Geriadurouriezh ar brezhoneg

Martial Ménard (kleiz) ha Yann-Lukas al Libous o kinnig ar Geriadur Galleg-Brezhoneg en Oriant, 2013

Skiant ha poell arbennik a zo rekis evit sevel ur geriadur ha se eo skiant ar geriadurouriezh. Sevel geriadurioù gant brezhoneg enno a zo un dra gozh p'eo bet skrivet an hini kentañ e 1464 (Ar C'hatolicon eo), met e-pad kantvedoù a-heul, n'eus ket bet bet nemet geriaouegoù, bras a-wezhioù, hep preder yezhoniel, hep skouerioù ha hep urzhaz e-barzh ar pennadigoù. Geriadurouriezh ar brezhoneg a zo aet war wel e 1888 pa savas Emil Ernod, an Dictionnaire étymologique du breton moyen, moarvat.

Mankoù geriadurouriezh ar brezhoneg

Meur a c'heriadur brezhoneg-galleg pe galleg-brezhoneg a zo nesoc'h o stumm da hini ur c'heriaoueg pa n'int nemet rolladoù lizherennek gerioù dizispleg lakaet tal-ouzh-tal, gant meneg o reizh a-wechoù. Gerva ha geriadurig a reer ivez eus hevelep kendastumadoù gerioù.
Koulskoude, war renk ar geriadurioù e c'heller lakaat ar re a zegas un nebeud resisadurioù : ar reizh ha furm pennañ ar pennger (anv-kadarn, anv-gwan, verb, hag all). Rouesoc'h e kaver geriadurioù brezhonek gant skouerioù ha troiennoù.
Ma 'z eo gwir ez eus bet araokadurioù e poell ar sevel geriadurioù a-raok geriadurioù An Here (an hini kentañ embannet e 1995), ar skipailhioù-labour hag ar c'huzulioù skiantel o doe labouret en ur sellout spis ouzh labourioù graet evit sevel ar geriadurioù gallek gwellañ (Larousse, Le Robert…).

Ar geriadurioù yezh e saver er yezhoù all a denn o skouerioù eus oberennoù o gwellañ skrivagnerien eus ar yezh a vez ganti er mediaoù hon amzer… hag eus meur a vammenn all. An holl stlennadoù-se a vez dastumet ha renket gant tud a vicher abaoe pell. Hollbouezus eo dastum hag urzhiañ ar skouerioù yezh, rak warno an hini eo e vez diazezet termenadurioù ar gerioù. Ne c'hallfer lavaret ez eomp dibourvez a-grenn e brezhoneg eus ur seurt materi : kement-se e vefe teuler dismegañs war an holl c'heriadurourien o deus labouret en hor raok… Er geriadurioù e kaver peurvuia~~troidigezhioù ar ger-mañ-ger en ur yezh all (e galleg peurvuiañ). Lod anezho a ro ur skouer bennak eus implij ar ger, met siwazh e ranker tremen dre un droidigezh ha fin dre eno.

– Martial Menard, Pennad kinnig an eil geriadur brezhoneg, 2001

Ar geriadurioù hollvrezhonek

• Kreizenn Imbourc'h Sturyezhouriezh S.A.D.E.D. : Dafar 63, Preder, 1963.
• Kreizenn Imbourc'h Sturyezhouriezh S.A.D.E.D. : Dafar 64, Preder, 1964.
• Kreizenn Imbourc'h Sturyezhouriezh : Stagadenn d'an Dafar evit ar Geriadur Broadel, Preder, 1971.
• Roparz Hemon, Geriadur broadel, liesskrivet, chomet diechu, eus al lizherenn L betek T. Hemañ eo bet an taol-esae kentañ da sevel ur geriadur unyezhek. Gant an oberenn-mañ ez eus bet kroget da ziazezañ ar reolennoù geriaduriñ rekis evit sevel an oberenn dispac'hel-se evit ur yezh. An hentenn a voe heuliet gant skipailh ti-embann An Here diwezhatoc'h, er bloavezhioù 1990.
• Geriadur brezhoneg, An Here, 1995. Dek mil pennger gant skouerioù ha troiennoù, skeudennaouet gant Jean-Yves André. Un oberenn istorel eo, a laka ar Vretoned da vezañ gouest da zisplegañ gerioù o yezh dre an diabarzh hep bezañ rediet da dremen dre hanterouriezh ur yezh all. Un oberenn-stroll eo, bet savet gant tud a-vicher, ha gant reolennoù-micher ar geriaduriñ.
• Alan Heusaff, Geriaoueg Sant-Ivi (Kernev-Izel), Lesneven, Hor Yezh, 1996. Brezhoneg rannyezh Sant-Ivi e Kerne-Izel.
• Geriadur brezhoneg An Here, An Here, 2001. Ugent mil pennger zo e-barzh, gant skouerioù ha troiennoù. Daougementet eo niver ar pennadoù en adembannadur eta, hep skeudennoù geriadur 1995 avat, abalamour d'ar c'houst.

