Departamant gall

Kartenn an departamantoù gall

An departamant a zo un dachennad douar, pe, evit ober gant gerioù all, ur rannadur melestradurel e Bro-C'hall. War un dro ez eo

ur bastell-vro melestradurel didolpet
hag ur strollegezh lec'hel digreizennet.

Pa vez anv eus an dachennad douar eo kustum tud ar velestradurezh c'hall da skrivañ ar ger gant un d bihan; pa vez kaoz eus ar framm politikel e vez implijet un D bras ganto.

Abaoe 2011 ez eus kement ha 101 departamant e Bro-C'hall, hag en o zouez 5 departamant tramor.

An departamant evel pastell-vro velestradurel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar bastell-vro velestradurel dindan ar gwir boutin eo an departamant abaoe ar bloaz VIII (1799–1800) hag e chom c'hoazh. Renet eo gant ar prefed-departamant anvet diouzh c'hoant ar gouarnamant, harpet gant isprefeded e penn an isprefetioù.

Meur a servij didolpet eus ar Riez gall a zo aozet e framm an departamant, evel Renerezh departamant an Aveiñ (DDE, e berr), pe Renerezh departamant an aferioù yec'hed ha sokial (DDASS, e berr).

An departamant evel strollegezh lec'hel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ur strollegezh lec'hel digreizennet eo an departamant ivez. Dindan renerezh ar C'huzul-departamant emañ. Ar c'huzul-se a vez graet Kuzul-Meur anezhañ ivez, a zo dilennet war-eeun gant mouezhioù an holl zilennerion, evit c'hwec'h vloaz.

Bodet eo bet an departamantoù da sevel ar rannvroioù. Rannet e vezont etre arondisamantoù, hag int-i isrannet etre kantonioù a zo bet savet dre vodañ kumunioù.

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwelout Istor an departamantoù gall.

Niverennadur an departamantoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

En deroù e veze implijet niverennoù diwar an urzh alfabetek (1 da 83) evit bastañ da ezhommoù ar servijoù post. Goude an Impalaeriezh kentañ e oe dilezet ar sistem. E penn kentañ an XX^vet kantved e voe adsavet an niverenniñ en ur dennañ kont eus an departamantoù ouzhpennet, met e 1922 e voe ouzhpennet an Territoire-de-Belfort nevez-krouet, dezhañ an niverenn 90.

Pa voe adrannet an Île-deFrance e 1964 e chomas gant Pariz an niverenn 75 ha gant an Yvelines, e-lec'h m'emañ Versailhez, pennlec'h ar Seine-et-Oise, an niverenn 78, hini ar bet-departamant. Ar pemp departamant nevez-krouet a resevas niverennoù diwar o urzh alfabetek ha lakaet e diwezh ar roll (91 betek 95 : Essonne, Hauts-de-Seine, Seine-Saint-Denis, Val-de-Marne, Val-d'Oise).

E 1976 e voe rannet Korsika etre daou evit krouiñ an departamant ar Corse-du-Sud (2A) ha hini Haute-Corse (2B).

Niverennet eo bet an departamantoù tramor eus 971 betek 976 (n'eus ket a zepartamant niverennet 96).

Anavezet mat eo sistem niveradur an departamantoù gant ar C'hallaoued pa vezont dispaket war blakennoù-marilh ar c'hirri-dre-dan hag ar marc'hoù-dre-dan. Aet eo da get an doare-se pa'z eus bet degemeret ur sistem europat e 2009, met chomet eo en un doare arouezel war ar c'hostez, gant arouez ar rannvro. Implijet e vez an niverennadur evit niverennoù ar Surentez sokial, e penn kodoù-post ar c'humunioù (nemet evit Korsika: implijet e vez an 20 evit kumunioù an enezenn a-bezh).

