Ernest Renan

Joseph Ernest Renan (28 a viz C'hwevrer 1823^[1] - 1892) a zo ur skrivagner hag ur prederour breizhat ha gall. Ganet eo bet e Landreger, mab da Philibert François Renan, ur c'habiten kenwerzh, ha da vMagdelaine Josephe Feger. Eno e tremenas e vugaleaj en un endro vrezhonek ha diouzh-se e teskas komz brezhoneg flour. Mervel a reas e Pariz.

Buhez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ti Ernest Renan e Landreger.

Fellout a rae dezhañ mont da veleg hag ez eas d'ar c'hloerdi da Bariz evit studiañ an deoliezh, met gwelloc'h e kavas a-benn ar fin mont da gelenner war al Lizhiri klasel ha yezhoù ar Reter-Nesañ. Tremen a reas an agregasion war ar brederouriezh, mont a reas da zoktor war al Lizhiri ha da gelenner war an hebraeg. Brudet-bras e voe en e amzer peogwir e savas a-enep an Iliz katolik en anv ar skiant ha studi ar skridoù sakr en un doare skiantel. Beajiñ a reas er Reter-Nesañ, da vont da studiañ gwrizioù ar relijion gristen el lec'h ma oa-hi ganet.
Prenañ a reas ur maner anvet Rosmapamon e Louaneg e-lec'h ma teue e-pad e vakañsoù hag e tegemere meur a benn uhel eno. Plijout a rae dezhañ kouviañ Anatol ar Braz, Charlez ar Govig, Narsis Kelien, hag all, evit debriñ "koanioù keltiek".

Levezon[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Berzh a reas e levr "La Vie de Jésus" a voe kondaonet gant an Iliz katolik. Kinniget e vez e skrid "Qu'est-ce qu'une nation?" (Petra eo ur vroad?) da studiañ er skolioù-meur hiziv c'hoazh, ha gwelet eo evel unan eus tadoù ar Republik c'hall.

E Breizh ivez e oa bras e vrud ha gwelet e veze evel unan eus ar re a rae enor d'ar vro, dre ma oa enoret e Pariz. Bras e voe e levezon war republikaned e amzer ha war ur brezhoneger ha gwerinour evel Fañch an Uhel, a gavas ul labour dindan ar Stad a-drugarez dezhañ.

E levr Souvenirs d'enfance et de jeunesse a zo bet lennet kalz e Breizh ha dreist-holl e Bro-Dreger.

Ernest Renan gant Athena

Reuz a voe e kêr Landreger pa voe kaoz da sevel un delwenn dezhañ tre dirak an iliz-veur ha kannadegoù a voe etre katoliked, ur bochad Leoniz degaset gant o beleien en o zouez, ha republikaned ar vro.

Levrioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Vie de Jesus (Buhez Jezuz), buhez-skrid, 1863
Souvenirs d'enfance et de jeunesse (Eñvorennoù bugaleaj ha yaouankiz), 1883
Drames philosophiques, 1886
Histoire du peuple d'Israël (Istor pobl Israel), 1894
Essai sur la poésie des races celtiques

Da welet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E Landreger e c'heller gweladenniñ an ti ma vevas ennañ pa oa bihan. Ur mirdi eo.

Arroudennoù brudet Ernest Renan[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E-barzh rakskrid S.E.J :

Ar plac'h, kaer ha vertuzius a zo an touellwel hag e lak leun a lennoù ha balioù haleg hor mell spered goullo .
An empenn devet gant poellataerezh, en eus ezhomm¹ plaended, evel m'az an dezerzh en eus ezhomm¹ dour sklaer.
Pellaat a reomp diouz an natur war bouez gouzout muioc'h diwarni²

Ne dleer ket bizkoaz skrivañ nemet diwar ar pezh e garer.
Diorroadur ar spered eo pal ar bed, hag an doare kentañ evit diorroadur ar spered, eo ma vefe dishual.³
Ur renadur demokratel berrsperedek a zo, e ouier, feukidik .
Ar gwallañ fazi eo krediñ talvezout d'e vro en ur droukkomz diouzh ar re hag o deus savet anezhi.
Gwir araokourien a zo ar re hag o deus un doujañs don evit an amzer tremenet.
... war ar stern
¹ --- a soif de ---
² --- à force de la sonder ---
³ --- c'est sa liberté ---

E-barzh Kloerdi bihan Sant-Nikolaz Chardonnet :

Ar vuhez ne dalv nemet dre emouestlerezh evit ar wirionez hag ar mad.
... an hini hag en eus doujañs evitañ ne c'hall labourat nemet evit uhelvennad, ar peurest a zeu war lec'h, dister, tost d'ar mezh, ignominia seculi; ...

E-barzh Marc-Aurèle. XXXII : " Mes, e gwirionez, e petra Septim Sever e vije bet reizoc'h eget Albin ha Pesciennus Niger ? Deut eo a-benn gwelloc'h diwarno (trec'het en eus diwarno), ha setu tout ! Pennabeg kristen : "ret eo ober gant hini hag emañ an dalc'h gantañ ", e oa ennañ diazez azeulerezh an dra graet, da c'houzout azeulerezh ar c'hreñvder".

E-barzh (?. da glask) :

Sotoni an Den a zo an dra nemetken hag a ro sonj eus an Divent. (N'ez eus nemet sotoni an Den hag e c'hell rein un tañva eus an Divent)

↑ [1] Akt ganedigezh, dielldi Aodoù-an-Arvor

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

(fr) Mirdi Renan e Landreger.

[1] [1] Akt ganedigezh, dielldi Aodoù-an-Arvor

[1]