An Alre
an Alre | ||
---|---|---|
![]() Porzh Sant-Sten. | ||
![]() | ||
Anv gallek (ofisiel) | Auray | |
Bro istorel | Bro-Gwened | |
Melestradurezh | ||
Departamant | Mor-Bihan | |
Arondisamant | an Oriant | |
Kanton | an Alre (pennlec'h) | |
Kod kumun | 56007 | |
Kod post | 56400 | |
Maer Amzer gefridi | Claire Masson 2020-2026 | |
Etrekumuniezh | An Alre Kiberen Douar Atlantel | |
Bro velestradurel | Bro an Alre | |
Lec'hienn web | www.auray.fr | |
Poblañsouriezh | ||
Poblañs | 14 155 ann. (2020)[1] | |
Stankter | 2 048 ann./km² | |
Douaroniezh | ||
Daveennoù lec'hiañ | ||
Uhelderioù | bihanañ 0 m — brasañ 37 m | |
Gorread | 6,91 km² | |
kemmañ ![]() |
An Alre zo ur gumun e Bro-Gwened, e Breizh, e departamant ar Mor-Bihan.
Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Alrae, 1081 ; Alrae, 1099 ; Auray, 1129 ; Auraio, 1136 ; Auray, 1139 ; Alrae, 1139 ; Alraycum, 1187 ; Alraium, 1208 ; Elrayo, 1233 ; Elraii, 1241 ; Olraium, 1278 ; Elrayo, 1279 ; Auray, 1282 ; Aureio, 1291 ; Elray, Auray, Aurey, 1371 ; Auroy, 1371 ; Tenoualray, 1437 ; Alraii, Alrayo, 1453 ; Alrayo, 1516 ; Aulray, 1561; Auray, Alray, Auroy, 1636.
Ardamezioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Kozh
![]() |
|
- Bremañ
![]() |
|
Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Ar c'hastell[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Savet e voe ur voudenn feodel gant ar Vretoned er Vvet kantved. Ken abred ha 1082 e vez graet meneg eus « Castrum Alrea » e diellevr Kemperle. Diskaret e voe ar voudenn-se gant an Normaned. E 1201 e voe savet ur c'hastell dezhañ ramparzhioù en he lec'h gant Arzhur 1añ Breizh. Diskaret e voe e 1558 war urzh ar roue gall Herri IV.
XIVvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- E 1364 e voe lakaet fin da vrezel hêrezh Breizh etre an tiegezhioù Moñforzh ha Bleiz gant Emgann an Alre. Lazhet e voe Charlez Bleiz eno ha tapet e voe Beltram Gwesklin da brizoniad. Savet e voe ul leandi gant Yann Moñforzh war lec'h an dachenn emgann.
XVIIvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
XVIIIvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- D'ar 4 a viz Kerzu 1776, e penn-kentañ Brezel dieubidigezh ar Stadoù Unanet, e tilestras Benjamin Franklin en Alre, deuet ma oa da c'houlenn sikour Frañs gant Loeiz XVI.
- D'an 9 Thermidor An III (Lun 27 Gouere 1795) e oa savet en Alre ul lez-varn-vrezel evit barn prizonidi tapet e-kerzh dilestradeg ar roueelourien e Kiberen. An darn vrasañ anezhe a voe kondaonet d'ar marv ha fuzuilhet, an ao. de Sombreuil, o jeneral, da gentañ. Digarget evoe al lez-varn-se d'ar 27 er memes miz (Gwener 14 Eost 1795) gant ar jeneral Lemoine hag a ginnigas kas ar brizonidi da Borzh-Loeiz kent bezañ forbannet.
