Landreger

Porzh ar gêr gozh.

Anv gallek (ofisiel)

Tréguier

Melestradurezh

22362

22220

Maer
Amzer gefridi

Gireg Arhant
2014-2020

Etrekumuniezh

Lannuon-Treger Kumuniezh

Bro velestradurel

Bro Treger ha Goueloù

Lec'hienn web

Ti-kêr

Poblañsouriezh

Poblañs

2 411 ann. (2020)^[1]

Stankter

1 586 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 47′ 09″ Norzh
3° 13′ 52″ Kornôg / 48.785833333, -3.231111111

Uhelderioù

bihanañ 0 m — brasañ 66 m

Gorread

1,52 km²

Landreger

Ur gumun eus departamant Aodoù-an-Arvor eo Landreger. Kêr-benn istorel Bro-Dreger eo ivez. Pennlec'h Kanton Landreger eo.

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Landreger zo e kember ar Yeodi hag ar Gindi. Eus al lodenn etre ar c'hember ha Mor Breizh e vez lavaret Stêr Landreger .

Kumunioù stok ouzh Landreger

Priel, en tu all d'ar Gindi, en hanternoz,
Tredarzeg, en tu all d'ar Yeodi, er reter,
Ar Vinihi, er c'hreistez.

Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Stummoù skrivet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bernard Tanguy (1992) : "Monasterium S. Tutuali Pabut, v. 1050; S. Pabu-Tual, 1086; Saint Pabu, fin du XIIe s.; Seintpabu, 1230; Lantreguer, 1267; Lantriguier, 1296; Landreguer, 1330; Landriguier, 1376; Lantreguier, Treguier, 1394; Lantreguer, 1441, 1468; Ploelantreguer, 1437, 1486; Ploelantreguier, 1543; Ploulan-Treguier, 1663; breton Landreger.

Breutadenn diwar orin an anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Benjamin Jollivet (1859) : Traoun-Trecor, trefoedadur diwar Traoan tri cornu, traon an tri c'horn. Gwelet e vez, a-dal da Landreger, tri spes beg-douar klotañ gant teir digoridigezh e stumm kornioù, war zu ar gêr. Kement e dalv anvioù-a-vremañ Lantreguer (lan tre guer) ha Tréguier^[2].
Bernard Tanguy (1992) ː Vallis Trecor e vefe troidigezh an anv latin Nant Trecor^[3].
Embanndurioù Flohic (1998) ː tri guer, rak an teir stêr a gember eno : ar Yeodi, ar Gindi hag aber ar stêr Landreger^[4].
Hervé Abalain (2000) ː Tricorio, tri pe trivet strollad (ar bobl, an arme)^[5].
Diwar traezh gwir, un touell tennet eus "Saint-Yves de Vérité" (meneg da zont)
Tostaet e vez ivez an anv "Treger" ouzh Pagus Tricurius, ur vro en-dro da Dintagel, e Kernev-Veur^[6].

Ardamezioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

		En glazur, e deir flourdilizenn en aour pep hini treset gant deir tañvoezenn en aour (Guy Le Borgne. 1667. cf Loeiz Mahe)
		En glazur, e lestr e ouelioù dispak en argant (Pol Potier de Courcy, 1696. cf Loeiz Mahe) war ar stern
		En glazur e lestr en argant e ouelioù dispak, mordoant war ur mor kevliv, eilet ouzh kab ouzh dehoù gant ur skoedig en glazur e deir flourdilizenn en aour, 2, 1 ; ouzh kleiz gant ur skoedig en erminig.^[7]
		Ardamezhioù livet ouzh lein skalier meur an ti-kêr Ar skoedigoù n'emaint ket war memes tu

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

XV^vet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Embannet e voe ar c'h-Catholicon e Landreger e 1499. Geriadur latin, gallek ha brezhonek kentañ er bed eo. Peurskrivet e oa bet e 1464 gant Jehan Lagadeuc.

XX^vet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezel-bed kentañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

96 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 3,23 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[8].

Eil Brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ul laeradenn a voe en ti-post, gant daou ezel eus ar Rezistañs moarvat, d’an 20 a viz Ebrel 1944, hervez danevell sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg^[9].
Mervel a reas 44 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[8].

Trevadennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezel Indez-Sina: ur soudard a varvas,
Aljeria: mervel a reas daou vilour.

Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

An iliz-veur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Diavez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

An iliz-veur, savet gant Sant Tudwal war dismantroù ur manati.

Tour an Diaoul:

Tour iliz-veur Sant Tugdual zo palaret meur a wezh. Ne voe ket aes e adsavadur. Adsavadur an tour diwezhañ ne oa echuet nemet e 1785. Adsavet e oa bet gant maen dantelezhet ha pevar sin c'hoari kartoù : pikez, keur, karo ha treflez en enor da Loeiz XVI en doa arc'hantouet anezhañ gant taosoù merzhet dre lotirioù. Gwalleurioù an tour-mañ o doa krouet ur vojenn dastumet gant Anatol ar Braz ; ar veleien, bezivet dre fontadeg retolz, o deus sinet ur pakt gant an diaoul. En eskemm eneoù ar re aet da anaon bep Sul etre oferenn ha gousperoù, e-pad ur bloavezh, e troe kein an diaoul d'e strobinell. Met ar person oc'h oferenniñ en doa gallet touellañ an diaoul o chadennañ gousperoù goude un oferenn.