Ar geriadurioù divyezhek diazezet war ar galleg

XV^vet kantved-XVIII^vet kantved

• Ar c’hentañ geriadur brezhonek eo Catholicon Jehan Lagadeuc, bet savet e 1464 ha moullet e 1499. Ar c’hentañ geriadur galleg eo ivez. Ennañ e kaver gerioù brezhoneg gant o zroidigezh e galleg hag e latin. Evit ar gloer e oa bet skridaozet.
• Le Sacré Collège de Jésus (1659), ennañ ur geriadur savet gant an Tad Juluan Maner, ur Breizhuhelad anezhañ.
• Dictionnaire breton-françois du diocèse de Vannes (1723) gant ar Gall Pierre de Châlons. Un Dictionnaire françois-breton du diocèze de Vannes zo diwar e zorn ivez, chomet diembann avat.
• Dictionnaire françois-celtique ou françois-breton (1732) gant an Tad Gregor Rostren. Ul levezon vras en deus bet al labour-se war heuliad ar c’heriadurouriezh vrezhonek.
• Dictionnaire françois-breton ou françois-celtique du dialecte de Vannes (1746) gant Cillard de Kerampoul.
• Dictionnaire de la langue bretonne (1752), gant ar Gall Loeiz ar Pelleter.

XIX^vet kantved

• Yann-Frañsez ar Gonideg a savas meur a labour, en o zouez geriadurioù e 1821, 1847 ha 1850). Bras eo bet e levezon. Gant e c’heriadurioù eo bet diazezet doare-skrivañ ar brezhoneg, petra bennak ma’z eus bet kalz adkempennadurioù abaoe, ha gantañ ivez ez eo deuet an doug da binvidikaat ha da c’hlanaat ar yezh. Boulc'het e oa bet an hent dija gant an tad Gregor Rostren, ha gant Loeiz ar Pelleter muioc’h c’hoazh, n’eo ket kement-se dre ijinañ gerioù met dre lakaat war-wel gerioù rannyezhel nebeut anavezet.
  • Dictionnaire breton-français de Le Gonidec, 1850.

• Gant Amable-Emmanuel Troude hag e genlabourer Gabriel Milin eo bet kendalc'het oberenn Ar Gonideg, un oberenn diazezet ivez war rannyezh Leon a veze komzet tro-dro dezho e Brest, met graet o deus enklaskoù rekis war ar furmoù hag ar gerioù all a veze kavet e lec'hioù all.
  • Dictionnaire français et celto-breton, Brest : Vve J.-B. Lefournier, 1842, XXV-594 p.
  • Nouveau dictionnaire pratique français-breton, du dialecte de Léon avec les acceptations diverses dans les dialectes de Vannes, Tréguier et Cornouailles et la prononciation quand elle peut paraître douteuse, Brest : Lefournier, 1869, XXXII-940 p.
  • Nouveau dictionnaire pratique breton-français, du dialecte de Léon avec les acceptations diverses dans les dialectes de Vannes, Tréguier et Cornouailles et la prononciation quand elle peut paraître douteuse, Brest : Lefournier, 1876, XXIV-823 p.

