Mont d’an endalc’had

Eil Brezel-bed

Eus Wikipedia
Eil Brezel-bed
brezel bed, marevezh istorel
Raklec'hiet gantBrezel-bed kentañ, interwar period Kemmañ
Heuliet gantaftermath of World War II, Trente Glorieuses, Brezel Yen, Trede Brezel Bed Kemmañ
Deiziad2 Gwe 1945 Kemmañ
Deiziad kregiñ1 Gwe 1939 Kemmañ
Deiziad echuiñ2 Gwe 1945 Kemmañ
Prantadnewest history, late modern period Kemmañ
Abeg kentizhSecret Additional Protocol to the Molotov–Ribbentrop Pact Kemmañ
Deskrivet en URLhttps://stadtlexikon.karlsruhe.de/index.php/De:Lexikon:ereig-0074 Kemmañ
Istortimeline of World War II, diplomatic history of World War II Kemmañ
Tikedenn Stack Exchangehttps://history.stackexchange.com/tags/world-war-two Kemmañ
Rummad evit ar c'hartennoùCategory:Maps of World War II Kemmañ

Kerzh an Eil Brezel-bed en Europa
  • ██ URSS betek 1941
  • ██ Kevredidi & URSS adalek 1941
  • ██ Ahel & Frañs Vichy1941
  • ██ Neptu
  • Trec'hioù armeoù an Ahel (1939-1942)
    Bugel sinaat o leñvañ goude bombezadeg Shangai gant nijlu Morlu Impalaeriel Japan e 1937
    The Montreal Daily Star Montréal : Germany Quits, 7 Mae 1945

