Geriadurouriezh ar brezhoneg
Skiant ha poell arbennik a zo rekis evit sevel ur geriadur ha se eo skiant ar geriadurouriezh. Sevel geriadurioù gant brezhoneg enno a zo un dra gozh p'eo bet skrivet an hini kentañ e 1464 (Ar C'hatolicon eo), met e-pad kantvedoù a-heul, n'eus ket bet bet nemet geriaouegoù, bras a-wezhioù, hep preder yezhoniel, hep skouerioù ha hep urzhaz e-barzh ar pennadigoù. Geriadurouriezh ar brezhoneg a zo aet war wel e 1888 pa savas Emil Ernod, an Dictionnaire étymologique du breton moyen, moarvat.
Mankoù geriadurouriezh ar brezhoneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Meur a c'heriadur brezhoneg-galleg pe galleg-brezhoneg a zo nesoc'h o stumm da hini ur c'heriaoueg pa n'int nemet rolladoù lizherennek gerioù dizispleg lakaet tal-ouzh-tal, gant meneg o reizh a-wechoù. Gerva ha geriadurig a reer ivez eus hevelep kendastumadoù gerioù.
Koulskoude, war renk ar geriadurioù e c'heller lakaat ar re a zegas un nebeud resisadurioù : ar reizh ha furm pennañ ar pennger (anv-kadarn, anv-gwan, verb, hag all). Rouesoc'h e kaver geriadurioù brezhonek gant skouerioù ha troiennoù.
Ma 'z eo gwir ez eus bet araokadurioù e poell ar sevel geriadurioù a-raok geriadurioù An Here (an hini kentañ embannet e 1995), ar skipailhioù-labour hag ar c'huzulioù skiantel o doe labouret en ur sellout spis ouzh labourioù graet evit sevel ar geriadurioù gallek gwellañ (Larousse, Le Robert…).
Ar geriadurioù yezh e saver er yezhoù all a denn o skouerioù eus oberennoù o gwellañ skrivagnerien eus ar yezh a vez ganti er mediaoù hon amzer… hag eus meur a vammenn all. An holl stlennadoù-se a vez dastumet ha renket gant tud a vicher abaoe pell. Hollbouezus eo dastum hag urzhiañ ar skouerioù yezh, rak warno an hini eo e vez diazezet termenadurioù ar gerioù. Ne c'hallfer lavaret ez eomp dibourvez a-grenn e brezhoneg eus ur seurt materi : kement-se e vefe teuler dismegañs war an holl c'heriadurourien o deus labouret en hor raok… Er geriadurioù e kaver peurvuia~~troidigezhioù ar ger-mañ-ger en ur yezh all (e galleg peurvuiañ). Lod anezho a ro ur skouer bennak eus implij ar ger, met siwazh e ranker tremen dre un droidigezh ha fin dre eno.
– Martial Menard, Pennad kinnig an eil geriadur brezhoneg, 2001
Ar geriadurioù hollvrezhonek
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Kreizenn Imbourc'h Sturyezhouriezh S.A.D.E.D. : Dafar 63, Preder, 1963.
- Kreizenn Imbourc'h Sturyezhouriezh S.A.D.E.D. : Dafar 64, Preder, 1964.
- Kreizenn Imbourc'h Sturyezhouriezh : Stagadenn d'an Dafar evit ar Geriadur Broadel, Preder, 1971.
- Roparz Hemon, Geriadur broadel, liesskrivet, chomet diechu, eus al lizherenn L betek T. Hemañ eo bet an taol-esae kentañ da sevel ur geriadur unyezhek. Gant an oberenn-mañ ez eus bet kroget da ziazezañ ar reolennoù geriaduriñ rekis evit sevel an oberenn dispac'hel-se evit ur yezh. An hentenn a voe heuliet gant skipailh ti-embann An Here diwezhatoc'h, er bloavezhioù 1990.
