Sant-Maloù

Gant ar ger Sant-Maloù e tegouezher amañ. Evit sterioù all ar ger, gwelit Sant-Maloù (disheñvelout).

---

Sant-Maloù
Gwel diwar nij.
Anv gallaouek	Saent-Malo
Anv gallek (ofisiel)	Saint-Malo
Bro istorel	Normandi
Melestradurezh
Departamant	Il-ha-Gwilen
Arondisamant	Sant-Maloù (isprefeti)
Kanton	Pennlec'h daou ganton Sant-Maloù-1 ha Sant-Maloù-2
Kod kumun	35288
Kod post	35400
Maer Amzer gefridi	Claude Renoult 2014-2020
Etrekumuniezh	Tolpad-kêrioù Bro Sant-Maloù
Bro velestradurel	Bro Sant-Maloù
Lec'hienn web	www.ville-saint-malo.fr
Poblañsouriezh
Poblañs	46 995 ann. (2020)
Stankter	1 285 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 38′ 53″ Norzh 2° 00′ 27″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 8 m bihanañ 0 m — brasañ 51 m
Gorread	36,58 km²
Sant-Maloù

Sant-Maloù a zo ur gêr eus Breizh e departamant Il-ha-Gwilen. Pennlec'h Arondisamant Sant-Maloù ha daou ganton eo. Kêr-benn Bro-Sant-Maloù eo, war aber ar Renk.

Aled e oa anv ar gêr e mare ar Goriosolited, araok kemer anv ar manac'h brezhon Maloù er VI^vet kantved. Brudet eo Sant-Maloù evit bezañ bet porzh ar verdeerien, ar gourserien hag an ergerzherien er XVII^vet kantved ha XVIII^vet kantved. Bombezet taer e voe gant ar Gevredidi e-pad an Eil Brezel-Bed. Priziet eo ar Sant-Maloù intramuros gant an douristed hiziv hon deiz.

Sant-Maloù

An anv

• Dont a ra an anv Sant-Maloù eus ar manac'h Maloù, lakaet da sant a voe eskob kentañ kêr.

Ardamezioù

En gul e oged en aour o tifoupañ diouzh ar beg ha diouzh al lezioù, leinet gant un erminig tremenant en gwirion, gwakoliet etre aour hag erminig • Ger-stur : Semper fidelis D'Hozier, 1696 – Medalenn al Lejion a enor

Istor

Dispac'h Gall

• 1790: gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer e voe lakaet Sant-Maloù da benn ur bann.
• Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: embannet e voe bout mennet da nac'h al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Le Saoult, person parrez Sant-Maloù, hag he holl vikeled; person Parame a savas a-eneb d'al le ivez.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• 401 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 3,24% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911.

Repuidi Brezel Spagn e Breizh

• Degemeret e voe meur a diegezh repuidi er gumun.