XX^vet kantved

• 1904 : Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes, Émile Ernault
• 1919 : Vocabulaire français-breton de Le Gonidec, azasaet ha kresket gant Frañsez Vallée.
• 1921 : Vocabulaire breton-français et français-breton du dialecte de Vannes‎;
• 1927 : Geriadurig brezoneg-galleg, Emile Ernault. Adembannet gant Emgleo Breiz - Brud Nevez e 1984.
• 1928 : Roparz Hemon, Dictionnaire breton-français ha Dictionnaire français breton .

Meur a embannadur zo bet gant an ti-embann Al Liamm hag e rener Ronan Huon goude an Eil Brezel-bed, betek deroù ar XXIañ kantved. Kresket int bet war-dro 1980 gant skoazell Kreizenn vroadel al Lennegezh dindan an titloù Nouveau dictionnaire breton-français ha Nouveau dictionnaire français-breton.

E 2002 e kenembannas Al Liamm hag An Here an Dictionnaire Breton/Français-Français-breton An Here-Al Liamm dindan anvioù Roparz Hemon ha Ronan Huon.

Ur pouez bras en deus bet ar geriadur-se evit diorroadur ar brezhoneg en e stumm peurunvan pa'z eus bet gwerzhet dekmiliadoù anezhañ d'an deraouidi e-pad hanter-kant vloaz. Ar si a zo enno eo an diouer a skouerioù, ha bezañ chomet alies hep merkañ an araogenn ret evit displegañ ar verboù.

• 1931 : Grand dictionnaire français-breton gant Frañsez Vallée, gant skoazell René Le Roux (Meven Mordiern) hag Émile Ernault. Diazezet eo ivez al labour war ur rouedad ditourerien. Ur pezh mell labour eo, pinvidik-meurbet. Daou bal zo bet d'ar geriadur : renabliñ holl binvidigezhioù ar brezhoneg dre ur bern troiennoù ha stummoù lec'hel, ha bastañ da ezhommoù e amzer dre ginnig gerioù nevez.
• 1986 : Dictionnaire breton breton-français/français-breton, Garnier. Embannet dindan renerezh Pêr-Jakez Heliaz hag Emgleo Breiz, gant skoazell Kreizenn vroadel al Lennegezh. Skrivet e brezhoneg ha diazezet war bennaennoù Emgleo Breiz end-eeun : brezhoneg gant nebeut a nevezc'herioù ha gant meur a droadell pa vez tro. Ne gav ket da Bêr-Jakez Heliaz en e rakskrid ez eus geriadurioù e gwerzh en e vare padal e veneg "geriaouegi" (re Roparz Hemon ha Visant Seite moarvat) re dreut ar geusteurenn enno.

Ha gwir eo e oa diouer bras eus geriadurioù gant troioù-lavar. Dre vras ec'h adkemer ar geriadur-mañ geriaoueg bihan Roparz Hemon, klokaet gant troioù-lavar Jules Gros. Ne gaver ket ennañ nemeur geriaoueg ar vuhez a-vremañ. Savet eo e skolveurieg. Adembannet eo bet e 2009 gant Emgleo Breiz gant un titl all, Ar Geriadur, ha dindan anv Andreo ar Merser.

• 1983 : René Le Gléau Dictionnaire classique français-breton, dek levrenn, etre 1983 ha 1994, 4 064 fajenn, embannet gant Al Liamm. Diazezet eo dreist-holl war an danvez skrivet en XIX^vet kantved hag e penn-kentañ an XX^vet. Perzh pennañ ha talvoudusañ al labour-mañ eo ar skouerioù niverus a ro, hag ivez an notennoù yezh evit lod penngerioù.
• Frañsez Favereau, Dictionnaire du breton contemporain/Geriadur ar brezhoneg a-vremañ, Skol Vreizh, 1992 (adtennet teir gwech). Klokoc'h eget hini Garnier, pa endalc'h nevezc'herioù koulz ha troioù-lavar poblel pennaouet en testennoù ha dre selaou tud Poc'hêr. Skrivet eo ar penngerioù en doare-skrivañ etrerannyezhel heuliet gant dibennoù ar peurunvan hag ar skolveurieg.