Tresadenn gant Robida
Iliz-veur. Kartenn-bost. Fin XIX^vet kvt
An iliz-veur

Diabarzh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Nev an iliz-veur
Delwenn sant Tual en iliz-veur
Delwenn sant Erwan en iliz-veur
Bez sant Erwan en iliz-veur
Bez sant Erwan. Bleuñv. 19.05.2002
Delwenn en e c'hourvez an dug Yann V
Poltrejoù an eskibien

Ar c'hloastr[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kloastr iliz-veur Sant-Tudwal

Delwenn Ernest Renan[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Le Petit Journal. 27-09-1903. Kristenien hengounelourien o eneb ouzh delwenn Ernest Renan

Monumant Ernest Renan. Kartenn-bost Levy-Neurdein
Renan kozh, gant e gwreg !
Kein ar monumant Ernest Renan
Talbenn monumant Ernest Renan hag an doueez Athena, mestrez war ar skiant.
Ernest Renan en e sonj

Monumant an Enebadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kalvar an Enebadur e traoñ plas-kêr. Tresadenn pluenn
Kalvar an Enebadur, war lez ar Yeodi. 1907
Kalvar an Enebadur. Kartenn-bost. Hamonic
2020
Enskrivadur latin-brezhoneg (yezh Treger)-galleg.

Enskrivadur e brezhoneg yezh Treger ː "EN GWIRIONEZ AN DEN ZE E OA MAB DOUE"

Monumant ar Re varv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Pont Kanada[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Pont Du[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mirdi Ernest Renan[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Peulvan Anatol Ar Braz (e Koad ar Barzh, war lez ar Gindi)[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Peulvan 1
Peulvan 3 (gant skrabadennoù)

Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud liammet gant istor kêr[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud bet ganet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Steven-Jozef-Mari Cillart a Gernevez, bet ganet e Landreger an 12t Here [:Restr:///C:/Mes sites Web/1021 webmaster/almanach18/1755.htm 1755]; divroet; en eus kemeret perzh e dilestradeg c'hwitet ar roueelerien e Kiberen e 1795, evel eil-letanant e du Dresnay. Bet tapet, eo bet kondaonet e Gwened ar 16 thermidor AN III / lun 3t Eost 1795, da heul e vreur.
Amand-Mazhe-Mari Cillart a Gernevez, skoliad ar vorlu; bet ganet e Landreger ar 26t Gwengolo 1766; divroet; en eus kemeret perzh e dilestradeg c'hwitet ar roueelerien e Kiberen e 1795, evel eil-letanant e du Dresnay. Bet tapet, eo bet kondaonet e Gwened ar 16 thermidor AN III / lun 3t Eost 1795, da heul e vreur.
Ernest Renan, skrivagner ha prederour gall, 28 a viz C'hwevrer 1823.
Henri Pollès, skrivagner gallek, romantour, barzh ha saver arnodskridoù, 13 a viz Gouere 1909.
Erwan Kervella, treser ha skrivagner, 15 a viz Eost 1949.
Herve Bihan, daneveller, kelenner brezhoneg e Skol-veur Breizh-Uhel ha rener ar gelaouenn Hor Yezh, 14 a viz Gouere 1956.

Tud bet marvet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

1794 : Ursule Thierrier, dibennet dre m'he devoa sikouret kuzhat beleien.
1804 : Jacques Le Brigant, brizhkeltiegour, d'an 3 a viz C'hwevrer.
1852 : Alain Durand, barzh brezhonek.
1888 ː Eugène-Ange-Marie Bouché, eskob Sant-Brieg ha Landreger.
1984 : Paol ar Flemm, sonaozer breton, 31 a viz Gouere.

Tud beziet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Anatol ar Braz, skrivagner.

Ardamezeg ar familhoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

	? Olivier ^[10] Senesal Landreger , kannad ouzh ar Breujoù e 1717	En argant e groaz divouedet en sabel

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Niver a annezidi

Melestradurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar Brezoneg er Skol[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[11].

Deskadurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ur skol divyezhek Patrom:Pe anv? a zo eno abaoe 1997.
E distro-skol 2022 e oa 21 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (8,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[12].

Gevelliñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bro	Kêr	Abaoe
Iwerzhon	Mala	1989
Galiza	Mondoñedo	1997

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. 1780
Louis Mahé : Monsieur Saint Yves. Armand Prud'homm embanner. Sant Brieg. 1949
A. Marteville & P. Varin : kendalc'herien ha reizherien Ogée. Molliex, Libraire-Editeur, rue royale, Rennes, 1843. Adembannet gant Editions Régionales de l'Ouest. Mayenne. 1993
Adolphe Guillou : Essai historique sur Tréguier par un Trécorrois. Moulerezh Francisque Guyon, Sant-Brieg 1913. Adembannet Laffitte Reprints. Marseille. 1979
Ordnance Survey : Map of Britain in the Dark Ages. Southampton. 1966
Pierre Barbier : Le Trégor historique et monumental. Les Presses bretonnes. Saint-Brieuc. 1960
Bernard TANGUY : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes-d'Armor. ArMen-Chasse-Marée. 1992.
Jean Balcou : Renan de Tréguier. Christian Pirot. Embanner. 1999

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Muioc'h a restroù diwar-benn