Eil Brezel-bed

• Mervel a reas 216 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel.
• Implijet e voe nijva Blanche-Roche e Sant-Servan gant al Luftwaffe (aerlu alaman).
• D'ar 7 a viz Kerzu 1940 e kouezhas un nijerez-anavezedenniñ Spitfire PRIV, marilhet AA792, eus ar 1st Photographic Reconnaissance Unit eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) e pleg-mor Sant-Maloù; lazhet e voe e sturier, douaret eo e bered Sant-Kast-ar-Gwildoù.
• D'ar 27 a viz Ebrel 1942 e kouezhas un nijerez Havoc Mk I, marilhet AW398 ha kodet YP-?, eus ar 23rd Squadron Royal Air Force Volunteer Reserve eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) er mor nepell diouzh Kerreg "Les Haies de la Conchée" e Sant-Maloù gant tri nijour en he bourzh; unan anezhe a voe tapet d'an Alamaned, unan a varvas, ne voe ket adkavet korf an hini diwezhañ; ur bern siviled eus ar vro a gemeras perzh en obidoù ar Serjant Moore e Sant-Maloù.
• D'an 12 a viz Mae 1944 e kouezhas ur c'harr-nij Seafire III marilhet LR837 eus ar 88th Squadron eus ar Fleet Air Arm (aerlu morlu ar Rouantelezh-Unanet) e donvor Sant-Maloù; ne voe ket kavet korf e sturier.
• D'ar 7 a viz Even 1944 e kouezhas ur c'harr-nij Spitfire Mk XII kodet EB-? eus ar 41st Squadron eus ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) er mor nepell diouzh Sant-Maloù; ne voe ket kavet korf e sturier.
• D'ar 24 a viz Even 1944 e kouezhas daou garr-nij Typhoon Ib eus ar 263 Squadron Royal Air Force Volunteer Reserve (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) e Sant-Maloù, unan, bleniet hant ur breizhveurad marilhet MN296 ha kodet HE-? e-kichen "Enez ar Be Vras" hag egile, bleniet hant ur C'hanadian marilhet MN524 ha kodet HE-? war an ti-post; an daou sturier a voe lazhet, douaret int e Dinard English Cemetery e bered nevez kumun Dinarzh.
• D'ar 25 a viz Gouere 1944 e kouezhas ur c'harr-nij P-38F (anvet "Katy", marilhet 42-67116 ha kodet G2-?) eus aerlu SUA (United States Army Air Forces) e traezhenn "Le Sillon" e Sant-Maloù; tapet e voe e sturier d'an Alamaned;
• D'an 10 a viz Eost 1944 e kouezhas ur c'harr-nij anavezedenniñ Piper L4 eus arme-zouar ar Stadoù-Unanet e donvor Sant-Maloù; lazhet e voe an daou ofisour a oa en e vourzh.
• d'an 31 a viz Eost 1944 e kouezhas un nijerez Halifax III, anvet "If any", marilhet MZ879 ha kodet BM-O, eus ar 433rd Squadron Royal Canadian Air Force eus aerlu Kanada er mor nepell diouzh Sant-Maloù gant c'hwec'h nijour en he bourzh; lazhet e voent holl, ne voe kavet korf ebet.
• Emgannoù start a voe e miz Eost 1944 etre al lu alaman ha soudarded SUA ha distrujoù bras e kêr.

Brezel Korea

• Ur soudard a voe lazhet e Yong Nae Ri e miz Mae 1951. Douaret e voe e Sant-Maloù.

Trevadennoù

• Brezel Aljeria: seizh milour a varvas.

Broioù all

• TOE: daouzek milour a varvas.

Melestradurezh

Kendeuziñ kumunioù: goude an Eil brezel-bed e oa aet kalz war zigresk niver annezidi Sant-Maloù. Diwar se e oa bet divizet e 1967 kendeuziñ ar gumun gant Parame ha Sant-Servan.

Monumantoù ha lec'hioù istorel

Ur sell war Sant-Maloù

Betek 2005 e oa al label "Kêr a istor hag a c'hlad" gant Sant-Maloù met aet eo diganti.

• Iliz-veur Sant-Visant, gouestlet da sant Visant Saragosa.
• an Tour Solidor savet gant Yann IV
• Ar c'hastell bet savet gant duged Breizh : Yann IV, Yann V, Frañsez II hag Anna Vreizh.
• Ar mogerioù-kreñv.
• Kenkizioù Parame
• Monumant ar re varv.

Bez ar C'hommonwealth e bered ar gumun

Bro	Niver a soudarded
Rouantelezh-Unanet	Dianv: 1 (Morlu)
Hollad	1

Ur martolod eus Morlu ar Rouantelezh-Unanet eo. Marvet eo e-pad an Eil brezel-bed.

Douaroniezh

An heol o vont da guzh e Sant-Maloù

Ur porzh a sko war Mor Breizh eo, e genoù ar Renk.

• Pleg-mor Sant-Maloù.

Emdroadur ar boblañs 1793-2012

• E 1968 e voe staget Parame (8 811 annezad e 1962) ha Sant-Servan (14 963 annezad e 1962) ouzh Sant-Maloù.

Tud

• Pierre de Lanoys, marc'heg an Templ, serjant eskopti Sant-Maloù. Bet aterset e-kerzh miz Ebrel 1310.

Tud bet ganet eno

Delwenn Roparzh Surcouf e Sant-Maloù, graet gant Alfred Caravaniez e dibenn an XIX^vet kantved.