- Geriadur brezhoneg, An Here, 1995. Dek mil pennger gant skouerioù ha troiennoù, skeudennaouet gant Jean-Yves André. Un oberenn istorel eo, a laka ar Vretoned da vezañ gouest da zisplegañ gerioù o yezh dre an diabarzh hep bezañ rediet da dremen dre hanterouriezh ur yezh all. Un oberenn-stroll eo, bet savet gant tud a-vicher, ha gant reolennoù-micher ar geriaduriñ.
- Alan Heusaff, Geriaoueg Sant-Ivi (Kernev-Izel), Lesneven, Hor Yezh, 1996. Brezhoneg rannyezh Sant-Ivi e Kerne-Izel.
- Geriadur brezhoneg An Here, An Here, 2001. Ugent mil pennger zo e-barzh, gant skouerioù ha troiennoù. Daougementet eo niver ar pennadoù en adembannadur eta, hep skeudennoù geriadur 1995 avat, abalamour d'ar c'houst.
Ar geriadurioù divyezhek diazezet war ar galleg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Ar c’hentañ geriadur brezhonek eo Catholicon Jehan Lagadeuc, bet savet e 1464 ha moullet e 1499. Ar c’hentañ geriadur galleg eo ivez. Ennañ e kaver gerioù brezhoneg gant o zroidigezh e galleg hag e latin. Evit ar gloer e oa bet skridaozet.
- Le Sacré Collège de Jésus (1659), ennañ ur geriadur savet gant an Tad Juluan Maner, ur Breizhuhelad anezhañ.
- Dictionnaire breton-françois du diocèse de Vannes (1723) gant ar Gall Pierre de Châlons. Un Dictionnaire françois-breton du diocèze de Vannes zo diwar e zorn ivez, chomet diembann avat.
- Dictionnaire françois-celtique ou françois-breton (1732) gant an Tad Gregor Rostren. Ul levezon vras en deus bet al labour-se war heuliad ar c’heriadurouriezh vrezhonek.
- Dictionnaire françois-breton ou françois-celtique du dialecte de Vannes (1746) gant Cillard de Kerampoul.
- Dictionnaire de la langue bretonne (1752), gant ar Gall Loeiz ar Pelleter.
- Yann-Frañsez ar Gonideg a savas meur a labour, en o zouez geriadurioù e 1821, 1847 ha 1850). Bras eo bet e levezon. Gant e c’heriadurioù eo bet diazezet doare-skrivañ ar brezhoneg, petra bennak ma’z eus bet kalz adkempennadurioù abaoe, ha gantañ ivez ez eo deuet an doug da binvidikaat ha da c’hlanaat ar yezh. Boulc'het e oa bet an hent dija gant an tad Gregor Rostren, ha gant Loeiz ar Pelleter muioc’h c’hoazh, n’eo ket kement-se dre ijinañ gerioù met dre lakaat war-wel gerioù rannyezhel nebeut anavezet.
- Gant Amable-Emmanuel Troude hag e genlabourer Gabriel Milin eo bet kendalc'het oberenn Ar Gonideg, un oberenn diazezet ivez war rannyezh Leon a veze komzet tro-dro dezho e Brest, met graet o deus enklaskoù rekis war ar furmoù hag ar gerioù all a veze kavet e lec'hioù all.
- Dictionnaire français et celto-breton, Brest : Vve J.-B. Lefournier, 1842, XXV-594 p.
- Nouveau dictionnaire pratique français-breton, du dialecte de Léon avec les acceptations diverses dans les dialectes de Vannes, Tréguier et Cornouailles et la prononciation quand elle peut paraître douteuse, Brest : Lefournier, 1869, XXXII-940 p.
- Nouveau dictionnaire pratique breton-français, du dialecte de Léon avec les acceptations diverses dans les dialectes de Vannes, Tréguier et Cornouailles et la prononciation quand elle peut paraître douteuse, Brest : Lefournier, 1876, XXIV-823 p[2].
- 1904 : Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes, Émile Ernault
- 1919 : Vocabulaire français-breton de Le Gonidec, azasaet ha kresket gant Frañsez Vallée.
- 1921 : Vocabulaire breton-français et français-breton du dialecte de Vannes;
- 1927 : Geriadurig brezoneg-galleg, Emile Ernault. Adembannet gant Emgleo Breiz - Brud Nevez e 1984.
