Ouganda

Republic of Uganda Jamhuri ya Uganda Republik Ouganda
Banniel Skoed-ardamez
Ger-stur : "For God and My Country" "kwa mungu na nchi yangu" (Evit Doue ha ma Bro)
Kan broadel: Oh Uganda, Land of Beauty
Lec'hiadur Ouganda
Kêr-benn (ha kêr vrasañ)	Kampala
Yezh(où) ofisiel	saozneg swahilieg
Gouarnamant	Republik
- Prezidant	Yoweri Museveni
- Ministr Kentañ	Robinah Nabbanja
Gorread
- Hollad	236,040 km²
- Dour (%)	15.39
Poblañs
- niveradeg	34,634,650 (2014)
- Stankter	144/km² (35)
Moneiz	shilling Ouganda ([[ISO 4217|]])
Gwerzhid-eur	(UTC)
Kod kenrouedad	.ug
Kod pellgomz	+256

Republik Ouganda (Republic of Uganda e saozneg; Jamhuri ya Uganda e swahilieg) a zo ur vro e Afrika ar reter ha na sko ket war ar mor. Harzoù he deus gant Rwanda er mervent, gant Kenya er reter, gant Tanzania er su, gant Soudan ar Su en norzh ha gant Republik Demokratel Kongo er c'hornôg. Tennañ a ra hec'h anv eus ar rouantelezh kozh Bouganda en em astenne war un darn eus su ar vro.

Istor

Hemolc'herien e oa annezidi gentañ Ouganda. War-dro 2000 pe 1500 vloaz 'zo e erruas pobloù bantou eus kreiz pe kornôg Afrika moarvat. Teknikoù goveliañ a zegasas ar meuriadoù-se ganto ha mennozhioù nevez a-zivout framm ar gevredigezh. Impalaeriezh Kitara er XIV^vet kantved a voe ar stad kentañ krouet war dachenn ar pezh a vo Ouganda goude. Heuliet e voe gant rouantelezhioù Bunyoro-Kitara ha Buganda hag Ankole

Pobloù nilotek, al luiz hag an Atekered a antreas en Ouganda war-dro 120 en ur zont eus an norzh. Magerien-loened ha kouerien e oant hag en em staliañ a rejont e norzh hag e reter ar vro. Un nebeud luiz a aloubas rannvro Bunyoro ha gant ar vantoued e voent kenmesket da grouiñ an diernezh Babiito Kenderc'hel a reas an divroadeg luo betek ar XVI^vet kantved.

XXIvet kantved

Addilennet eo Yoweri Museveni da brezidant ar vro d'ar 16 a viz Genver 2021, met truch zo tamallet dezhañ gant e enebourien.

Skeudennoù

• 
  Menez Khadam
• 
  Kob Ouganda
  (kobus kob thomasi)
• 
  straedoù e Kampala
• 
  traoñienn er Rwenzori

Demografiezh

Annezet eo Ouganda gant meur a bobl. War-dro 40 yezzh a vez implijet er vro met ar saozneg a zo aet d'ar yezh ofisiel goude dizalc'hidigezh.

Ar yezh muiañ komzet eo ar gandaeg ("luganda"), implijet dreist-holl war-dachenn rouantelezh hengounel Bouganda. Ar yezh komzet er gêrbenn, Kampala eo. An eil yezhoù muiañ komzet eo al Lousogeg, komzet e gevred ar vro ha Rounyankoreg, komzet e mervent ar vro.

Ar swahilieg, ur yezh implijet en darn vrasañ eus reter Afrika a zo bet lakaet da yezh ofisiel e 2005 daoust ma'z eo an dra-mañ un abeg a dabut c'hoazh. Ne blij ket ar yezh-se d'ar pobloù bantouek eus su ar vro met ur yezh voutin eo deuet da vezañ en norzh. Implijet e vez gant an arme hag ar polis ivez.