• Brendan, manac'h iwerzhonat, hag Aaron ha Maloù, menec'h kembreat eus an VI^vet kantved
• Jakez Karter (1491-1557), ergerzhour ha dizoloer Kanada,
• François Gravé, aotroù Du Pont (1560-1629 pe nebeut goude), ergerzhour ha marc'hadour
• René Duguay-Trouin (1673-1736), kourser
• Pierre Louis Moreau de Maupertuis (1698-1759), jedoniour ha steredoniour
• Bertrand-François Mahé de la Bourdonnais (1699-1753), merdeer,
• Julien Offroy de La Mettrie (1709-1751), prederour
• Marc-Joseph Marion du Fresne (1724-1772), ergerzher ha moraer
• François-René de Chateaubriand (1768-1848), skrivagner
• Roparzh Surcouf (1773-1827), kourser
• Yann-Vari de Lamennais (1780-1860), diazezour Urzh Breudeur Ploermael,
• Félicité Robert de Lamennais (1782-1854), skrivagner ha prederour,
• Ange Blaize (1811-1871), armerzhour, kelaouenner-brudañ ha melestrour, prefed Il-ha-Gwilen
• Joseph Pouliquen (1897-1988), nijer, kentañ komandant ar rejimant chase Normandi-Niemen
• Jacques Briard (1933-2002), istorour ha hendraour,
• André Chalmel (g. e 1949), marc'hhouarner,
• Michel Plessix (1959-2017), tresour bannoù-treset

Tud bet marvet eno

• Jakez Karter, ergerzhour breizhat ha dizoloer Kanada, 1añ a viz Gwengolo 1557.
• Pêr ar Rouz, yezhoniour ha kelenner brezhoneg e Skol-veur Roazhon, bet savet an ALBB (Atlas Linguistique de Basse-Bretagne) gantañ etre 1911 ha 1920, 3 a viz Gwengolo 1975 e Parame.

Brezhoneg

Gwel eus Sant-Maloù

• Ur skol divyezhek zo bet savet en Deskadurezh-Stad e 2000.
• E distro-skol 2022 e oa 44 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (1,3 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez).
• Evit gouzout muioc'h diwar-benn stad ar brezhoneg e Sant-Maloù, sellit ouzh lec'hienn Ofis Publik ar Brezhoneg, pajenn "Embannadurioù" [3].

Sport

Darvoudoù-sport a bep seurt

• 4 a viz Gouere 1949 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Rouan (Seine-Maritime) ha Sant-Maloù ; trec'h eo Ferdi Kübler (Suis).
• 5 a viz Gouere 1949 : loc'hañ a ra 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Sant-Maloù war-du Les Sables-d'Olonne (Vañde).
• 9 a viz Gouere 1956 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Caen (Calvados) ha Sant-Maloù ; trec'h eo ar Breizhad Job Morvan.
• 10 a viz Gouere 1956 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Maloù hag An Oriant ; trec'h eo Fred de Bruyne (Belgia).
• 30 a viz Mezheven 1960 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Caen (Calvados) ha Sant-Maloù ; trec'h eo André Darrigade.
• 1añ a viz Gouere 1960 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Maloù hag An Oriant ; trec'h eo Roger Rivière.
• 28 a viz Mezheven 1962 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Pont-L'Evêque (Calvados) ha Sant-Maloù ; trec'h eo Emile Daems (Belgia).
• 30 a viz Mezheven 1967 : 1añ tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Añje (Maine-et-Loire) ha Sant-Maloù ; trec'h eo Walter Godefroot (Belgia).
• 1añ a viz Gouere 1967 : loc'hañ a ra 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Sant-Maloù war-du Caen (Calvados).
• 30 a viz Mezheven 1974 : 3^de tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Montroulez ha Sant-Maloù ; trec'h eo Patrick Sercu (Belgia).
• 1añ a viz Gouere 1974 : loc'hañ a ra 4^re tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Sant-Maloù war-du Caen (Calvados).
• 4 a viz Gouere 1980 : 8vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Flers (Orne) ha Sant-Maloù ; trec'h eo Bert Oosterbosch (Izelvroioù).
• 6 a viz Gouere 1980 : 9vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Maloù ha Naoned ; trec'h eo Jan Raas (Izelvroioù).
• 7 a viz Gouere 2008 : 3^de tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Maloù ha Naoned ; trec'h eo Samuel Dumoulin.

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Enez-Voris	Port Louis	1999

Liammoù diavaez

• L'Ouest en mémoire (Ina) - Martoloded e Sant Maloù 1970