- 1928 : Roparz Hemon, Dictionnaire breton-français ha Dictionnaire français breton .
- Meur a embannadur zo bet gant an ti-embann Al Liamm hag e rener Ronan Huon goude an Eil Brezel-bed, betek deroù ar XXIañ kantved. Kresket int bet war-dro 1980 gant skoazell Kreizenn vroadel al Lennegezh dindan an titloù Nouveau dictionnaire breton-français ha Nouveau dictionnaire français-breton.
- E 2002 e kenembannas Al Liamm hag An Here an Dictionnaire Breton/Français-Français-breton An Here-Al Liamm[3] dindan anvioù Roparz Hemon ha Ronan Huon.
- Ur pouez bras en deus bet ar geriadur-se evit diorroadur ar brezhoneg en e stumm peurunvan pa'z eus bet gwerzhet dekmiliadoù anezhañ d'an deraouidi e-pad hanter-kant vloaz. Ar si a zo enno eo an diouer a skouerioù, ha bezañ chomet alies hep merkañ an araogenn ret evit displegañ ar verboù.
- 1931 : Grand dictionnaire français-breton gant Frañsez Vallée, gant skoazell René Le Roux (Meven Mordiern) hag Émile Ernault. Diazezet eo ivez al labour war ur rouedad ditourerien. Ur pezh mell labour eo, pinvidik-meurbet. Daou bal zo bet d'ar geriadur : renabliñ holl binvidigezhioù ar brezhoneg dre ur bern troiennoù ha stummoù lec'hel, ha bastañ da ezhommoù e amzer dre ginnig gerioù nevez.
- 1986 : Dictionnaire breton breton-français/français-breton, Garnier. Embannet dindan renerezh Pêr-Jakez Heliaz hag Emgleo Breiz, gant skoazell Kreizenn vroadel al Lennegezh. Skrivet e brezhoneg ha diazezet war bennaennoù Emgleo Breiz end-eeun : brezhoneg gant nebeut a nevezc'herioù ha gant meur a droadell pa vez tro. Ne gav ket da Bêr-Jakez Heliaz en e rakskrid ez eus geriadurioù e gwerzh en e vare padal e veneg "geriaouegi" (re Roparz Hemon ha Visant Seite moarvat) re dreut ar geusteurenn enno.
- Ha gwir eo e oa diouer bras eus geriadurioù gant troioù-lavar. Dre vras ec'h adkemer ar geriadur-mañ geriaoueg bihan Roparz Hemon, klokaet gant troioù-lavar Jules Gros. Ne gaver ket ennañ nemeur geriaoueg ar vuhez a-vremañ. Savet eo e skolveurieg. Adembannet eo bet e 2009 gant Emgleo Breiz gant un titl all, Ar Geriadur, ha dindan anv Andreo ar Merser.
- 1983 : René Le Gléau Dictionnaire classique français-breton, dek levrenn, etre 1983 ha 1994, 4 064 fajenn, embannet gant Al Liamm. Diazezet eo dreist-holl war an danvez skrivet en XIXvet kantved hag e penn-kentañ an XXvet. Perzh pennañ ha talvoudusañ al labour-mañ eo ar skouerioù niverus a ro, hag ivez an notennoù yezh evit lod penngerioù.
- Frañsez Favereau, Dictionnaire du breton contemporain/Geriadur ar brezhoneg a-vremañ, Skol Vreizh, 1992 (adtennet teir gwech). Klokoc'h eget hini Garnier, pa endalc'h nevezc'herioù koulz ha troioù-lavar poblel pennaouet en testennoù ha dre selaou tud Poc'hêr. Skrivet eo ar penngerioù en doare-skrivañ etrerannyezhel heuliet gant dibennoù ar peurunvan hag ar skolveurieg.
