Mont d’an endalc’had

Karaez-Plougêr

Eus Wikipedia
Karaez-Plougêr
Maner Kerampuilh
Maner Kerampuilh
Ardamezioù
Anv gallek (ofisiel) Carhaix-Plouguer
Bro istorel Kernev Kernev
Melestradurezh
Departamant  Penn-ar-Bed
Arondisamant Kastellin
Kanton Karaez (pennlec'h)
Kod kumun 29024
Kod post 29270
Maer
Amzer gefridi
Kristian Troadeg (BWR)
2001-2026
Etrekumuniezh KK ar Poc'hêr
Bro velestradurel Bro Kornôg Kreiz-Breizh
Lec'hienn Web Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs 7 165 ann. (2020)[1]
Stankter 278 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
48° 16′ 42″ Norzh
3° 34′ 02″ Kornôg
/ 48.2783, -3.5672
Uhelderioù kreiz-kêr : 104 m
bihanañ 69 m — brasañ 169 m
Gorread 25,81 km²
Lec'hiañ ar gêr
Karaez-Plougêr

Karaez-Plougêr zo ur gumun e Breizh, pennlec'h kanton Karaez, ha kêr-benn Poc'hêr e Kerne. Er bloaz 1956 e voe kendeuzet Karaez gant Plougêr. Un enklozadur e oa Kêr-Garaez en homañ. E Penn-ar-Bed emañ, gennet etre tri departamant abaoe an dispac'h gall: Penn-ar-Bed, Mor-Bihan hag Aodoù-an-Arvor, ar pezh zo bet drastus evit hec'h armerzh.

Kumunioù amezek

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Stummoù skrivet

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Erwan Vallerie : "Caer Ahes, 1081 ; Carahes, 1146 ; Carhahes, Caraes, XIIè ; Carahes, 1214 ; Carahais, 1278 ; Kerahes, 1290 ; Quarhez, 1305 ; Kerahes, 1306 ; Kerahes, Carahez, 1315 ; Karahes, 1320 ; Carahes, 1327 ; Kar heys, 1362 ; Carhaiz, 1363 ; Karahais, 1367 ; Kerhaes, 1368 ; Kerahaiz, 1370 ; Carahes, 1371 ; Carahes, Sancti Tremori de Karahes, 1371 ; Kerahes, 1378 ; Karahes, 1381 ; Carhaix, 1381 ; Kerahez, 1394 ; Kaerahees, 1405 ; Kaerahes, Kaerahez, 1415 ; Kerahes, 1420 ; Kerahez, Kerahes, 1422 ; Karhez, 1457 ; Guicaraix (anv-tiegezh*), 1457 ; Karheix, 1460 ; Keraheix, 1462 ; Kerahaix, 1466 ; Kerahez, 1467 ; Kerahes, 1469 ; Kerahes, 1488 ; Carhaix, 1489 ; Kerahes, 1513 ; Kerahes, 1516 ; Carhaix, 1519 ; Karhez, 1523 ; Kerahez, 1524 ; Kerahes, 1536 ; Carhaix, 1565 ; Kerahes, 1574 ; Kerahez, 1591 ; Quarahez, 1593 ; Karaes, Keraes, Carès, Kaerais, Kerhahez, Karhez, 1636 ; Ker-Aes, 1779"[2].

Kalz a draoù zo bet kinniget evit an anv se, darn iskis ha fentus[3].

