton | |
| Kod kumun | 44109 | |
| Kod post | 44000, 44100, 44200 ha 44300 | |
| Maer Amzer gefridi | Jean-Marc Ayrault (PS) 2001-2014 | |
| Etrekumuniezh | Naoned Meurgêr | |
| Lec'hienn web | Ti-kêr | |
| Poblañsouriezh | ||
| Poblañs | 282 047 ann. (2009)[1] | |
| Stankter | 4 920 ann./km² | |
| Douaroniezh | ||
| Daveennoù lec'hiañ | ||
| Uhelderioù | kreiz-kêr : 8 m bihanañ 2 m — brasañ 52 m | |
| Gorread | 65,19 km² | |
|
||
kemmañ  |
||
Naoned eo kêr vrasañ ha pennlec'h departamant al Liger-Atlantel. Kêr-benn istorel Breizh eo, ha pennlec'h rannvro Broioù-al-Liger. Naunnt eo hec'h anv e gallaoueg, ha Nantes e galleg.
Douaroniezh
.png)
War lezioù aber al Liger emañ Kêr Naoned, 50 kilometr hepken eus ar Mor Atlantel. War lez hanternoz al Liger emañ Erv Breizh (lost Kein Breizh). Plaenoc’h eo an douar war ar ribl ar c'hreisteiz.
E-pad pell e voe graet "Venezia ar c’hornôg" eus Naoned peogwir e oa treuzet gant adstêrioù al Liger ha gant kanolioù ivez. Kalz inizi a oa etre daou ribl al Liger : Enez Beaulieu, Enez Santez Anna, Enez Feydeau, Enez Gloriette...
En XXvet kantved, goude 1930, e oa bet peurgarget pe goloet meur a ganol hag adstêr eus al Liger (re ribl an hanternoz dreist-holl). Bremañ eo treuzet meurgêr Naoned gant al Liger, an Erzh, Ar Sevr Naonedat, ar C'hezin hag ar Sens.
Istor
- Evit ar pennad pennañ s.o. Istor Naoned
An deroù
Goude ma vije bet ar Gelted e Naoned, poblad arvorigat an Namnediz en doa graet e annez tal al Liger. Met ne ouezer ket mat e pelec'h e oant staliet, nemet e oa ur gêrig dezho e-barzh karter ar Bouffay, met e 56 a-raok J.-K e oant bet aloubet gant Jul Kezar, hag anvet e vije bet ar gêr nevez Portus Namnetus. Aesoc'h e oa neuze da Jul Kezar tagañ ar Venetiz pa en deus lakaet listri-brezel da vezañ savet di. Marteze eo bet Portus Namnetus porzh an Namnediz a oa gevell da hini ar Biktoned a zo bet e anv Portus Ratiatus, deuet da vezañ Reudied rak tal riblenn Su al Liger : kavet ez eus bet roudoù savadurioù galian-ha-roman e kreiz ar gêr-se.
En IIIvet ha IVe kantved, evel meur a gêrbenn galian-ha-roman, e cheñchas Condevicnum hec'h anv ur wech ouzhpenn. Meur a cheñchamant lec'hanvadur a oa bet e-kerzh ma oa an impalaeriezh roman o vont da get. Gwelet e vez neuze un distro eus kredennoù koshoc'h, a oa dija galianeg. Tamm-ha-tamm e oa bet adkemeret un anv galianek evit ober sin d'ar c'hredennoù.
Naoned a zeuas da vezañ kristen e-kerzh an Patrom:IIIvet kantved. Hag an iliz-veur a zeuas da vezañ "kador-berc'h" an eskopti. Siwazh da-se tagadennoù a voe eus perzh ar Saksoned pe Frisoned, galvet e oant gant poblañs dianav kenañ ar Vagaudiz ha savet e voe neuze mogerioù-difenn evit diwall ar gêr diwarno.
Darvoudoù-sport a bep seurt
- 2 a viz Eost 1908 : 11vet tennad-hent Tro Bro-C'hall 1908 etre Bourdel (Gironde) ha Naoned ; aet ar maout gant Lucien Mazan (Lesanvet Petit-Breton).
- 4 a viz Eost 1908 : 12vet tennad-hent Tro Bro-C'hall 1908 etre Naoned ha Brest ; aet ar maout gant François Faber (Luksembourg).
- 7 a viz Gouere 2008 : 3de tennad-hent Tro Bro-C'hall 2008 etre Sant-Maloù ha Naoned ; aet ar maout gant Samuel Dumoulin.
Tud brudet
Tud bet ganet eno
- Régis-Marie-Joseph de l'Estourbeillon de la Garnache, kannad mirelour ar Mor-Bihan, saver Kevredigezh Broadel Breizh, 10 a viz C'hwevrer 1858.
- Paul Ladmirault, sonaozer c'hall, 8 a viz Kerzu 1877.