- E 1999 e voe embannet un doare skañvaet ha ne zispake nemet penngerioù e peurunvan. Degasadenn vras geriadur Frañsez Favereau eo bet kinnig skouerioù tennet eus ar yezh komzet, ul live yezh a oa chomet alies er-maez eus ar geriadurioù brezhonek betek neuze war-bouez geriadur bras Frañsez Vallée. Ar si a zo ennañ eo e zoare-kinnig luziet : doareoù-skrivañ bodet, diouer a urzhaz er pennadoù, ha bezañ dispartiet ar skouerioù diouzh o zroidigezh. Klasket ez eus bet renabliñ ennañ kement troienn pe c'herienn desteniekaet, met n'eus ket bet klasket bastañ da holl ezhommoù ar vuhez-vremañ evel m'o doa klasket ober Roparz Hemon pe Frañsez Vallée.
- Martial Ménard: Dictionnaire français-breton (2012), embannet gant Palantines e Kemper. Tost da 50 000 pennger zo ennañ, gant troioù-lavar a-leizh.
Ar geriadurioù divyezhek diazezet war yezhoù all
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Deskiñ brezhoneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Goude bezañ savet ar binvioù divyezhek galleg-brezhoneg azas a rae diouer d'ar Vretoned gallekaet evit adperc'hennañ o yezh ez eus kroget lod emsaverien da vont war-du yezhoù all evit brudañ o yezh hag ar stourmoù stag outi.
Roparz Hemon eo bet an den kentañ en deus komprenet pegen pouezus e oa d'ar Vretoned en em zigeriñ war ar bed ha pegen ret e oa mont er-maez eus tachenn ar galleg evit enskrivañ ar brezhoneg e-touez yezhoù all ar bed. C'hoant en doa Roparz Hemon da gomz d'ar bed a-bezh ha setu perak, daoust dezhañ bezañ kelenner war ar saozneg, e tibabas labourat war dachenn an esperanteg : e 1930 e teuas er-maez gantañ ar geriadurig esperanteg-brezhoneg kentañ.
War-lerc'h an oberenn gentañ-se ha troc'h an Eil Brezel-bed e voe ret gortoz ar bloavezhioù 1960 hag Arzel Even evit adwelet oberennoù a-seurt-se. Goude-se eo aet al lusk war gresk e-pad ar bloavezhioù 1970 (Remon ar Porzh) hag ar bloavezhioù 1980. An difraosterien war an dachenn-mañ eo bet Remon ar Porzh hag Arzel Even, Bretoned divroet anezho o-daou. Ar soñj a oa brudañ ar brezhoneg en diavaez ha lakaat ar pobloù tostañ dimp e-tailh da zeskiñ hor yezh. Setu perak eo bet ar saozneg hag ar yezhoù keltiek ar yezhoù kentañ eur en em droet war-du enno, dreist-holl ar c'hembraeg evit studierien ar gevrenn geltiek e skol-veur Aberystwyth), hag an iwerzhoneg. Kendalc'het ez eus bet gant al lusk-se ha, gras da ezhommoù deuet diwar diorroadur ar skolioù divyezhek e-pad ar bloavezhioù 1990, ez eo bet ledanaet da ziv yezh europat all, an alamaneg da gentañ hag ar spagnoleg goude.
Yezhoù all evel an nederlandeg hag an italianeg a heulias e deroù ar bloavezhioù 2000 gant ganedigezh an ti-embann Yoran Embanner. An holl c'heriadurioù-se avat, war-bouez an hini spagnolek, zo bet savet evel binvioù evit diavaezidi da zeskiñ brezhoneg. N'int ket binvioù graet evit brezhonegerien da zeskiñ yezhoù all.
Deskiñ dre ar brezhoneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Roparz Hemon en doa atizet kenlabourerien Gwalarn da sevel geriadurioù evit deskiñ war-eeun ar yezhoù keltiek all. Diazezet e vijent bet da gentañ war geriadurig R. Hemon, Ar brezhoneg eeun. Evel se e vije bet ur geriadur bihan er c'hwec'h yezh keltiek. Kroget e oa Loeiz Andouard neuze, a-douez tud all, da skrivañ ur geriadur iwerzhoneg-brezhoneg a voe embannet kalz diwezhatoc'h : Geriadur iwerzhoneg-brezhoneg gant lavarennoù, Mouladurioù Hor Yezh, 1987.