E 1999 e voe embannet un doare skañvaet ha ne zispake nemet penngerioù e peurunvan. Degasadenn vras geriadur Frañsez Favereau eo bet kinnig skouerioù tennet eus ar yezh komzet, ul live yezh a oa chomet alies er-maez eus ar geriadurioù brezhonek betek neuze war-bouez geriadur bras Frañsez Vallée. Ar si a zo ennañ eo e zoare-kinnig luziet : doareoù-skrivañ bodet, diouer a urzhaz er pennadoù, ha bezañ dispartiet ar skouerioù diouzh o zroidigezh. Klasket ez eus bet renabliñ ennañ kement troienn pe c'herienn desteniekaet, met n'eus ket bet klasket bastañ da holl ezhommoù ar vuhez-vremañ evel m'o doa klasket ober Roparz Hemon pe Frañsez Vallée.

XXI^vet kantved

• Martial Ménard: Dictionnaire français-breton (2012), embannet gant Palantines e Kemper. Tost da 50 000 pennger zo ennañ, gant troioù-lavar a-leizh.

Ar geriadurioù divyezhek diazezet war yezhoù all

Deskiñ brezhoneg

Goude bezañ savet ar binvioù divyezhek galleg-brezhoneg azas a rae diouer d'ar Vretoned gallekaet evit adperc'hennañ o yezh ez eus kroget lod emsaverien da vont war-du yezhoù all evit brudañ o yezh hag ar stourmoù stag outi.

Roparz Hemon eo bet an den kentañ en deus komprenet pegen pouezus e oa d'ar Vretoned en em zigeriñ war ar bed ha pegen ret e oa mont er-maez eus tachenn ar galleg evit enskrivañ ar brezhoneg e-touez yezhoù all ar bed. C'hoant en doa Roparz Hemon da gomz d'ar bed a-bezh ha setu perak, daoust dezhañ bezañ kelenner war ar saozneg, e tibabas labourat war dachenn an esperanteg : e 1930 e teuas er-maez gantañ ar geriadurig esperanteg-brezhoneg kentañ.

War-lerc'h an oberenn gentañ-se ha troc'h an Eil Brezel-bed e voe ret gortoz ar bloavezhioù 1960 hag Arzel Even evit adwelet oberennoù a-seurt-se. Goude-se eo aet al lusk war gresk e-pad ar bloavezhioù 1970 (Remon ar Porzh) hag ar bloavezhioù 1980. An difraosterien war an dachenn-mañ eo bet Remon ar Porzh hag Arzel Even, Bretoned divroet anezho o-daou. Ar soñj a oa brudañ ar brezhoneg en diavaez ha lakaat ar pobloù tostañ dimp e-tailh da zeskiñ hor yezh. Setu perak eo bet ar saozneg hag ar yezhoù keltiek ar yezhoù kentañ eur en em droet war-du enno, dreist-holl ar c'hembraeg evit studierien ar gevrenn geltiek e skol-veur Aberystwyth), hag an iwerzhoneg. Kendalc'het ez eus bet gant al lusk-se ha, gras da ezhommoù deuet diwar diorroadur ar skolioù divyezhek e-pad ar bloavezhioù 1990, ez eo bet ledanaet da ziv yezh europat all, an alamaneg da gentañ hag ar spagnoleg goude.

Yezhoù all evel an nederlandeg hag an italianeg a heulias e deroù ar bloavezhioù 2000 gant ganedigezh an ti-embann Yoran Embanner. An holl c'heriadurioù-se avat, war-bouez an hini spagnolek, zo bet savet evel binvioù evit diavaezidi da zeskiñ brezhoneg. N'int ket binvioù graet evit brezhonegerien da zeskiñ yezhoù all.

Deskiñ dre ar brezhoneg

Roparz Hemon en doa atizet kenlabourerien Gwalarn da sevel geriadurioù evit deskiñ war-eeun ar yezhoù keltiek all. Diazezet e vijent bet da gentañ war geriadurig R. Hemon, Ar brezhoneg eeun. Evel se e vije bet ur geriadur bihan er c'hwec'h yezh keltiek. Kroget e oa Loeiz Andouard neuze, a-douez tud all, da skrivañ ur geriadur iwerzhoneg-brezhoneg a voe embannet kalz diwezhatoc'h : Geriadur iwerzhoneg-brezhoneg gant lavarennoù, Mouladurioù Hor Yezh, 1987.