  • Gregor Rostren : Urbs AEsia.
  • Dom Lobineau : diwar Ker-Is.
  • Corret de la Tour d'Auvergne : diwar Aetius (gouarnour roman Galia).
  • Ogée : Carhaix pe Ker-aes : diwar Aetius (gouarnour roman Galia).
  • Jacques Cambry : priñsez Ahès, merc'h Conan Meriadec, pe hini ar roue Gradlon.
  • Chevalier de Fréminville : diwar Ahès (priñsez).
  • Deric : diwar ar ger brezhonek Ker-Heic hag a dalv kement ha "klujar", abalamour ma vefe kalz anezho er vro.
  • Moët de la Forte-Mason, meneget gant Marteville & Varin = omne metallum "kêr ar metaloù" abalamour da vengleuzioù Poullaouen.
  • Marteville & Varin : Urbs AEsia. Tostaet o deus ivez Keraes ouzh Mons Aerus > Mené-Arès = Menez Arre.
  • René Jouan : diwar anv Cherem pe Keren, kêr eus Tyr (Liban).
  • Anatole Le Braz : Kêr-Is =  Carhaix, kêr-benn an Osismied.
  • François Taldir-Jaffrennou : mann da welout gant Caer Aétius na Caer Ahès. Gwelloc'h eo tostaat ouzh ur gêr kerneveurek Carhays, 14 km eus Truru,  5 km eus Tregony.
  • O.-L. Aubert : Caer-Arhès.
  • Francis Gourvil : Car- n'eus mann da welout gant Kêr.
  • Léon Fleuriot : Corophes > Carofes > Carifes > Carahaes.
  • François Moal : eus Caer Isc = Exeter, pe Caerhayes e Kernev-Veur, pe Caerleon-Upon-Usk e Kembre.
  • Patrick Galliou ha Bernard Tanguy : Corophesium < Carrofens(em) < carruvium < quadruvium = kroashent.
  • Bernard Tanguy : carruvium < quadruvium ' = kroashent.
  • Gwenc'hlan Le Scouezec  : Kera(h)es = Kêr (prinsez) Ahès.
  • Éditions Flohic : carofes, kroashent.
  • Guide Michelin : "Kaer" signifie "ville" ; Ahès désignerait les Osismes, une tribu celte.
  • Christian Y.-M. Kerboul : Carophesium > Carofès : kêr ar c'hroashent.
  • Daniel Delattre : Corophesium, Patrom:IXvet kentved ; Kerahes, eusKer-Ahès, eil merc'h Gradlon.
  • Christiane Kerboul-Vilhon : diwar Carhays eus Kernev-Veur.
En aour e ejon tremenant en argant.[4]
  • d'Hozier, 1696

XVIIvet kantved

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Emsavadeg ar Bonedoù ruz: trubuilhoù a voe e kêr d'ar 6 ha d'ar 7 a viz Gouere 1675[6]; d'ar 6 e vo preizhet ha lakaet en arigrap ti Claude Sauvan, fermour an dleoù, an aotrou Châteaufort gant ur yoc'h a dud: 150 gwaz ha 42 vaouez a voe tamallet oute bet kemeret perzh en trubuilhoù, lazhet ur mevel, laeret gwin-ardant, argant, pezhioù-arrebeuri, paperioù, ha kendalc'het e voe d'ar 7 daoust d'ar gouarnour, an aotrou Kerloued, bout deut war al lec'h[7].
  • Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Karaez da benn ur bann[8].
  • Monumant ar re varv e Karaez.
  • Monumant ar re varv e Plougêr, luc'hskeudenn[10].
  • Mervel a reas 145 gwaz eus Karaez, da lâret eo 4,15% eus ar boblañs e 1911[11], ha 62 eus Plougêr, eleze 5% eus ar boblañs e 1911[12], abalamour d'ar brezel.
  • Mervel a reas 27 milour, 24 den all a va varvas, lazhet d'an Alamaned pe er c'hampoù-bac'h.
Trevadennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Tachennoù all
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Liban : mervel a reas ur milour e 1983;
  • Bosnia : ur milour a varvas e 1997.
  • 1956 : bodet e voe Karaez ha Plougêr en ur gumun hepken, anvet "Karaez-Plougêr".

Monumantoù ha traoù heverk

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Dourbont roman
  • Pont Toull Vihan
  • Iliz-parrez Sant Treveur, Karaez
  • Iliz Sant Pêr, Plougêr
  • Maner Kernigez
  • Ti ar Senechal
  • Pont ar Veilh Veur
  • Kouent an Aogustined
  • Kouent Karmez
  • Kouent an Ospitalierezed
  • Ar mirva henoniezh
  • Plasenn an Tour d’Auvergne
  • Chapel Santez Anna
  • Kastell Kerampuilh
  • Ar C’hastell Ruz
  • Marc'h-tan kozh
  • Bez ar C'hommonwealth e bered ar gumun
Bro Niver a soudarded
Kanada 1 (aerlu)
Hollad 1

Mervel a reas d'an 13 a viz C'hwevrer 1943 e-pad an Eil Brezel Bed[13].