- Robert Ballanger, politikour gall, kannad komunour adalek 1945 betek 1981, 2 a viz Du 1912.
Tud bet marvet eno
- Jean Meschinot, barzh gallek, e lez Duged Breizh Frañsez II hag e verc'h Anna Vreizh, 12 a viz Gwengolo 1491.
- François-Athanase de Charette de La Contrie, tudenn ar chouanerezh, 29 a viz Meurzh 1796.
Naoned e Breizh
Un niver mat a dud e-touez poblañs Naoned o deus c'hoant da welout distro "ofisiel" Naoned e kumuniezh Breizh. Memes tra gant an dud eus Liger-Atlantel hag an departamentoù vreizhat all (meur a sontadeg en deus diskouezhet an dra-mañ). Siwazh n'eo ket gwall dedennet ar maer Jean-Marc Ayrault gant an afer. Patrick Mareschal avat, prezidant Kuzul departamant Liger-Atlantel abaoe 2004, zo a-du evit adunvaniezh Breizh. Unan eus krouerien ar gevredigezh CUAB (Comité pour l’Unité Administrative de la Bretagne), deuet da vezañ Breizh adunvan, an hini eo. Jean-Marc Ayrault ha Patrick Mareschal zo e-barzh ar memes strollad politikel, ar Strollad Sokialour Gall.
Manifestadegoù a zo bet abaoe ar bloavezhioù 1970 dreist-holl, gant Naonediz ha gant Bretoned all o tont eus Breizh a-bezh, met n'int ket bet selaouet c'hoazh. An hini ziwezhañ eo ar FestiManif BZH + he doa bodadet 10 000 den e miz Gwengolo 2008. Stourmet e vez gant ar gevredigezh Breizh adunvan, ar strollad re yaouank 44=Breizh, ha gant strolladoù politikel zo, en o zouez an UDB (Unvaniezh Demokratel Breizh), Strollad Breizh hag Emgann.
E-kerzh votadegoù Prezidant Bro-C'hall 2007, lod eus ar gannaded, a oa a-du da sellet a-dost ouzh an doser "Naoned e Breizh", evel Dominique Voynet pe François Bayrou. Daoust hag-eñ en deus levezon vot Naonediz ? Se ne ouezer ket...
Nicolas Sarkozy a oa en em c'houlennet d'an 27 a viz Du 2008 ha ne vefe ket adunvaniezh Breizh un dra vat, e-pad Kendalc'h meur maered Frañs 2008. Addihunet eo bet ar breud foran e touez ar bolitikourien gant ar frazenn-mañ, met n'eo ket gwall sklaer c'hoazh penaos e troio an traoù.
E miz Kerzu 2011 en deus diskleriet ur besprezidant PS eus kuzul ranvvro ar Pays de Loire e oa a-du gant ur rannvro vras. [2]
Brezhoneg
- Klasoù divyezhek a zo eno abaoe 1981.
- E distro-skol 2009 e oa enskrivet er skolioù divyezhek 1,40% eus bugale ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez. [1]
- E distro-skol 2010 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 419 skoliad (1,6% eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). [2]
Ur skol Diwan a zo ivez e Naoned, unan eus ar re vrasañ e Breizh, 167 bugel a zo er skol.
Ur skolaj Diwan a zo o paouez digeriñ e Sant-Ervlan, sko ouzh Naoned, evit bugale al Liger-Atlantel met ivez evit re all ho tont eus Skol Diwan Pariz.
Ur sturlevr divyezhek diwar-benn Naoned a zo bet embannet e 2006 gant Yoran Embanner. Ar rakskrid a zo bet graet gant an istorour Armel de Wismes. An oberer - an Naonedad Pierre-Emmanuel Marais - en deus skrivet "Ronan ar c'horrigan" e 2007 (Keit vimp bev). Resevet en deus al levrig-mañ an eil priz evit ar genstrivadeg "Priz ar Vugale 2008".
Evit difenn ar brezhoneg ez eus bet graet ur fest-deiz gant Aït'a, tre e-kreiz Kastell an Duged, e Naoned.
D'an 21 Kerzu 2007 e oa bet staliet panelloù mont-tre divyezhek e Naoned.
D'ar 24 Kerzu 2007 e oa distro ar brezhoneg ouzh ar skramm e Naoned, 4 bloavezh goude bezañ lemet an abadennoù brezhoneg gant renerien Frañs 3. War ar chadennn lec'hel Telenantes e oa skignet ar sitkom kentañ bet graet e brezhoneg.
Douaroniezh
Emdroadur ar boblañs
Ekonomiezh
KKG
Kambr Kenwerzh ha Greanterezh Naoned / Sant-Nazer zo e Naoned. Eno emañ ivez KKR Broioù al Liger.