E 1991 avat, gant geriadur kembraeg ar C'hembread Rhisiart Hincks hag e 1996 gant geriadur spagnoleg Fulup Jakez e oa deuet ur c'hemm war an doare da sellet ouzh ar geriadurioù divyezhek brezhoneg-yezh estren. Evit ar wech kentañ e teue ar brezhoneg da vezañ ur benveg evit deskiñ yezhoù all, rak brezhonek eo an displegadurioù er geriadurioù-se. Klotañ a ra al lusk nevez ha yac'h-mañ gant ur c'henarroud nevez e Breizh m'emañ ar skolioù divyezhek o tiorren, ma'z eus ur bern skolidi ha kelennerien eil derez – Diwan, stadel ha prevez – o deus ezhomm eus hevelep binvioù. D'ar mare-se ivez tamm-pe-damm e voe bodet skipailh geriadurourien a-vicher An Here evit sevel an eil embannadur eus ar geriadur hollvrezhonek. Ar brezhoneg zo ur yezh da zeskiñ, met ivez ur benveg azas da dapout gouiziegezh war danvezioù a bep seurt.

E 2004, da heul un emglev etre Yoran Embanner hag Ofis ar Brezhoneg, e voe divizet kenderc'hel gant an hent-mañ hag e 2005 e teuas er-maez geriadurioù bihan evit deskiñ portugaleg ha kembraeg. Raktreset e voe daou c'heriadurig nevez evit 2006, unan evit ar rusianeg hag egile evit ar c'hatalaneg.
Un toullad geriadurioùigoù all zo bet embannet abaoe.

Roll ar geriadurioù divyezhek, brezhoneg-yezh estren

Yezhoù keltiek

• Yvan Guehennec & Mikael Keraotred, Geriadur kevredin ar yezhoù predenek (brezhoneg, kerneveureg, kembraeg, saozneg), Imbourc'h, 2002, 156 p.

Iwerzhoneg

• Loeiz Andouard & Éamon Ó Ciosáin, Geriadur-iwerzhoneg-brezhoneg (gant lavarennou) / Foclóir Gaeilge-Briotáinis (le samplaí), Mouladurioù Hor Yezh

Kembraeg

• Arzel Even, Geiriadur bach Llydaweg-Cymraeg, Aberytwyth, 1960.
• Rhisiart Hincks, Geriadurig kembraeg-brezhoneg, Ober, 1981.
• Rita Williams, Geriadur brezhoneg-kembraeg, Mouladurioù Hor Yezh, 1984
• Rita Williams, Geiriadur Cymraeg-Llydaweg, Geriadur kembraeg-brezhoneg, Canolfan Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd. 1990? (hep deiziad met e 1994 da ziwezhañ)
• Rhisiart Hincks, Geriadur kembraeg-brezhoneg, Geiriadur Cymraeg-Lyydaweg, Mouladurioù Hor Yezh, 1991
• Rhisiart Hincks, Geriadurig brezhoneg-kembraeg, Geiriadur Bach Cymraeg-Llydaweg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2005.

Kerneveureg

• Tim Saunders, Geriadur arnevez kernaouek-brezhonek, Imbourc'h, 1990.

Yezhoù germanek

Alamaneg

• Gérard Cornillet, Geriadur brezhoneg-alamaneg, Emb. Hor Yezh, Lesneven, 1993, 441 p., I.S.S.N. 0769-0088
• Gérard Cornillet, Geriadur brezhoneg-alamaneg hag alamaneg-brezhoneg, Bretonisch-deutsches und deutsch-bretonisches Wörterbuch, skoazellet gant Jakez Konan, Mouladurioù Hor Yezh, Lesneven, 2005, 1190 p., I.S.B.N. 2-86863-121-5
• Gwenn Oster, Geriadurig brezhoneg-alamaneg, Wörterbüchlein Deutsch-Bretonisch, Yoran Embanner, 2003.

