Kraozon

Kraozon
Porzh Morgad.
Anv gallek (ofisiel)	Crozon
Bro istorel	Kernev
Melestradurezh
Departamant	Penn-ar-Bed
Arondisamant	Kastellin
Kanton	Kraozon (Pennlec'h)
Kod kumun	29042
Kod post	29160
Maer Amzer gefridi	Patrick Berthelot 2020-2026
Etrekumuniezh	Kumuniezh kumunioù Gourenez Kraozon-Arvor ar Stêr-Aon
Bro velestradurel	Bro Brest
Lec'hienn Web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	7 410 ann. (2022)
Stankter	92 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 14′ 45″ Norzh 4° 29′ 15″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 85 m bihanañ 0 m — brasañ 102 m
Gorread	80,37 km²
Kraozon

Kraozon (distaget ['krãõn] Kraon er vro) zo ur gumun e Breizh e Kerne ha pennlec'h kanton Kraozon. Ar gumun bennañ e Gourenez Kraozon eo.

Douaroniezh

Kelc'hiet eo gant ar mor : en hanternoz dezhi emañ lenn-vor Brest, er c'hreisteiz Bae Douarnenez hag er c'huzh-heol ar Meurvor Atlantel. Anavezet mat eo ivez ar c'hourenez abalamour d'he geologiezh dibar. Gallout a reer kavout eno roudoù eus darvoudoù a-bouez e buhez an douar a ro tu da gompren penaos ez a fiñvadennoù ar douar en-dro. Kavet e vez e Kraozon ur pleg antiklinal mil anavezet (pleg an douar e stumm un A).

Anv

Bernard Tanguy : Plueu Crauton, Crauthon, XI^vet kantved ; Crauzon, 1173 ; Craozon, 1192-1202 ; Craothon, e-tro 1214 ; Crauzon, 1263, e-tro 1330, 1535.

Ardamezioù

En aour e leon kudennek en sabel ; e vevenn en gul, e deir mailhenn en aour.

• Sturienn: Etre daou vor.
• Diviz-kêr: 17 a viz Kerzu 1977.
• Kroaz-vrezel 1939-1945 a vez lakaet da ginkladur diavaez.

Istor

Dispac'h Gall

Dekred ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant ar person, Doixant e anv, Ha Meillard, kure.

XIX^vet kantved

Krouet e voe kumun Lañveog e 1872 diwar ul lodenn eus kumun Kraozon.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 340 gwaz eus ar gumun, eleze 4,09% eus ar boblañs e 1911, abalamour d'ar brezel.
• Ur c'hamp-bac'h a voe digoret en Enez-Hir er gumun e 1914 evit derc'hel ennañ 400 sujed alaman ha 250 sujed aostrian bet tapet e miz Gwengolo p'edont o veajiñ e bourzh ar mordreizher Nieuw Amsterdam diwar ar raktres bet graet gant ar gouarnamant gall e 1913.

Eil Brezel-bed

• Mervel a reas 168 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel hag ur soudard ag ar gumun e Baden-Baden d’an 10 a viz Ebrel 1946 el lu gall a oa o terc'hel Alamagn.
• D'an 9 a viz Genver 1942 e kouezhas ur c'harr-nij Manchester I marilhet L7322 ha kodet EM-Q eus ar 207th Squadron eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet) en Enez-Hir; tri nijour a voe lazhet, beziet int e bered ar gumun; d'ar 1añ a viz C'hwevrer 1942 e kouezhas un nijerez Manchester I marilhet L7472 ha kodet QR-? eus ar 61st Squadron eus ar Royal Air Force e Morgad; daou nijour a varvas, n'int ket bet kavet; ar c'hwec'h nijour all a voe tapet d'an Alamaned; d'ar 16 a viz C'hwevrer 1943 e kouezhas ur c'harr-nij B-17F-25-BO (anvet "Spook", marilhet 41-24541 ha kodet VK-B) eus aerlu ar Stadoù-Unanet er mor e-tal Gourenez Kraozon; diwar an dek milour eus e baread e voe tapet tri gant an Alamaned, ne voe ket adkavet ar re all; d'an 18 a viz Even 1944 e kouezhas ur c'harr-nij Blenheim marilhet LJ878 eus ar Royal Air Force e Kraozon, lazhet e voe e dri nijour; d'ar 14 a viz Eost 1944 e kouezhas un nijerez Lancaster I marilhet PD222 ha kodet KM-U eus ar 44th Squadron eus ar Royal Air Force er mor e Kraozon; pemp nijour a varvas, tri anezhe a voe douaret e bered Kraozon ha daou all e Saint-Charles de Percy War Cemetery (Bro-C'hall), unan all a zeuas a-benn da achap hag ar seizhvet hini a voe adkavet gant ar Re Gevredet.

Monumantoù ha traoù heverk

Monumant ar re varv, luc’hskeudennoù ha kartenn-bost.

Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun

Bro	Niver a soudarded
Aostralia	3 (aerlu)
Kanada	2 (aerlu)
Rouantelezh-Unanet	4 (aerlu)
Dianav	1
Hollad	10

Karrnijourion e oa an holl. Mervel a rejont e-pad an Eil Brezel Bed.

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol.

Ya d'ar brezhoneg

• D'an 29 a viz Mae 2009 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant Kuzul-kêr ar gumun.
• D'ar 26 a viz Meurzh 2013 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

Deskadurezh

Ur skol divyezhek zo eno abaoe 1989

• E distro-skol 2024 e oa 57 skoliad enskrivet er skol Diwan (6,4 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez).

Tud

Tud bet ganet eno

• 1887 : Louis Jouvet, aktour (c'hoariva ha sinema) ha leurenner.

Tud marvet eno

• 1909 : Anna Mezmeur, leanez skrivagnerez vrezhonek.

Ardamezeg ar familhoù

	Autret Aotrounez Landeadeg En aour e bemp pempenn kommek en glazur.
	de Bégasson Aotrounez Hirgarz En argant e gefeleg en gul
	Bohier Aotrounez Treberon En aour e leon en glazur.
	Jacob Aotrounez la Basse-Ville, Kerigou, la Ville-Neuve En gul e gebrenn en argant heuliet gant teir c'hregilhenn ivez en argant.

Gevelliñ

• Sligeach,  Iwerzhon (1980)
• Pralognan-la-Vanoise,  Savoia

Luc'hskeudennoù

• 
• 
  Tour-tan Morgad
• 
• 
• 
  Chapel Sant Fieg
• 
  Beg Din
• 
  Beg Din
• 
  Beg ar Gador

Levrlennadur

• Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
• Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990

Liammoù diavaez

Sellit ouzh ar ger Kraozon er
wikeriadur, ar geriadur frank.

• (fr) Lec'hienn an ti-kêr

Gwelet ivez

• Morgad