Porzh Emren
N'eo ket bev porzh Naoned ken. E 2005 e oa tremenet 35,5 milion a donennoù e Porzh Emren Naoned / Sant-Nazer met nemet 10% anezho a oa bet e Naoned da lavaret pe e Chevire (produioù koad) pe Ar Roc'h-Morvan (ed). Er porzh emren e tremen ivez lodennoù eus an A380 a ya da Vourdel.
Cassegrain
Ar stal boued-mir bet savet gant Charles Cassegrain a oa bet krouet e 1856 e Naoned. Unan eus politkourien veur Naoned eo bet Léopold Cassegrain.
Trenioù
Emañ Naoned war al linenn hent-houarn a ya eus Paris d'ar Groazig. Ac'haleno e c'haller mont ivez da :
- Redon (hag alese pe da Gemper pe da Roazhon) ;
- da Lyon ;
- d'ar Roc'hell (hag alese da Vourdel) ;
- da Borneiz.
N'eus linenn ebet etre Naoned ha Roazhon.
Tramgirri
Ur rouedad tramgirri a oa bet e Naoned etre 1876 ha 1958. Roet e oa lañs dezhañ e 1876 gant Louis Mékarski, ar mekanikoù a yae en-dro gant aer moustret. E 1914 e teue da vezañ melen ar girri, ha gant tredan e yeont en-dro. Dilezet e oa an tramgarr e 1958 betek miz Genver 1985 pa oa savet ul linenn etre Bellevue ha La Haluchère. D'an 2 a viz Gwengolo 2000 e oa astennet al linenn 1 ha digoret al linenn 3 etre Plaissance ha Hôtel Dieu.
Ne oa ket dibabet ar metro gant ti-kêr Naoned, pa oa bet gant Roazhon, kêr vihanoc'h anezhi.
Monumantoù ha traoù heverk
Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.
Evel pep meurgêr he deus Naoned kalz mirdioù disheñvel, testoù e c'hlad hag e istor pinvidik :
- Mirdi Istor Naoned, e Kastel Duked Breizh
- Mirdi an Arzoù-Kaer
- Mirdi Thomas Dobrée, mirdi henoniezh
- Muzeom Istor Naturel
- Mirdi Jules Verne
- Mekanikoù an Enez (an Olifant bras, ha kement zo...)
- Mirdi ar Voulerezh
Bezioù ar C'hommonwealth e beredoù ar gumun
Bezioù ar C'hommonwealth e bered La Bouteillerie
| Bro | Niver a dud |
|---|---|
.svg){kind=small} Kanada
|
1 (Tirlu) |
.svg){kind=small} Rouantelezh-Unanet
|
27 (Merdeadurezh kenwerzh: 3, Morlu:1, Tirlu:23) |
| Hollad | 28 |
Marvet int e-pad ar Brezel-bed kentañ [4].
Bezioù ar C'hommonwealth e bered Pont-du-Cens
| Bro | Niver a soudarded |
|---|---|
 Aostralia
|
4 |
.svg){kind=small} Kanada
|
6 |
| Rouantelezh-Unanet
|
92 Aerlu:77 Tirlu: 15 |
 Zeland-Nevez
|
4 |
| Hollad | 106 |
Marvet int e-pad an Eil Brezel-bed [5] .
Melestradurezh
Gevelliñ
Naoned zo gevellet gant :
Kerdiz, Kembre, abaoe 1964. War boulouard Naoned emañ ti-kêr Kerdiz.
Saarbrücken, Alamagn (Saarland), abaoe 1965. Ur blasenn e Saarbrücken zo anvet « Plasenn Naoned »
Tbilisi, Jorjia, abaoe 1979
Seattle, Stadoù-Unanet (Stad Washington), abaoe 1980- Jacksonville, Stadoù-Unanet (Stad Florida), abaoe 1985
Qingdao, Sina (Shandong), abaoe 2005
Cochabamba (Bolivia)
Niigata (Japan, Chūbu)
Recife (Brazil, Biz, Pernambuco)
Durban (Afrika ar Su, KwaZulu-Natal)
Agadir (Maroko, Souss-Massa-Draâ)
Rufisque (Senegal, Rannbarzh Dakar)
Dschang (Kameroun, Kornôg)
Liammoù keneilded :
Kolozs (Treuzsilvania, riez Roumania)- St-Martinville (Stadoù-Unanet, Louisiana)
Ginea
Jeriko (Palestina, Kornôgjordania)
Desdunes (Haiti, Artibonite) ha Pétionville (Haiti, Kornôg)
Gwelet ivez
Notennoù ha daveoù
- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ http://www.nantes.maville.com/actu/actudet_-Rififi-autour-de-la-reunification-de-la-Bretagne_52716-2072224_actu.Htm?idAvis=300607&xtor=EPR-200-[validavis]-20120102-[visualiser]&utm_source=mviconditionnel&utm_medium=validavis&utm_campaign=visualiser#ancreAvis300607
- ↑ EBSSA
- ↑ Commonwealth
- ↑ Commonwealth War Graves Commission