E 1991 avat, gant geriadur kembraeg ar C'hembread Rhisiart Hincks hag e 1996 gant geriadur spagnoleg Fulup Jakez e oa deuet ur c'hemm war an doare da sellet ouzh ar geriadurioù divyezhek brezhoneg-yezh estren. Evit ar wech kentañ e teue ar brezhoneg da vezañ ur benveg evit deskiñ yezhoù all, rak brezhonek eo an displegadurioù er geriadurioù-se. Klotañ a ra al lusk nevez ha yac'h-mañ gant ur c'henarroud nevez e Breizh m'emañ ar skolioù divyezhek o tiorren, ma'z eus ur bern skolidi ha kelennerien eil derez – Diwan, stadel ha prevez – o deus ezhomm eus hevelep binvioù. D'ar mare-se ivez tamm-pe-damm e voe bodet skipailh geriadurourien a-vicher An Here evit sevel an eil embannadur eus ar geriadur hollvrezhonek. Ar brezhoneg zo ur yezh da zeskiñ, met ivez ur benveg azas da dapout gouiziegezh war danvezioù a bep seurt.
E 2004, da heul un emglev etre Yoran Embanner hag Ofis ar Brezhoneg, e voe divizet kenderc'hel gant an hent-mañ hag e 2005 e teuas er-maez geriadurioù bihan evit deskiñ portugaleg ha kembraeg. Raktreset e voe daou c'heriadurig nevez evit 2006, unan evit ar rusianeg hag egile evit ar c'hatalaneg.
Un toullad geriadurioùigoù all zo bet embannet abaoe.
Roll ar geriadurioù divyezhek, brezhoneg-yezh estren
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Yezhoù keltiek
- Yvan Guehennec & Mikael Keraotred, Geriadur kevredin ar yezhoù predenek (brezhoneg, kerneveureg, kembraeg, saozneg), Imbourc'h, 2002, 156 p.
- Iwerzhoneg
- Loeiz Andouard & Éamon Ó Ciosáin, Geriadur-iwerzhoneg-brezhoneg (gant lavarennou) / Foclóir Gaeilge-Briotáinis (le samplaí), Mouladurioù Hor Yezh
- Kembraeg
- Arzel Even, Geiriadur bach Llydaweg-Cymraeg, Aberytwyth, 1960.
- Rhisiart Hincks, Geriadurig kembraeg-brezhoneg, Ober, 1981.
- Rita Williams, Geriadur brezhoneg-kembraeg, Mouladurioù Hor Yezh, 1984
- Rita Williams, Geiriadur Cymraeg-Llydaweg, Geriadur kembraeg-brezhoneg, Canolfan Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd. 1990? (hep deiziad met e 1994 da ziwezhañ)
- Rhisiart Hincks, Geriadur kembraeg-brezhoneg, Geiriadur Cymraeg-Lyydaweg, Mouladurioù Hor Yezh, 1991
- Rhisiart Hincks, Geriadurig brezhoneg-kembraeg, Geiriadur Bach Cymraeg-Llydaweg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2005.
- Tim Saunders, Geriadur arnevez kernaouek-brezhonek, Imbourc'h, 1990.
- Alamaneg
- Gérard Cornillet, Geriadur brezhoneg-alamaneg, Emb. Hor Yezh, Lesneven, 1993, 441 p., I.S.S.N. 0769-0088
- Gérard Cornillet, Geriadur brezhoneg-alamaneg hag alamaneg-brezhoneg, Bretonisch-deutsches und deutsch-bretonisches Wörterbuch, skoazellet gant Jakez Konan, Mouladurioù Hor Yezh, Lesneven, 2005, 1190 p., I.S.B.N. 2-86863-121-5
- Gwenn Oster, Geriadurig brezhoneg-alamaneg, Wörterbüchlein Deutsch-Bretonisch, Yoran Embanner, 2003.
- Nederlandeg
- Jan Deloof, Geriadurig brezhoneg-nederlandeg, Woordenboekje Nederlands-Bretons, Yoran Embanner, 2004.