Melestradur

Bannoù Ouganda

Disrannet eo Ouganda e 80 bann ha pevar rannvro velestradurel. E kontelezhioù eo disrannet ar bannoù. Tennañ a ra o añvioù eus hini ar gêr bennañ dreist holl. Ar Pemp rouantelezh hengounel (Toro, Ankole, Busoga, Bunyoro ha Buganda) a oa bet adaozet e 1993. Un emrennerezh sevenadurel o-deus dreist-holl

Rannvro ar c'hreiz (ruz) Kartenn Bann pob. 27 Kalangala 36,661 29 Kampala 1,208,544 36 Kayunga 297,081 38 Kiboga 231,718 48 Luwero 336,616 Lyantonde 66,175 51 Masaka 767,759 56 Mityana 269,763 59 Mpigi 414,757 60 Mubende 436,493 61 Mukono 807,923 63 Nakaseke 138,011 64 Nakasongola 125,297 70 Rakai 405,631 72 Sembabule 184,178 76 Wakiso 957,280

Rannvro ar reter (gwer) Kartenn Bann pob. 4 Amuria 183,817 7 Budaka* 221,525 Bududa 124,368 8 Bugiri 426,522 Bukedea 122,527 9 Bukwa 49,826 13 Busia 228,181 14 Namutumba 169,156 15 Butaleja 160,927 20 Iganga 547,155 21 Jinja 413,937 25 Kaberamaido 122,924 28 Kaliro 153,513 30 Kamuli 558,566 33 Kapchorwa 143,684 35 Katakwi 123,215 45 Kumi 265,488 49 Manafwa 264,383 53 Mayuge 326,567 54 Mbale 332,174 69 Pallisa* 300,729 73 Sironko 291,906 74 Soroti 371,986 75 Tororo 398,601

Rannvro an norzh (melen) Kartenn Bann pob. 1 Abim 58,590 2 Adjumani 201,493 3 Amolatar 96,374 39 Amuru 177,783 5 Apac 405,524 6 Arua 413,113 16 Dokolo 131,047 17 Gulu 290,624 22 Kaabong 379,775 42 Kitgum 286,122 43 Koboko 131,604 44 Kotido 157,765 47 Lira 530,342 50 Maracha-Terego 310,338 57 Moroto 170,506 58 Moyo 199,912 62 Nakapiripirit 153,862 65 Nebbi 433,466 67 Oyam 270,720 68 Pader 293,679 77 Yumbe 253,325

Ranvro ar c'hornôg (glaz) Kartenn Bann pob. 10 Bulisa 64,823 11 Bundibugyo 212,884 12 Bushenyi 723,427 18 Hoima 349,204 19 Ibanda 198,043 26 Isingiro 318,913 23 Kabale 471,783 24 Kabarole 359,180 31 Kamwenge 295,313 32 Kanungu 205,095 34 Kasese 532,993 37 Kibale 413,353 40 Kiruhura 212,087 41 Kisoro 219,427 46 Kyenjojo 380,362 52 Masindi 405,042 55 Mbarara 360,008 66 Ntungamo 386,816 71 Rukungiri 308,696

Notennoù ha daveennoù

Stadoù Afrika

Aljeria • Angola • Aod an Olifant • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Djibouti • Egipt • Eritrea • Eswatini • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Ginea • Ginea-Bissau • Ginea ar C'heheder • Kab Glas • Kameroun • Kenya • Komorez • Republik Kongo • Republik Demokratel Kongo • Republik Kreizafrikan • Lesotho • Liberia • Libia • Madagaskar • Malawi • Mali • Maouritania • Maroko • Mozambik • Maoris • Namibia • Niger • Nigeria • Ouganda • Rwanda • São Tomé ha Príncipe • Senegal • Sechelez • Sierra Leone • Somalia • Soudan • Soudan ar Su • Suafrika • Tanzania • Tchad • Togo • Tunizia • Zambia • Zimbabwe

Tiriadoù dalc'het
Ceuta • Inizi Kanariez • Madeira • Melilla • Mayotte • Reünion • Saint Helena • Inizi Tchagos

Broioù ha n'int ket anzavet gant an holl
Azawad • Sahara ar C'hornôg • Somaliland