Gwenrann

Eus Wikipedia
(Adkaset eus Gwerrann)
Gwenrann
Gwenrann gwelet eus ar paludoù-holen.
Gwenrann gwelet eus ar paludoù-holen.
Ardamezioù
Anv gallaouek Gèraundd
Anv gallek (ofisiel) Guérande
Bro istorel Bro-Naoned Bro-Naoned
Melestradurezh
Departamant Liger-Atlantel Liger-Atlantel
Arondisamant Sant-Nazer
Kanton Gwenrann (pennlec'h)
Kod kumun 44069
Kod post 44350
Maer
Amzer gefridi
Nicolas Criaud
2020-2026
Etrekumuniezh Tolpad-kêrioù Kab Atlantel
Bro velestradurel hini ebet
Lec'hienn web www.ville-guerande.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 16 042 ann. (2020)[1]
Stankter 197 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
47° 19′ 41″ Norzh
2° 25′ 46″ Kornôg
/ 47.3279449, -2.4294376
Uhelderioù bihanañ 0 m — brasañ 61 m
Gorread 81,44 km²
Lec'hiañ ar gêr
Gwenrann

Gwenrann, pe Gwerrann, zo ur gumun eus Breizh el Liger-Atlantel.

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kumunioù amezek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Stummoù skrivet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Erwan Vallerie ː Uuenran, 857; in plebe Keriac, 861; Uuerrann, 865; Uueran, 876; Uuenrann, Uuenran, XIt; Guarranda, Guerrandiae, 1070; Guarranda, 1095; Guerran, Guerrandia, 1112; Garranda, 1129; Guerrann, 1160; Guerrandia, 1194; Garrandia, Guenrandia, 1252; Guerrande, 1263; Guerrandia, Guenrandia, 1330; Guenrant, 1330; Guerrande, 1343; Guerrand, 1355; Gueriande, 1414; Garande, 1450; Garande, 1451; Guerandia, Guerrandia, 1453; Anguerrande,1479[2]

Gerdarzh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwenrann a zo ur stumm a orin lennek, diwar an henvrezhoneg Uuenrann, ennañ uuen, hag a dalvez « gwenn », « glan », « sakr », ha rann, hag a dalvez « tachenn ». E-kichen ar stumm Gwenrann e kaver ivez, koulz er yezh komzet hag er yezh skrivet, ar stumm hengounel Gwerrann. En hevelep doare hag en anvioù-lec'h all, evel Perroz (e Perroz-Hamon, Perroz-Gireg pe Sant-Ke-Perroz) ez eo aet ar strollad / -nr- / da / -rr- /. En henvrezhoneg e kaved dija ar stumm emdroet Uueran (Kartuler Redon, IXvet kantved). Ha tostoc'h deomp ez eo testeniekaet, da skouer, Guéran e-barzh geriadur Cillart de Kerampoul, Gwerann dindan pluenn Yeun ar Gow, ha Uereñn e brezhoneg ar vro.

Moarvat e ra berzh ar stumm Gwenrann en abeg ma seblant ober dave d’ar paludoù holen.

Ardamezioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

En argant e bemzek brizhenn erminig, 5, 4 3, 2, 1.[3]
Ardamezioù kadarnet dre reizhadur ar roue Charlez X, d'an 11 a viz Du 1829.

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Feur-emglev 1365[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kentañ Feur-emglev Gwenrann, sinet d'an 12 a viz Ebrel 1365, a lakas fin da Brezel Hêrezh Breizh hag a zisplegas lezenn hêrezh dugelezh Breizh.

Feur-emglev 1381[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Dre Eil Feur-emglev Gwenrann, d'ar 4 a viz Ebrel 1381, a voe daskoret e zugelezh da Yann IV (dug Breizh) gant ober le da Roue Bro-C'hall, ha kas kuit e guzulierien saoz.

Roll ar sinerien

Perrot Abraham, Jean d'Andigné, Berthelot d'Angoulvent, Guillaume Anseau[4], Pierre de l'Argentaye, Jean de Barac'h[5], Jean Le Barbu, Jean Baratier[6], Robin de la Barre[7], Guillemet Baudré[8], Geffroy Le Borgne, Yves de Coëtquis, Jean Coué, Alain Ferron, Guillaume II Grignon, abad Boken [9], Jean Merien de Kerizac, (?) Mérien de Kernevenoy, Jean de la Marche, Alain du Bois, Perrot des Ebles[10], Acharis d'Iffer[11], Even de Keranrais, Alain de Quéhéon, Rolland Taillard [12], Guillaume du Taillis[13], Olivier d'Yvignac(Daveoù a vank).

Dispac'h Gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

XIXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

XXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezel-bed kentañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Mervel a reas 276 gwaz ag ar gumun abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 4,4 % eus he foblañs e 1911[17].

Eil brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar Brezoneg er Skol[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ya d'ar brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • D'an 18 a viz Here 2010 e oa bet votet live 1 ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Deskadurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Ur skol Diwan a zo eno abaoe 1999.
  • E distro-skol 2022 e oa 28 skoliad enskrivet er skol Diwan (2 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)[21].

Melestradurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Roll ar vaered
Prantad Anv Strollad Karg
Meurzh 2001 Jean-Pierre Dhonneur
Da vezañ klokaet.