    An Eil Brezel-bed a voe ur brezel a badas etre miz Gwengolo 1939 ha miz Gwengolo 1945 er bed a-bezh. Degaset eo bet gant an emglevioù kamm sinet da-heul ar Brezel-bed kentañ ha gant ar c'hoant ledanaat ha bezañ mistri war o dachennoù-levezon a oa gant broadoù pennañ an Ahel (Alamagn an Nazied, Italia ar Faskourien hag Impalaerezh Japan). Kroget eo d'an 3 a viz Gwengolo 1939 diwar brezelioù lec'hel kent : brezel Spagn adalek an 18 a viz Gouere 1936, ar brezel etre Japan ha Sina d'ar 7 a viz Gouere 1937 hag aloubadeg Polonia gant Alamagn hag URSS (adalek ar 1añ a viz Gwengolo 1939). En un doare ofisiel e krog gant ar brezel ar Frañs hag ar Rouantelezh-Unanet d'an 3 a viz Gwengolo 1939, an URSS e miz Even 1941, abalamour d'an dagadenn alaman, hag ar Stadoù-Unanet d'ar 7 a viz Kerzu 1941, da-heul Pearl Harbor. Lodenn vrasañ broioù ar Bed a zo bet tapet doare pe zoare er brezel-se hag emgannoù a zo bet war bep kevandir. Diwar neuze e stourmas mui pe vui daou du an eil a-enep d'egile : ar gevredidi hag an Ahel. Lakaet e voe un termen d'ar brezel en Europa d'an 8 a viz Mae 1945 goude kodianadur hep diviz an IIIde Reich, hag er bed a-bezh gant kodianadur hep diviz Impalaeriezh Bro-Japan, bro ziwezhañ an Ahel o vrezeliñ, d'an 2 a viz Gwengolo 1945. Brezel brasañ Mad-den eo bet. Tro 100 million a soudarded eus 61 vro o deus stourmet war un 22 vilion kilometrad karrez bennak. 62 villion a dud a zo bet lazhet, siviled al lodenn vrasañ anezho. Estreget ur brezel etre broioù e voe un emgann etre ideologiezhioù ivez, ha setu perak e kenlabouras tud zo gant an enebourien er broioù aloubet pe, er c'hontrol, e voe strolladoù o vont a-enep pennoù-meur o bro e-giz en Alamagn, da skouer. Ur Brezel hollek e voe : kemer a reas perzh ennañ ar soudarded koulz hag ar siviled ha lakaat a reas ar broioù a bep tu da implijout ar muiañ ma c'helljont o nerzhioù armerzhel, politikel, speredel hag o danvez madoù. Biskoazh n'eo bet jedet en un doare resis ar sammad distrujoù bet degaset gant an Eil Brezel-Bed met a-dra-sur ez a en tu all da zistrujoù an holl vrezelioù renet gant Mad-den abaoe ma'z eus anezhañ. Efedoù spontus en deus degaset e speredoù ar poblañsoù ken feuls e voe ar mare-se. Torfedoù-brezel a voe a bep tu, hag int liammet ouzh ur feulster a-berzh an armeoù hag ar polisoù ha ne oa ket bet gwelet biskoazh betek-henn. Diwar youl an Nazied e Alamagn hag hini Impalaeriezh Japan dreist-holl e voe ivez graet torfedoù euzhus a-vil-vern a-enep pobloù a-bezh, ha muntret un niver brasoc'h a dud eget e-pad lazhadegoù kent. Da-geñver an torfedoù-se e oa bet lazhadeget tud gant an Einsatzgruppen, deportet tud e kampoù-bac'h da skouer, kampoù labour ha kampoù ar marv, enno kambreier gaz savet gant an Nazied a-benn lazhañ poblañsoù a-bezh (Yuzevien, Slaved, Tziganed) pe c'hoazh rummadoù tud resis (heñvelrevidi, Testoù Jehovah, tud nammet, ha kement zo). En Azia ivez, ar renad japanat Shōwa a lakaas 10 million a Sinaiz da labourat evit ar c'hKōa-in er Manchukuo, 200 000 plac'h eus Korea hag ar Reter-pellañ a voe kaset da « frealziñ » ar soudarded ha muntroù siviled a-vil-vern a c'hoarvezas e meur a lec'h, evel e Sina e-pad Lazhadeg Nanjing da skouer. Gant an Nazied e voe ivez muntret ingal an holl re a yae a-enep d'o folitikerezh e mod pe vod hag respontet e voe d'an tagadennoù a-enep an arme alaman oc'h heskinañ ar siviled. An unanenn japanat 731 ha medisined nazi evel an SS Josef Mengele a arnodas ivez gant Mad-den en un doare euzhus. Bombezadegoù bras a-enep d'ar poblañsoù a c'hoarvezas, gant an Ahel da gentañ (Coventry e Bro-Saoz, Rotterdam en Izelvroioù ; Shanghai, Guangzhou ha Chongqing en Azia) ha gant ar Gevredidi war-lerc'h (Dresden hag Hamburg en Alamagn, Tokyo gant napalm). Evit ar wezh kentañ e voe implijet ar vombezenn atomek a-enep d'ur vro : div vombezenn A kaset gant ar Stadoù-Unanet war siviled o deus tarzhet, an hini gentañ tri devezh war-lerc'h eben, e Hiroshima hag e Nagasaki (Japan). An Eil Brezel-Bed a reas eus ar Stadoù-Unanet hag eus URSS, ar broioù brasañ a oa bet trec'h en emgann-se, riezoù dreist o galloudoù ha lakaet da vistri war ar bed e-pad ar 40 vloaz war-lerc'h. Gwanaet e voe ivez impalaerezhioù Europa ha kregiñ a reas ar prantad didrevadenniñ en Azia, en Afrika hag er broioù arab betek ar bloavezhioù 60. Ar brezel bras diwezhañ-se, pa echuas, a lakaas da ziwan ur mare adsavadur ha berzh ekonomikel ha tamm-ha-tamm ur raktres unaniezh politikel peoc'hel.

    Deiziadoù kregiñ ha fin ar brezel

    [kemmañ | kemmañ ar vammenn]

    En Eil Brezel-bed a grog en Europa d'ar 1añ a viz Gwengolo 1939 pa voe aloubet Polonia gant Alamagn ha pa voe disklêriet ar brezel gant Rouantelezh-Unanet d'an 3 a viz Gwengolo 1939. An deiziadoù evit penn-kentañ ar brezel war Talbenn ar Meurvor Habask a gemer deiziad penn-kentañ an Eil Brezel etre Sina ha Japan d'ar 7 a viz Gouhere 1937, pe a-raok c'hoazh Aloubadeg Manchouria gant Japan, d'an 19 a viz Gwengolo 1931. Reoù all a heuliañ an istorour Saoz A. J. P. Taylor, a wel eo krog ar brezel etre Japan ha Sina, en Europa hag en travadennoù europat war ar memes-tro, hag eo deuet da vezañ an Eil Brezel-bed nemet e 1941. Lod istorourien all a lak evel deiziadoù kregiñ an Eil Brezel-bed gant aloubadeg Etiopia gant Italia d'an 3 a viz Here 1935. An istorour Saoz Antony Beevor a laka penn-kentañ an Eil Brezel-bed gant Emgannoù Khalkhin Gol stourmet etre nerzhioù lu Impalaeriezh Japan ha nerzhioù lu URSS e Mongolia etre Mae ha Gwengolo 1939. Lod all c'hoazh a ginnig Brezel diabarzh Spagn evel rakmare d'an Eil Brezel-bed.