- Saozneg
- Raymond Delaporte, Elementary Breton-English Dictionary, Cork University Press, 1979
- Raymond Delaporte, Elementary English-Breton Dictionary, Mouladurioù Hor Yezh, 1990
- Raymond Delaporte, Geriadur brezhoneg-saozneg gant skouerioù, Breton-English Dictionary with examples, Mouladurioù Hor Yezh, Rann gentañ A-B 1986, Eil rann Ch-C'h-D, 1989, Trede rann E-F-G, 1993.
- David ar Rouz, Geriadurig brezhoneg-saozneg, Mini-Dictionnary English-Breton, Yoran Embanner, 2003.
- Italianeg
- Job Le Rudulier, Geriadurig brezhoneg-italianeg, Mini-Dizionario Italiano-Bretone, Yoran Embanner, 2004.
- Katalaneg
- Geriadurig brezhoneg-katalaneg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2008.
- Portugaleg
- Fulup Travers, Geriadurig brezhoneg-portugaleg, Minidiccionário Português-Bretão, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2005.
- Spagnoleg (kastilhaneg)
- Fulub Jakez, Diccionario Básico Español-Bretón, Geriadur diazez brezhoneg-spagnoleg, Skol-Uhel ar Vro, 1996.
- Fulup Jakez & Dora Vargas, Geriadurig Brezhoneg-Spagnoleg, Minidiccionario Español-Bretón, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2004.
- Rusianeg
- Anna Mouradova, Geriadurig brezhoneg-rusianeg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg.
- Esperanteg
- Roparz Hemon, Geriadurig esperantek-brezonek, 1930
- Erwan ar Menga, Geriadur esperantek-brezhonek, Geriadur brezhonek-esperantek, Hor Yezh, niv. 118, 1978
Geriadurioù brezhoneg lec’hel
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Amable-Emmanuel Troude, Nouveau dictionnaire pratique français-breton du dialecte de Léon, 1869 ha Nouveau dictionnaire pratique breton-français du dialecte de Léon, 1876.
Un diskibl eo bet da Yann-Frañsez ar Gonideg, ha digor eo un tamm d’ar rannyezhoù all ; kavet e vo meur a stumm rannyezhel, met gant penngerioù disheñvel, evel a-wechieu, a-wecho, a-wechou, a-walc’h hag a-walac’h...
- Émile Ernault : Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes, 1904, klokaet gant Pierre Le Goff, Supplément au dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes 1919.
- Émile Ernault, Supplément inédit à son dictionnaire vannetais, Skol, 2008, embannet gant Gwennole ar Menn, 2 levrenn.
- Alan Heusaff, Geriaoueg Sant-Ivi (Kernev-Izel), Hor Yezh, 1996. E brezhoneg.
- Pêr Denez, Geriadur brezhoneg Douarnenez, Dictionnaire du breton parlé à Douarnenez, Mouladurioù Hor Yezh, peder levrenn deuet er-maez 1980, 1981, 1984 ha 1985. Rannet dre zanvez, skouerioù, troidigezhioù e galleg.
- Turiaw ar Menteg, Dastumad gerioù a rannyezhoù ar gevred - Dictionnaire de vannetais breton-français, Hiziv An Deiz, 2007.
- Yann Riou, Gast, alatô ! Petit lexique du breton parlé à Lampaul, ) Plouarzel et à Trézien, Emgleo Breiz, 2008
- Bernard Chapalain, Geriadur ar brezhoneg komzet, Dictionnaire du breton parlé, An Alarc'h Embannadurioù, 2010, danvez dastumet e Goueloù, Treger-Uhel ha Kernev-Uhel.
- Ronan ar C'hoadig, Brezhoneg Goueloù,An Alarc'h Embannadurioù, 2010
- Jean Le Dû, Le trégorrois à Plougrescant, 2 levrenn brezhoneg-galleg ha galleg-brezhoneg, Emgleo Breiz, 2012
- Christian Fagon ha Yann Riou, Trésors du breton de l'île de Sein, An Alarc'h Embannadurioù, 2015.
