Gounezerezh
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
Ar gounezerezh pe al labour-douar a reer eus al labour a vez graet evit hadañ ha gounit ar plant a gresk en douar.
Gerdarzh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Dont a ra ar ger eus ar verb gounit, a vez implijet amañ en ur ster strishoc'h pa vez kaoz eus tennañ frouezh eus an douar. Kenster eo gant labour-douar, a zo diaesoc'h sevel deveradoù diwarnañ. Gwelet ivez ar pennad Istor ar gounezerezh.
An dud
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Gounideien ha kouerien a vez graet eus an dud a ra war-dro ar gounezerezh, met anvet e vezont labourerien-douar ivez. Statudoù a bep seurt o deus bet hag o deus bremañ. Ur roll a-bouez o deus bet en istor ar Bed abaoe m'eo bet ijinet gounezerezh e Oadvezh ar Maen nevez (pe Neolitik), seizh mil bloaz'zo d'an nebeutañ.
Ral eo bet ar mareoù hag ar gevredigezhioù o deus anavezet gounideien frank ha perc'henned war o douaroù hag o doareoù produiñ. Sklaved int bet e-leizh en Henamzer, served e derou ar Grennamzer en Europa ar C'hornôg ha betek 1861 e Rusia, feurmerien int d'an aliesañ (da lavaret eo e paeont ur feurm d'un den bennak). E meur a gevredigezh kozh hag en nebeut a gevredigezhioù a-vremañ n'eo ket perc'hennet an douaroù gant an dud, met gant kumuniezh ar gêriadenn (kumunouriezh ar gounezerezh). Alies e vez(e) dasparzhet bep bloaz lodennoù an douar da vezañ labouret warno gant pep familh.
An danvezioù gounezet
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]A-viskoazh eo bet pal pennañ ar gounezerezh produiñ boued evit an dud hag o loened hag alies e vez merzet ne vije ket eus an Denelezh ma ne vije ket ar c'hounideien evit reiñ he boued dezhi. A-raok ma vije bet ijinet gounit danvezioù diwar an douar e oa bet kavet e c'helle meur a loen bezañ doñvaet evit tennañ boued diouto pe war-eeun o tebriñ anezho pe dieeun en ur dennañ o laezh pe o vioù pe o mel. Da-c'houde eo bet ijinet gounit plant evit o bouetañ e-lec'h lezel anezho da zebriñ plantoù gouez.
Ar vagerien-loened a zo gounideien ivez pa tennont boued o loened diwar an douar.
E mareoù an Istor eo bet kavet e c'hell ar gounezerezh produiñ danvezioù ha n'int ket evit bezañ debret pe evet (gwiad, livadenn, danvezioù sevel-tiez (ar feltr evit sevel lochennoù), danvezioù kimiek, trelosk). Atav ivez ez eus bet klasket gounit louzoù mat evit pareañ kleñvedoù goude m'eo bet kavet ar plant-se en ur stad gouez.
Meur a seurt gounezerezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Renket eo er gounezerezh un obererezh kozh-tre, ar gwenanerezh (sevel ar gwenan) evit tennann o mel hag un obererezh nebeut kozh, ar vagerezh-pesked (en dourioù dous) hag un obererezh nevez a-walc'h, ar gounezerezh-mor (nevez evit magañ ar pesked, met kozh evit gounit ar c'hregin).
A-gozh eo bet klasket lakaat ar c'hoadeier da broduiñ prenn, koad-losk, glaou-koad ha gouzer. Ar c'hoadgounezerezh eo.
An ed (geotegoù eo an holl nemet ar gwinizh-du)
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]An danvezioù graet gant ed
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ar c'hig hag produioù diwar al loen
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Al loened-kig eo al loened maget evit tennañ o c'hig diouto
- eskern
- kig-bevin
- kig dañvad (kig deñved)
- Kig-gouez
- kig leue
- kig marc'h
- kig moc'h
- kig [pesk]]
- kig yar (kig yer)
- kregin
- vi
Al laezhajoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- amanenn
- dienn (dienn skorn)
- fourmaj pe g/keuz
- laezh
- laezh-bihan pe laezh-glas
- laezh-ribod
- laezh-trenk
- yaourt
Ar frouezh hag an danvezioù tennet diwarno
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- alamandez (kraoñv dimezell)
- arachid
- aval
- aval-anana
- aval kiwi
- aval klementin
- aval-stoub
- bananez
- datez
- eoul
- fiez
- gouraval (pomelo)
- greunaval (greunadez)
- hog
- kafe
- kakao (chokolad a vez tennet dioutañ)
- kastilhez
- kastilhez-du
- kerez
- koulourdrenn
- koulourdrenn-voc'h
- kourjetez
- kraoñv
- kraoñv-Indez
- litchi
- lus
- mandarin
- mouar
- olivez
- oranjez pe aouraval (an aouravaloù : anv hollek evit ar frouezh nes : oranjez, sitron, pomelo)
- mangez
- pechez
- per
- rezin
- sitron
- sitrouillez
- sivi
- spezad
- tomatez
Ar bleunioù hag an danvezioù tennet diwarno
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- bokedoù bleunioù
- frondoù
- houpez
- likorioù-bleunioù
Al legumaj hag ar gwrizioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ach
- asperjez
- avaloù-douar pe pato pe patatez
- beler
- beterabez (sukr a vez tennet diouzh ar beterabez-sukr)
- chalotez
- fav-glas
- kaol
- karotez
- ognon
- pinochez
- piz-bihan
- saladenn
An danvezioù evit ar gwiad hag an dilhad
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]An danvezioù diwar delioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ar spisoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]An alkoolioù hag an diedoù alkoolek
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]A bep seurt
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]An teknikoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- dry farming
- gounezerezh askoridik
- gounidigezh dre zevadur
- trevad kenstroll