    Deiziad resis fin an Eil Brezel-bed n'eo ket ar memes e pep lec'h dre ar bed. Er mare e oa bet degemeret hini an arsav-brezel d'ar 15 a viz Eost 1945 (V-J Day), muioc'h evit devezh kodianañ ofisiel Impaleriezh Japan d'an 2 a viz Gwengolo 1945, hag a oa bet termen ofisiel d'ar brezel en Azia. Ret e oa bet gortoz 1951 evit gwelet ar skrid-emglev peoc'h etre Japan hag ar Gevredidi. E 1990 e oa bet ur skrid-emglev war dazont Alamagn a aotree adunvaniñ ar vro etre Alamagn Reter hag Alamagn Kornôg da vezañ diskoulm eus unan eus ar c'hudennoù a oa chomet abaoe fin ar brezel-bed. Biken ne oa bet eus ur skrid-emglev peoc'h ofisiel etre Impalaeriezh Japan hag an Unvaniezh Soviedel, memes ma oa bet echuet gant ar stad a vrezel etrezo abaoe an disklêriadur boutin Soviedel-Japanat eus 1956, ar pezh en doa roet tu adsevel liammoù diplomatek leun etrezeo.

    Goude ar C'hentañ Brezel-bed

    [kemmañ | kemmañ ar vammenn]

    Fin ar C'hentañ Brezel-bed a zo bet unan o rieñ kemmoù bras da gartenn politikel Europa. Trec'het e oa bet an Nerzhioù Kreiz —gant Aostria-Hungaria, Impalaeriezh Alamagn, Bulgaria, hag an Impalaeriezh otoman — hag ar Reveulzi Bolchevik e 1917 o kemmañ ar galloud e Rusia, gant krouidigezh an Unvaniezh soviedel. Ar vroioù trec'h, Kevredidi ar C'hentañ Brezel-bed, evel ar Frañs, Belgia, Italia, Roumani ha Bro-C'hres, a oa bet o ledanaat o zachenn. Broioù nevez a oa bet krouet goude dispenn an Impaleriezhoù Austro-Hungarian, Otoman, ha Rusian.

    Trede Reich Trede Reich

    Adolf HitlerJoachim von RibbentropJoseph GoebbelsHermann GöringHeinrich HimmlerErwin RommelWilhelm KeitelHasso Von ManteuffelErich Von MansteinOtto SkorzenyKarl DönitzHeinz GuderianAlfred JodlPaul Ewald Von KleistAlbert KesselringWalter Von BrauchitzFranz HalderPaul HausserHermann HothHans Günther Von KlugeWalter ModelFranz Von PapenFriedrich PaulusGert Von Rundstedt

    Banniel Polonia Polonia

    Edward Rydz-ŚmigłyWładysław Sikorski

     Italia

    Benito MussoliniPietro BadoglioGaleazzo Ciano di CortelazzoAngelo IachinoJunio Valerio Borghese

    Unaniezh Soviedel

    Jozef StalinViatcheslav MolotovKliment VorochilovGueorgui JoukovIvan KonievRodion MalinovskiKirill Meretskov

    Banniel ar Stadoù-Unanet Stadoù-Unanet

    Franklin Delano RooseveltDwight D. EisenhowerGeorge PattonOmar BradleyWilliam HalseyThomas Cassin KinkaidDouglas MacArthurGeorge MarshallTroy MiddletonChester Nimitz

    Banniel ar Rouantelezh Unanet Rouantelezh-Unanet

    Winston ChurchillBernard MontgomeryLouis MountbattenSir Harold AlexanderSir Claude AuchinleckSir Alan CunninghamSir Andrew CunninghamSir Arthur HarrisFrank Messervy

    Banniel Belgia Belgia

    Leopold III (Belgia)Hubert PierlotJulien Lahaut

    Albania Albania

    Enver Hoxha

    Frañs Frañs

    Philippe PétainCharles de GaullePierre LavalJean MoulinAlphonse JuinPhilippe LeclercCharles HuntzigerHenri GiraudMarie-Pierre KœnigJean de Lattre de TassignyCharles MastJoseph de Goislard de MonsabertCharles Noges