Sell ivez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kartenn an departamantoù gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Taolenn an departamantoù gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Niv	Departamant	Kêr-brefeti	Poblañs (2019)
01	Ain	Bourg-en-Bresse	652 432
02	Aisne	Laon	531 345
03	Allier	Moulins	335 975
04	Alpes-de-Haute-Provence	Digne-les-Bains (Dinha e yezh ar vro)	164 308
05	Hautes-Alpes	Gap	141 220
06	Alpes-Maritimes	Nice (Nisa e brezhoneg)	1 094 283
07	Ardèche	Privas (Privàs e yezh ar vro)	328 278
08	Ardennes	Charleville-Mézières	270 582
09	Ariège	Foix (Foish e yezh ar vro)	153 287
10	Aube	Troyes	310 242
11	Aude	Carcassonne (Carcassona e yezh ar vro)	374 070
12	Aveyron	Rodez (Rodés e yezh ar vro)	279 595
13	Bouches-du-Rhône	Marseille (Marselha e yezh ar vro)	2 043 110
14	Calvados	Caen	694 905
15	Cantal	Aurillac (Orlhac e yezh ar vro)	144 692
16	Charente	Angoulême	352 015
17	Charente-Maritime	La Rochelle (ar Roc'hell e brezhoneg)	651 358
18	Cher	Bourges	302 306
19	Corrèze	Tulle, Tula e yezh ar vro	240 073
2A	Corse-du-Sud	Aiacciu	158 507
2B	Haute-Corse	Bastia	181 933
21	Côte-d'Or	Dijon	534 124
22	Côtes-d'Armor, e brezhoneg Aodoù-an-Arvor	Sant-Brieg	600 582
23	Creuse	Guéret (Garait e yezh ar vro)	116 617
24	Dordogne	Périgueux (Periguers e yezh ar vro)	413 223
25	Doubs	Besançon	543 974
26	Drôme	Valence (Valença e yezh ar vro)	516 762
27	Eure	Évreux	599 507
28	Eure-et-Loir	Chartres (Chartrez e brezhoneg)	431 575
29	Finistère, e brezhoneg Penn-ar-Bed	Kemper	915 090
30	Gard	Nîmes (Nimes e yezh ar vro)	748 437
31	Haute-Garonne	Toulouse (Tolosa e yezh ar vro)	1 400 039
32	Gers	Auch	191 377
33	Gironde	Bordeaux (Bourdel e brezhoneg)	1 623 749
34	Hérault	Montpellier (Montpelhièr e yezh ar vro)	1 175 623
35	Ille-et-Vilaine (Il-ha-Gwilen e brezhoneg)	Roazhon	1 079 498
36	Indre	Châteauroux	219 316
37	Indre-et-Loire	Tours (Teurgn e brezhoneg)	610 079
38	Isère	Grenoble	1 271 166
39	Jura	Lons-le-Saunier	259 199
40	Landes	Mont-de-Marsan (Lo Mont de Marsan e yezh ar vro)	413 690
41	Loir-et-Cher	Blois (Bleaz a-gozh e brezhoneg)	329 470
42	Loire	Saint-Étienne	765 634
43	Haute-Loire	Le Puy-en-Velay (Lo Puèi de Velai e yezh ar vro)	227 570
44	Loire-Atlantique (Liger-Atlantel e brezhoneg)	Naoned	1 429 272
45	Loiret	Orléans (Orleañs e brezhoneg)	680 434
46	Lot	Cahors (Caors e yezh ar vro)	174 094
47	Lot-et-Garonne	Agen	331 271
48	Lozère	Mende	76 604
49	Maine-et-Loire	Angers (Añje e brezhoneg)	818 273
50	Manche	Saint-Lô	495 045
51	Marne	Châlons-en-Champagne	566 855
52	Haute-Marne	Chaumont	172 512
53	Mayenne ("Mezven" e brezhoneg)	Laval	307 062
54	Meurthe-et-Moselle	Nancy	733 760
55	Meuse	Bar-le-Duc	184 083
56	Morbihan (skrivet Mor-Bihan e brezhoneg)	Gwened	759 684
57	Moselle	Metz	1 046 543
58	Nièvre	Nevers	204 452
59	Nord	Lille ("Rijsel", e yezh ar vro)	2 608 346
60	Oise	Beauvais	829 419
61	Orne	Alençon	279 942
62	Pas-de-Calais	Arras	1 465 278
63	Puy-de-Dôme	Clermont-Ferrand ("Clarmont d'Auvernha" e yezh ar vro)	662 152
64	Pyrénées-Atlantiques	Pau	682 621
65	Hautes-Pyrénées	Tarbes (Tarba e yezh ar vro)	229 567
66	Pyrénées-Orientales	Perpignan (Perpinyà e yezh ar vro)	479 979
67	Bas-Rhin	Strasbourg (Straßburg e yezh ar vro)	1 140 057
68	Haut-Rhin	Colmar (Kolmar e yezh ar vro)	767 086
69	Rhône	Lyon	1 875 747
70	Haute-Saône	Vesoul	235 313
71	Saône-et-Loire	Mâcon	551 493
72	Sarthe	Le Mans	566 412
73	Savoie	Chambéry	436 434
74	Haute-Savoie	Annecy	826 094
75	Pariz Gwechall edo an niverenn-se gant departamant ar Seine	Paris (Pariz e brezhoneg)	2 165 423
76	Seine-Maritime	Rouen (Rouan e brezhoneg)	1 255 633
77	Seine-et-Marne	Melun	1 421 197
78	Yvelines Gwechall edo an niverenn-se gant ar Seine-et-Oise	Versailles (Versailhez e brezhoneg)	1 448 207
79	Deux-Sèvres	Niort	374 878
80	Somme	Amiens	570 559
81	Tarn	Albi	389 844
82	Tarn-et-Garonne	Montauban (Montalban e yezh ar vro)	260 669
83	Var	Toulon (Toullon pe "Toulon" e brezhoneg)	1 076 711
84	Vaucluse	Avignon (Avinhon e yezh ar vro)	561 469
85	Vendée ("Vañde" e brezhoneg)	La Roche-sur-Yon	685 442
86	Vienne	Poitiers	438 435
87	Haute-Vienne	Limoges (Limòtges e yezh ar vro; ha Lemojez e brezhoneg)	372 359
88	Vosges	Épinal	364 499
89	Yonne	Auxerre	335 707
90	Territoire de Belfort	Belfort	141 318
91	Essonne	Évry-Courcouronnes	1 301 659
92	Hauts-de-Seine	Nanterre	1 624 357
93	Seine-Saint-Denis	Bobigny	1 644 903
94	Val-de-Marne	Créteil	1 407 124
95	Val-d'Oise	Cergy/Pontoise¹	1 249 674
971	Guadeloupe² (Gwadeloup e brezhoneg)	Basse-Terre ("Bastè" e yezh ar vro)	384 239
972	Martinique² (Martinik e brezhoneg)	Fort-de-France ("Fòd Fwans" e yezh ar vro)	364 508
973	Guyane² (Gwiana e brezhoneg)	Cayenne ("Kayèn" e kreoleg)	281 678
974	La Réunion²	Saint-Denis	861 210
976	Mayotte²	Mamoudzou	256 518