Poblañs[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Niver a annezidi

Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ardamezeg ar familhoù[22][kemmañ | kemmañ ar vammenn]

d'Aragon, Daragonis,

Aotrounez Buttes, Kerbézot, Menahé
En aour e bevar peul en gul

Aubin,

Aotrounez Kerbenet
En glazur e dreustell en aour heuliet gant teir c'hroaz pavek ivez en aour, 2 ouzh kab, 1 ouzh beg

Avril, Apuril,

Aotrounez Kerroland ha Trevenegad
En argant e binenn c'heotet, e gab en glazur karget gant teir rozenn en aour

Baye

Aotrounez Merionnec, Promarzein, Saillé, Beauregard

En gul e deir zruellad en argant karget pep hini gant pemp brizhenn erminig en sabel.

Claude Bazin de Bezons, provost kuzul-chalonied Gwennrann e 1683

En glazur e deir gurunenn dug en aour

Charles Cady,

Alouez Gwenrann e 1666

En glazur e zaou leon penn-ouzh-penn en aour; e gab en argant karget gant div moualc'henn en sabel

de Carné,

Aotrounez Crémeur ha Liniac, e Sant-Albin-Gwenrann - Marc de Carné, kabiten Gwenrann da vare Fañch Iñ, roue Bro-C'hall

En aour e ziv dreustell en gul

Charault,

Aotrounez Mérionnec Tredeet diouzh pal, en glazur, aour, hag argant

Danisy du Ver,

Aotrounez Bogat ha Lessac

En argant e leon en sabel; e gab en aour karget gant teir c'hreskenn en gul.

Fouquer,

Aotrounez Cardinal ha Kersalio

En erminoù, e deir ruilhenn en sabel; e gab dentek en gul

Izarn, ur gouarnour Gwenrann hag ar Groazig e 1765

En gul, e levran en e red en argant; e gab en glazur karget gant teir steredenn en aour

d'Ozanneau, pe Dozanneau,

Aotrounez Trémeleuc, parrez Sant-Albin-Gwenrann

En argant e arbenn ejen en glazur heuliet gant teir mailhenn ivez en glazur

Pelaud

Aotrounez Vergier

En arc'hant e deir erez dispak en sabel

de Saint-Martin

Aotrounez Kerpond'armes, la Jalouzie, Kerhuidé, Teixon

En glazur e gastell leinet grant tri dour en aour

Gevelliñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Chapel Itron-Varia Wenn
  • Mirdi ar verc'hodenn.
  • Ti ar baluderien.
  • Terre de sel, mirdi, sal-diskouezadeg ha stal kevelouri ar baluderien.
  • Monumant ar re varv e bered Gwenrann, luc’hskeudenn[23]. Dioueliet e voe d’ar 1 a viz Du 1920 [24].
  • Monumant ar re varv e bered Ar Vadalen, luc’hskeudenn[25].

Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Festoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Lennegezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Sonerezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Les Celtiques de Guérande (Festoù keltiek Gwenrann): aozet bep bloaz gant ar c'helc'h keltiek « Bro-Gwenrann », e miz Eost, adalek 1990
  • La Voix des Orgues (Mouezh an Ograoù): sonadegoù en iliz-chabistr Sant-Albin, d’ar Gwener da noz peurliesañ, e miz Gouere hag e miz Eost, adalek 1955
  • Festival Terres Blanches (Festival Douaroù Gwenn): 2005-2012

Festoù all[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • La Fête Médiévale de Guérande (Fest krennamzerel Gwenrann): bep bloaz e miz Mae e-pad daou zevezh
  • Fête des Métais (Fest ar Verourien): bep bloaz e miz Gouere, da vare Gouel Mari-Vadalen, adalek 1980, e-kichen ar gêriadennig "Ar Vadalen"

Pennad kar[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Alain Gallicé, Guérande au Moyen âge : Guérande, Le Croisic, le pays guérandais du milieu du XIVe au milieu du XVIe siècle, Roazhon, Presses universitaires de Rennes, coll. « Histoire », 2003, 411 p.
  • Alain Gallicé, François-Xavier Grelet et Gildas Buron, Guérande : cité médiévale, La Crèche, Geste éditions, 2008, 203 p.
  • Henri Quilgars, Petite histoire du pays et de la ville de Guérande, suivie de Guérande, terre bretonne, Cressé, Éd. des Régionalismes-PyréMonde-Princi Negue, coll. « Monographies des villes et villages de France », 2011 (embannadur kentañ 1922), 126 p.

Notennoù ha daveoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
  3. Michel Froger & Michel Pressensé : Armorial des communes de Loire-Atlantique. 1996
  4. Konestabl Gwengamp
  5. Louaneg.
  6. Etre bourc'hizien Dol.
  7. En deus sinet e Moñforzh.
  8. En eus sinet e Lambal
  9. En eus sinet an 28 Ebrel 1381
  10. En eus sinet an emglev e Lambal e 12381
  11. Aotrounez al lerc'h se ha la Rougeraye e Egineg
  12. Konestabl Ar Roc'h-Derrien ha Gwengamp evit Charlez Bleaz.
  13. Aotrounez al lerc'h se ha la Besnerie, e Talieg; la Dobiaye en ar Veudid (Roazhon)
  14. J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.106
  15. (fr)Cassini - EHESS - Fichenn kumun Gwenrann
  16. (fr)Cassini - EHESS - Fichenn ar gumun
  17. (fr)Les soldats de Loire Inférieure - Monumant ar re varv
  18. (fr) Memorial Genweb
  19. (fr)Pertes USAAF
  20. (fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 267, Kemper, Nouvelles Éditions bretonnes, 1936
  21. Ofis Publik Ar Brezhoneg
  22. Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
  23. (fr)Memorial Genweb
  24. (fr)Université de Lille
  25. (fr)Memorial Genweb