  • An ti-gar.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Niver a annezidi

  • E 1921, d'an 2 a viz Gwengolo, e voe votet un het gant kuzul-kêr Karaez evit goulenn ma vije kelennet ar brezhoneg er skolajoù hag el liseoù hag e vije posupl tremen un arnodenn brezhoneg er vachelouriezh.
  • Ar Brezoneg er Skol, 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol[14].
Panell degemer divyezhek ar gumun
Ya d'ar brezhoneg
Bannieloù Breizh, Frañs hag Europa ouzh talbenn an ti-kêr.
Buhez foran
Deskadurezh
  • Skolioù divyezhek a zo eno abaoe 1985.
  • E Karaez eo bet staliet al lise Diwan kentañ e Breizh.
  • E 2011 ez eus kaoz da serriñ an hentad vrezhonek en eil derez er skolioù Stad.
  • E distro-skol 2023 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 179 skoliad (27,4 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm
Bugaligoù
  • Al liezdegemer "Galipette/Toutig penn" en deus sinet Live 1 karta Divskouarn.
  • Al liezdegemer "La main dans la main" en deus sinet ul live tost da live 1 karta Divskouarn.
  • E Karaez emañ sez ar gazetenn c'hallek sizhuniek Poher-Hebdo.
  • An ti-post.

Gouelioù dibar

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Melestradurezh

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Listenn maered Karaez
Mare Anv Strollad Karg
1792 Théodore Le Gogal
a-raok 1845 goude 1845 Bernard Kuzulier-meur
a-raok 1853 goude 1867 Révault Kuzuliad-kêr e 1866
a-raok 1877 goude 1880 Joseph Nédellec noter. Kuzulier-meur hag kannad
a-raok 1900 goude 1900 Anthoine
1906 mae 1945 Ferdinand Lancien Strollad radikal-sokialour Senedour
c'hwevrer 1957 meurzh 1977 Jean Rohou dehou diseurt tisaver labourioù foran
meurzh 1977 mezheven 1995 Jean-Pierre Jeudy Strollad Komunour Gall Kuzulier-meur kanton Karaez-Plouger.(1973-1979)
mezheven 1995 meurzh 2001 André Le Roux Unvaniezh evit an demokratelezh Gall apotiker
meurzh 2001 bremañ Christian Troadec kleiz diseurt kazetenner
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

Tud bet ganet eno

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud douaret eno

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ardamezeg ar familhoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
André
Aotrounez Durville, eskopti Roazhon, ha Prat-Meur, eskopti Kernev ; ur serjant-jeneral Karaez e 1656.
En gul, e lammell en aour.
Jean Raguineau
Senesal Karaez e 1713
En argant e zelfin ouzh kleiz, troc'het etre gul ha glazur

[15]

Gevellet eo kêr gant:

Darvoudoù-sport a bep seurt

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Levrlennadur

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • (fr) Quentel, P. : Un nom des anciennes routes : Carhaix . In : Revue internationale d'onomastique niv. 18-4, 1966 pp. 255-270.

Liammoù diavaez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Daveoù ha notennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
  3. Bet embannet dre ar munud en niverenn 69 / Mezheven 2020, e-barzh Kaier ar Poher, p. 64 da 69
  4. Fazius eo un tamm an dresadenn amañ (n'eo ket gwenn ar c'herniel nag an ouroul.
  5. Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, hep deiziad, (e galleg), pajennoù 16 ha 17
  6. Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 113, 119 ha 120
  7. Jean Lemoine, Documents inédits relatifs à la Révolte du Papier timbré en Basse Bretagne en 1675, Bulletin de la Société archéologique du Finistère, 1896, pajennoù 126 ha 127
  8. J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105
  9. Monumant ar re varv
  10. Memorial Genweb
  11. Memorial Genweb
  12. Memorial Genweb
  13. Commonwealth War Graves Commission
  14. Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 264, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
  15. Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014