Nederlandeg

• Jan Deloof, Geriadurig brezhoneg-nederlandeg, Woordenboekje Nederlands-Bretons, Yoran Embanner, 2004.

Saozneg

• Raymond Delaporte, Elementary Breton-English Dictionary, Cork University Press, 1979
• Raymond Delaporte, Elementary English-Breton Dictionary, Mouladurioù Hor Yezh, 1990
• Raymond Delaporte, Geriadur brezhoneg-saozneg gant skouerioù, Breton-English Dictionary with examples, Mouladurioù Hor Yezh, Rann gentañ A-B 1986, Eil rann Ch-C'h-D, 1989, Trede rann E-F-G, 1993.
• David ar Rouz, Geriadurig brezhoneg-saozneg, Mini-Dictionnary English-Breton, Yoran Embanner, 2003.

Yezhoù romanek

Italianeg

• Job Le Rudulier, Geriadurig brezhoneg-italianeg, Mini-Dizionario Italiano-Bretone, Yoran Embanner, 2004.

Katalaneg

• Geriadurig brezhoneg-katalaneg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2008.

Portugaleg

• Fulup Travers, Geriadurig brezhoneg-portugaleg, Minidiccionário Português-Bretão, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2005.

Spagnoleg (kastilhaneg)

• Fulub Jakez, Diccionario Básico Español-Bretón, Geriadur diazez brezhoneg-spagnoleg, Skol-Uhel ar Vro, 1996.
• Fulup Jakez & Dora Vargas, Geriadurig Brezhoneg-Spagnoleg, Minidiccionario Español-Bretón, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2004.

Yezhoù slavek

Rusianeg

• Anna Mouradova, Geriadurig brezhoneg-rusianeg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg.

Yezhoù kalvezadel

Esperanteg

• Roparz Hemon, Geriadurig esperantek-brezonek, 1930
• Erwan ar Menga, Geriadur esperantek-brezhonek, Geriadur brezhonek-esperantek, Hor Yezh, niv. 118, 1978

Geriadurioù brezhoneg lec’hel

• Amable-Emmanuel Troude, Nouveau dictionnaire pratique français-breton du dialecte de Léon, 1869 ha Nouveau dictionnaire pratique breton-français du dialecte de Léon, 1876.

Un diskibl eo bet da Yann-Frañsez ar Gonideg, ha digor eo un tamm d’ar rannyezhoù all ; kavet e vo meur a stumm rannyezhel, met gant penngerioù disheñvel, evel a-wechieu, a-wecho, a-wechou, a-walc’h hag a-walac’h...

• Émile Ernault : Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes, 1904, klokaet gant Pierre Le Goff, Supplément au dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes 1919.
• Émile Ernault, Supplément inédit à son dictionnaire vannetais, Skol, 2008, embannet gant Gwennole ar Menn, 2 levrenn.
• Alan Heusaff, Geriaoueg Sant-Ivi (Kernev-Izel), Hor Yezh, 1996. E brezhoneg.
• Pêr Denez, Geriadur brezhoneg Douarnenez, Dictionnaire du breton parlé à Douarnenez, Mouladurioù Hor Yezh, peder levrenn deuet er-maez 1980, 1981, 1984 ha 1985. Rannet dre zanvez, skouerioù, troidigezhioù e galleg.
• Turiaw ar Menteg, Dastumad gerioù a rannyezhoù ar gevred - Dictionnaire de vannetais breton-français, Hiziv An Deiz, 2007.
• Yann Riou, Gast, alatô ! Petit lexique du breton parlé à Lampaul, ) Plouarzel et à Trézien, Emgleo Breiz, 2008
• Bernard Chapalain, Geriadur ar brezhoneg komzet, Dictionnaire du breton parlé, An Alarc'h Embannadurioù, 2010, danvez dastumet e Goueloù, Treger-Uhel ha Kernev-Uhel.
• Ronan ar C'hoadig, Brezhoneg Goueloù,An Alarc'h Embannadurioù, 2010
• Jean Le Dû, Le trégorrois à Plougrescant, 2 levrenn brezhoneg-galleg ha galleg-brezhoneg, Emgleo Breiz, 2012
• Christian Fagon ha Yann Riou, Trésors du breton de l'île de Sein, An Alarc'h Embannadurioù, 2015.
• Yves Mathelier, Le breton parlé dans le pays guérandais, Yoran Embanner, 2017