Evezhiadennoù:

Edo prefeti ar Val-d'Oise da vezañ lakaet e Pontoise pa voe krouet an departamant, nemet kaset e voe d'ar gumun nes, Cergy; bremañ e reont ar ville nouvelle anvet Cergy-Pontoise.
An departamantoù tramor gall a zo douaroù a oa trevadennoù pell diouzh Bro-C'hall, hag a zo bet roet dezho ur statud heñvel ouzh hini departamantoù "european" Bro-C'hall. Bez' ez int, hervez al lezenn, lodoù eus Frañs hag eus Unaniezh Europa, nemet reolennoù europat arbennik zo evito. Pep hini eus an departamantoù-se zo ivez ur rannvro.

Evezhiadennoù all[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Evezhiadennoù all a c'haller ober war anvioù ar c'hêrioù a zo pennlec'hioù departamantoù :

Kêrioù gall zo o deus un anv brezhonek a-gozh pe goshoc'h, evel Bourdel, Orleañs, ar Roc'hell, Teurgn, ...

Kêrioù gall zo n'eo ket gallek hepken o anvioù ofisiel: kavout a reer anezho digemm a-wechoù e yezhoù all ar vro, evel Bastia e korseg, Pau en okitaneg (nemet distaget disheñvel); kemm bihan a vez alies evel etre Quimper ha Kemper, Strasbourg ha Straßburg en alamaneg (Strossburi en elzaseg), Perpignan ha Perpinyà e katalaneg, Ajaccio hag Aiacciu e korseg; kemm bras a vez a-wechoù all, evel etre Vannes ha Gwened, hag etre Lille ha Rijsel e nederlandeg.

Kêrioù gall zo o deus anvioù all e yezhoù all: Toulouse a zo Tolosa del Llengadoc e katalaneg, Bourdel a zo Burdeos e spagnoleg, Pariz a zo Parigi en italianeg, Marseille zo Marseilles ha Reims zo Rheims e saozneg.

Pennadoù kar[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Listenn an departamantoù gall e broioù all Europa‎

Liammoù efedus evit deskiñ dre an eñvor gwirvoud an departamantoù gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]