    Banniel Norvegia Norvegia

    Vidkun Quisling

     Sina

    Lin BiaoMao ZedongZhou Enlai

    Yougoslavia Yougoslavia

    Pêr II eus YougoslaviaDraja Mihailovitch

    Banniel Japan Japan

    Renya MutaguchiShoji NishimuraJisaburo OzawaSakuraiSaburo SakaiTaikaishi SakaiKeiji ShibasakiKenji DoiharaHirohitoHeitaro KimuraIwane MatsuiAkiraMutoKenryo SatoYoshijiro UmezuTakasumi OkaKingoro HashimotoYasuhito ChichibuNobuhito TakamatsuTsuneyoshi TakedaShiro IshiiKoki HirotaHideki TojoKuniaki KoisoYoshijiro UmezuToshio ShiratoriShigenori TogoKanji IshiwaraMitsumasa YonaiIsoroku Yamamoto

    Tudennoù all

    [kemmañ | kemmañ ar vammenn]
    E Breizh

    Olier MordrelFrañsez Debauvais

    Politikourien pe vrezelourien

    Albert SpeerRudolf HössReinhard Heydrich

    Skrivagnerien

    Anne FrankPrimo LeviHannah Arendt

    AuschwitzDukarkEl AlameinHiroshimaKatynMonte CassinoNagasakiPearl HarborStalingrad

    Emgannoù pennañ

    [kemmañ | kemmañ ar vammenn]

    Koulzad brezel Polonia (1939)Emgann NorvegiaEmgann Bro-C'hallEmgann FrañsEmgann AbbevilleEmgann DukarkEmgann Bro-SaozEmgann KretaOberiadur-brezel BarbarossaTaol BarbarossaSeziz LeningradEmgann StalingradEmgann KourskEmgann Bir HakeimDilestradeg DieppeEmgann GuadalcanalDilestradeg Norzh AfrikaPutsch an 8 a viz Du 1942Taol TorchEmgann El AlameinDilestradeg Sikilia. 1943-1945Taol ShingleDilestradeg NormandiTaol Market Garden • Dilestradeg Provañs (Taol Anvil Dragoon) • Emgann AuthionEmgann Monte CassinoDieubidigezh Belgia hag an Izelvroioù. 1944-1945Emgann an Ardenned (pe Battle of the Bulge) • Emgann Hurtgen ForestEmgann BerlinEmgann LeyteEmgann PeleliuEmgann Saipan (1944) • Emgann Iwo JimaEmgann OkinawaEmgann TaierzhuangEmgann WuhanEmgann Changsha

    Emgannoù war vor

    Emgann Mers el KebirEmgann Rio de la PlataEmgann kentañ NarvikEil emgann NarvikEmgann an Atlantik (1940)Emgann Beg MatapanArsailh war Pearl HarborEmgann Mor KouralEmgann MidwayEmgann GuadalcanalEmgann plegmor Leyte

    Bombezadegoù pennañ

    HamburgTaol GomorrahBerlinDresdenRuhrgebietKölnBaedekerLondrez (Blitz ha bombezadegoù V1 (fuc'hell)V1 ha V2) • ChongqingShangaiBombezadeg HiroshimaBombezadeg NagasakiTōkyōVarsoviaRotterdamCoventry

    Levrlennadur

    [kemmañ | kemmañ ar vammenn]
    • KOSTIOU Jeremi, 1940, dalc'homp soñj !, e-barzh Ya !, niv. 414, miz Mae 2013, p. 10.
    • KOSTIOU Jeremi, Mirdi ar rezistañs en arvar, e-barzh Ya !, niv. 424, miz Gouere 2013.
    • KOSTIOU Jeremi, Témoignages inédits de la Seconde Guerre mondiale à l’Île-de-Batz, e-barzh Les Cahiers de l’Iroise, 2018, niv. 229, pp. 39–58.

    Abadennoù skingomz

    [kemmañ | kemmañ ar vammenn]

    KREKER Tudi, Ul lid e bered soudarded alaman Lesneven, Keleier noz, France Bleu Breizh Izel, 10 a viz Du 2016.

    UGUEN Katell, E koun an 18 a viz Even 1940, France Bleu Breizh Izel, 18 a viz Even 2020.

    • ABALAIN Guy, Il a contribué à libérer Brest, Tébéo/TébéSud, 4 a viz Even 2014, kelaouadenn 2 vunud.
    • HIRRIEN Ronan, Hañvezh 44, va dever koun, France 3 Bretagne, 2014, teulfilm 26 munud.
    • HIRRIEN Ronan, N’eo ket echu ar fest ganimp, France 3 Bretagne, 2016, teulfilm 26 munud.
    • LACAZE Olivier, Les villes sous l’Occupation: Brest, RMC Découverte, 2018, teulfilm 75 munud.