Ar geriadurioù arbennik

Yezh ha yezhoniezh

• Roparz Hemon, Geriadur istorel ar brezhoneg, 45 rann (niverennet 1-36 gant niverennoù bis), Preder, eil embannadur 1979-1998. Ur pezh mell labour n'haller ket diouerout evit studi ar yezh. Roet e vez an daveennoù koshañ evit ar penngerioù, gant skouerioù ; displegadurioù gallek.
• Jules Gros, Dictionnaire français-breton des expressions figurées, Emgleo Breiz, 1993, 2 levrenn.

N’eo ket bet savet gant Jules Gros war-eeun, met aozet diwar an troidigezhioù kavet en e levrioù. Gant-se eo un tammig souezhus ar c’hlask e-barzh pa n’eo ket empentet evel ur geriadur.

• Émile Ernault, Dictionnaire des dictons et proverbes bretons, édité et annoté par Gwennole Le Menn, préface de Lukian Kergoat, 2 levrenn, Skol, 2000, ISBN 2-911647-12-2

Gerdarzhadurezh

• Émile Ernault Dictionnaire étymologique du breton moyen, 1888, diwar-benn ar c’hrennvrezhoneg.
• Victor Henry Lexique étymologique des termes les plus usuels du breton moderne, 1900
• Christian-J. Guyonvarc’h Dictionnaire étymologique du breton ancien, moyen et moderne, 6 levrenn embannet etre 1973 ha 1975 (gerioù etre A hag amleal hepken)
• Albert Deshayes Dictionnaire étymologique du breton, Chasse-Marée 2003, 762 bajenn.

Al levr bras-mañ eo an hini nemetañ a gaver war ar marc’had. Luziet a-walc’h eo ar c’hlask e-barzh, rak dre c’her-diazez eo renket an traoù: “diskrognal” a vo kavet dindan “grogn” da skouer ; gwan a-walc’h eo an danvez, hervez an arbennigourien.

Tachennoù resis, termenoniezh, gerioù nevez

• Martial Ménard, Alc'hwez bras ar baradoz vihan, geriahudur ar brezhoneg, An Here, 1995, diwar-benn an darempredoù korf revel.
• Loeiz Andouard, Brezhoneg ar mor, Mouladurioù Hor Yezh, 1983. Geriadur galleg-brezhoneg diwar-benn an traoù a vor.
• Per Pondaven, Geriadur an Arvor, An Alarc'h Embannadurioù, 2009.
• Marcel Maudire, Mor ha bagoù - Mer et bateaux - Sea and boats, An Alarc'h, 2016
• Marsel Modir, Geriaoueg teiryezhek an ti : Brezhoneg-Galleg-Saozneg e 38 dodenn, Aber, 2020.
• Pêrig Herbert ha Jil Ewan, Geriadur bihan ar sonerezh, Hor Yezh, 1985, brezhoneg ha galleg.
• Guy Étienne, Geriadur ar Bredelfennerezh e peder yezh : galleg, alamaneg, saozneg, brezhoneg, Preder, 1983.
• Guy Étienne, Geriadur ar Stlenneg e teir yezh : galleg, saozneg, brezhoneg, Preder, 1995.
• Guy Étienne, Geriadur ar Gorfadurezh, e teir yezh : galleg, latin, brezhoneg Preder, 1999.
• Guy Étienne, Geriadur ar Vezekniezh - Rann 1-Rann 9, galleg-saozneg-brezhoneg, Preder, 2007-2015.
• Guy Étienne ha Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Vezekniezh - Rann 10-Rann 13, galleg-saozneg-brezhoneg, Preder, 2017-2022.
• Pascal Le Moal ha Guy Étienne, Geriadur ar mediaoù e teir yezh : galleg, saozneg, brezhoneg, Preder, 2000.
• Yann-Baol an Noalleg, Geriadur an Armezh, ar C'henwerzh hag an Arc'hant e div yezh : galleg, brezhoneg, Preder, 1995.
• Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Jedoniezh brezhoneg-galleg, galleg-brezhoneg, Preder, 2003.
• Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Fizik brezhoneg-galleg, galleg-brezhoneg, Preder, 2006.
• Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Gimiezh brezhoneg-galleg, galleg-brezhoneg, Preder, 2008.
• Chantal ha Yann-Baol an Noalleg, Geriadur ar Geginouriezh brezhoneg-galleg, Preder, 2011.
• Gab Cherel ha Alan E. ar Berr Geriadur ar Verdeadurezh e div yezh : galleg, brezhoneg, Preder, 2004.
• Youenn Olier a embannas daou c'heriadur pe gerentoc'h geriaouegoù e Imbourc'h e 1980 (brezhoneg-galleg 406 p.) hag e 1983 (galleg-brezhoneg 242 p.), diwar fichennoù Dafar "Kis-Saded"-Preder ha gerioù arnevez all goveliet gantañ ha skrivagnerion all ar gelaouenn-se.
• Jil Ewan, Marc'h-Kleur ha Youenn Olier a gempennas evit ar gelaouenn Imbourc'h e 1996 daou c'heriadur war ar yezh arnevez : unan galleg-brezhoneg a 324 fajennad a gloka dek levrenn geriadur René Le Gléau ; da notiñ ivez ur pennad gant Youenn Olier e dibenn ar geriadur-se diwar-benn arver ar gerioù arnevez e-keñver ar gerioù klasel. Al lodenn brezhoneg-galleg a 346 pajennad a zeuas er-maez er bloaz 2000.
• Dictionnaire breton des sciences et des techniques, en-linenn gant Kreizenn ar Geriaouiñ.