- Yves Mathelier, Le breton parlé dans le pays guérandais, Yoran Embanner, 2017
Ar geriadurioù arbennik
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Yezh ha yezhoniezh
- Roparz Hemon, Geriadur istorel ar brezhoneg, 45 rann (niverennet 1-36 gant niverennoù bis), Preder, eil embannadur 1979-1998. Ur pezh mell labour n'haller ket diouerout evit studi ar yezh. Roet e vez an daveennoù koshañ evit ar penngerioù, gant skouerioù ; displegadurioù gallek.
- Jules Gros, Dictionnaire français-breton des expressions figurées, Emgleo Breiz, 1993, 2 levrenn.
N’eo ket bet savet gant Jules Gros war-eeun, met aozet diwar an troidigezhioù kavet en e levrioù. Gant-se eo un tammig souezhus ar c’hlask e-barzh pa n’eo ket empentet evel ur geriadur.
- Émile Ernault, Dictionnaire des dictons et proverbes bretons, édité et annoté par Gwennole Le Menn, préface de Lukian Kergoat, 2 levrenn, Skol, 2000, ISBN 2-911647-12-2
- Émile Ernault Dictionnaire étymologique du breton moyen, 1888, diwar-benn ar c’hrennvrezhoneg.
- Victor Henry Lexique étymologique des termes les plus usuels du breton moderne, 1900
- Christian-J. Guyonvarc’h Dictionnaire étymologique du breton ancien, moyen et moderne, 6 levrenn embannet etre 1973 ha 1975 (gerioù etre A hag amleal hepken)
- Albert Deshayes Dictionnaire étymologique du breton, Chasse-Marée 2003, 762 bajenn.
Al levr bras-mañ eo an hini nemetañ a gaver war ar marc’had. Luziet a-walc’h eo ar c’hlask e-barzh, rak dre c’her-diazez eo renket an traoù: “diskrognal” a vo kavet dindan “grogn” da skouer ; gwan a-walc’h eo an danvez, hervez an arbennigourien.
- Tachennoù resis, termenoniezh, gerioù nevez
- Martial Ménard, Alc'hwez bras ar baradoz vihan, geriahudur ar brezhoneg, An Here, 1995, diwar-benn an darempredoù korf revel.
- Loeiz Andouard, Brezhoneg ar mor, Mouladurioù Hor Yezh, 1983. Geriadur galleg-brezhoneg diwar-benn an traoù a vor.
- Per Pondaven, Geriadur an Arvor, An Alarc'h Embannadurioù, 2009.
- Marcel Maudire, Mor ha bagoù - Mer et bateaux - Sea and boats, An Alarc'h, 2016
- Marsel Modir, Geriaoueg teiryezhek an ti : Brezhoneg-Galleg-Saozneg e 38 dodenn, Aber, 2020.
- Pêrig Herbert ha Jil Ewan, Geriadur bihan ar sonerezh, Hor Yezh, 1985, brezhoneg ha galleg.
- Guy Étienne, Geriadur ar Bredelfennerezh e peder yezh : galleg, alamaneg, saozneg, brezhoneg, Preder, 1983.
- Guy Étienne, Geriadur ar Stlenneg e teir yezh : galleg, saozneg, brezhoneg, Preder, 1995.
- Guy Étienne, Geriadur ar Gorfadurezh, e teir yezh : galleg, latin, brezhoneg Preder, 1999.
- Guy Étienne, Geriadur ar Vezekniezh - Rann 1-Rann 9, galleg-saozneg-brezhoneg, Preder, 2007-2015.
- Guy Étienne ha Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Vezekniezh - Rann 10-Rann 13, galleg-saozneg-brezhoneg, Preder, 2017-2022.
- Pascal Le Moal ha Guy Étienne, Geriadur ar mediaoù e teir yezh : galleg, saozneg, brezhoneg, Preder, 2000.
- Yann-Baol an Noalleg, Geriadur an Armezh, ar C'henwerzh hag an Arc'hant e div yezh : galleg, brezhoneg, Preder, 1995.
- Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Jedoniezh brezhoneg-galleg, galleg-brezhoneg, Preder, 2003.
- Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Fizik brezhoneg-galleg, galleg-brezhoneg, Preder, 2006.
- Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Gimiezh brezhoneg-galleg, galleg-brezhoneg, Preder, 2008.
- Chantal ha Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Geginouriezh brezhoneg-galleg, Preder, 2011.
- Gab Cherel ha Alan E. ar Berr Geriadur ar Verdeadurezh e div yezh : galleg, brezhoneg, Preder, 2004.
- Youenn Olier a embannas daou c'heriadur pe gerentoc'h geriaouegoù e Imbourc'h e 1980 (brezhoneg-galleg 406 p.) hag e 1983 (galleg-brezhoneg 242 p.), diwar fichennoù Dafar "Kis-Saded"-Preder ha gerioù arnevez all goveliet gantañ ha skrivagnerion all ar gelaouenn-se.
- Jil Ewan, Marc'h-Kleur ha Youenn Olier a gempennas evit ar gelaouenn Imbourc'h e 1996 daou c'heriadur war ar yezh arnevez : unan galleg-brezhoneg a 324 fajennad a gloka dek levrenn geriadur René Le Gléau ; da notiñ ivez ur pennad gant Youenn Olier e dibenn ar geriadur-se diwar-benn arver ar gerioù arnevez e-keñver ar gerioù klasel. Al lodenn brezhoneg-galleg a 346 pajennad a zeuas er-maez er bloaz 2000.
- Dictionnaire breton des sciences et des techniques, en-linenn gant Kreizenn ar Geriaouiñ.
- El lec'hienn-se e kaver ur geriadur ar skiantoù rik dezhañ ul lodenn "galleg-brezhoneg" hag un eil "brezhoneg-galleg" a zo bet savet gant Rann ar skiantoù rik, unan eus an div lodenn eus Kreizenn Ar Geriaouiñ. Troiennoù zo dispaket evit resisaat ster lod penngerioù.
- Un astenn d'ar geriaouegoù bet embannet lerc'h ouzh lerc'h : matematik (1989, 1992, 1995), fizik‑kimiezh (1989, adembannet e 1994), skiantoù an natur (1989, 1991, 1995), kompoderezh (1991), an arzoù kaer (1992). Fardet e voent gant ar gevredigezh Kreizenn ar Geriaouiñ krouet e 1985 diwar youl Diwan Breizh), a-benn prientiñ ha pourchas ar binvioù termenoniel ha pedagogel ret evit digeriñ skolaj kentañ Diwan er bloavezh 1988 e Brest, hag ivez evit diorren an hentennoù kelennadurezh divyezhek gallek-brezhonek.
Savet e oa bet dek bodad labour evit plediñ gant an danvezioù skol pennañ : matematik, fizik-kimiezh, skiantoù an natur, kompoderezh, brezhoneg, galleg, saozneg, istor-douaroniezh-armerzh, arzoù, sportoù. War ar bajenn degemer emañ roll ar genobererien.
A bep seurt
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- B. de Rohan-Chabot, Geriadur Klotennoù, Imbourc'h, 1983, 204 f. ; ar gerioù a zo renket, evel er geriadurioù klotennoù gallek, hervez ar silabennoù dibenn-ger.
- Mark Kerrain, Teurel blaz war ar yezh, Sav-Heol. Geriaoueg an troioù-lavar. Diazezet eo al levrig war an troioù-lavar gallek ha troet int e brezhoneg.
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Kreizenn Ar Geriaouiñ (1985), krouet diwar youl Diwan
- Catholicon Jehan Lagadeuc
- Geriadur Troude
- Geriadur ar gevredad Stur
- Geriadur F. Favereau
- Geriadurioù Preder
- Lexilogos
- Éditions LABEL LN : levrioù gallek diwar-benn ar brezhoneg
- Geriadur brezhoneg-galleg Dictionnaire breton-français gant Gérard Cornillet
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Menard, Kadored, Geriadur Brezhoneg an Here, p. XVI.
- ↑ N'eo ket acceptations ar ger gallek a implijer evit kemeradurioù ar gerioù, acceptions an hini eo ; ur fazi graet e ti ar mouller ?
- ↑ (ISBN 978-2-86843-237-9)