El lec'hienn-se e kaver ur geriadur ar skiantoù rik dezhañ ul lodenn "galleg-brezhoneg" hag un eil "brezhoneg-galleg" a zo bet savet gant Rann ar skiantoù rik, unan eus an div lodenn eus Kreizenn Ar Geriaouiñ. Troiennoù zo dispaket evit resisaat ster lod penngerioù.

Un astenn d'ar geriaouegoù bet embannet lerc'h ouzh lerc'h : matematik (1989, 1992, 1995), fizik‑kimiezh (1989, adembannet e 1994), skiantoù an natur (1989, 1991, 1995), kompoderezh (1991), an arzoù kaer (1992). Fardet e voent gant ar gevredigezh Kreizenn ar Geriaouiñ krouet e 1985 diwar youl Diwan Breizh), a-benn prientiñ ha pourchas ar binvioù termenoniel ha pedagogel ret evit digeriñ skolaj kentañ Diwan er bloavezh 1988 e Brest, hag ivez evit diorren an hentennoù kelennadurezh divyezhek gallek-brezhonek.

Savet e oa bet dek bodad labour evit plediñ gant an danvezioù skol pennañ : matematik, fizik-kimiezh, skiantoù an natur, kompoderezh, brezhoneg, galleg, saozneg, istor-douaroniezh-armerzh, arzoù, sportoù. War ar bajenn degemer emañ roll ar genobererien.

A bep seurt

• B. de Rohan-Chabot, Geriadur Klotennoù, Imbourc'h, 1983, 204 f. ; ar gerioù a zo renket, evel er geriadurioù klotennoù gallek, hervez ar silabennoù dibenn-ger.
• Mark Kerrain, Teurel blaz war ar yezh, Sav-Heol. Geriaoueg an troioù-lavar. Diazezet eo al levrig war an troioù-lavar gallek ha troet int e brezhoneg.

Liammoù diavaez

• Kreizenn Ar Geriaouiñ (1985), krouet diwar youl Diwan
• Catholicon Jehan Lagadeuc
• Geriadur Troude
• Geriadur ar gevredad Stur
• Geriadur F. Favereau
• Geriadurioù Preder
• Lexilogos
• Éditions LABEL LN : levrioù gallek diwar-benn ar brezhoneg
• Geriadur brezhoneg-galleg Dictionnaire breton-français gant Gérard Cornillet