- Melestradurezh : krouet e voe kumun an Alre e 1790[4]. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet an Alre da benn ur c'hanton, hini an Alre, ha da benn ur bann, Bann an Alre[5], nav c'hanton ennañ : an Alre, Porzh-Lae, Kiberen, Landevant, Lokmaria-Kaer, Mendon, Pleñver, Pleuwigner ha Plunered. Gant Bonreizh Bloaz III (22 a viz Eost 1795) e voe lamet ar bannoù ha bodet e veze kuzulioù-kanton (ne chome tamm emrenerezh ebet gant kumunioù ar c'hanton)[6]. Brasaet e voe Kanton an Alre e 1801 gant lezenn an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801)[7], dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix. Lakaet e oa bet en Arondisamant an Oriant krouet e 1800.
XIXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Tizhet eo an Alre gant an hent-houarn e 1862[8].
XXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- 226 milour eus an Alre, d.le. 3,17 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911, a varvas evit Bro-C'hall, 43 e 1914, 56 e 1915, 50 e 1916, 26 e 1917, 44 e 1918 ha 4 e 1919, goude arsav-brezel an 11 a viz Du 1918[9].
- Fauchie, kentañ eil-maer ar gumun, a voe digarget d'an 28 a viz Kerzu 1941 evit bout bet savet a-enep d'ar gouarnamant[10],
- d'ar 27 a viz Gouere 1944 e kouezhas un nijerez (Spitfire Vb marilhet AD470 ha kodet LA-?) eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) en Alre ; mervel a reas he nijour ha douaret e voe e Gwidel[11].
Dezougen[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar porzh-houarn war al linenn hent-houarn Landerne Savenneg.
Emdroadur ar boblañs abaoe 1962[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Niver a annezidi

Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Iliz katolik Sant Weltaz, 1636.
- Tiez kozh prenn e kêr uhel.
- Porzh kozh Sant-Sten, porzh eus ar Grennamzer ha kêr gozh gant e-leizh a dier-prenn kozh.
- Pont maen kozh a-us d'al Loc'h.
- Mozoleon Kadoudal e Kerleano e-lec'h ma vez miret relegoù Jorj Kadoudal.
Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Tud bet ganet eno
- 1771 : Jorj Kadoudal, chouan.
- 1817 : Joseph-Marie Bourdy, troour brezhonek.
- 1857 : Arthur de Salins, jeneral ha penn-skout.
- 1914 : Pierre Cogan, marc'hhouarnour.
- 1957 : Roland Becker, soner.
- Tud bet marvet eno
- Charlez Bleaz, bet lazhet en Emgann an Alre e 1364.
- Loeiz Herrieu, skrivagner brezhonek, d'an 22 a viz Mae 1953.
- Jean Markale, skrivagner, 1928-2008.
- Pierre Cogan, marc'hhouarnour, 1914-2013.
- Ardamezeg ar familhoù
![]() |
|
![]() |
|
Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Deskadurezh
- Abaoe 1999 ez eus ur skol Diwan en Alre. [
- E distro-skol 2022 e oa 160 skoliad enskrivet e Diwan hag er skolioù divyezhek (10,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)[12]
- Kelenn d'an oadourien
- Ouzhpenn ugent vloaz 'zo e vez graet war-dro ar brezhoneg (kentelioù noz, filajoù,...) gant Kerlenn Sten Kidna.
- Ya d'ar brezhoneg
- D'ar 15 a viz Gwengolo 2015 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun. Al live 1 oa bet roet d'ar gummun.
Melestradurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
En em ouestlet he deus kêr An Alre en ul leviadurezh evit an diorren padus.
Gevelliñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Utting (Alamagn), e Bavaria
Ussèl (Frañs), e Bro-Lemojez
Caisleán an Bharraigh (Iwerzhon)
Sport[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- 6 a viz Gouere 2008 : eil tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Alre ha Sant-Brieg ; trec'h eo Thor Hushovd (
Norvegia).
Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Froger Michel & Pressensé Michel ː Armorial des communes du Morbihan. 1999. ISBN 2-908289-10-5
- de la Gournerie Eugène ː Les Débris de Quiberon. Souvenirs du désastre de 1795, suivi de la liste des victimes. Librairie catholique Libaros. Nantes. 1875. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k204262x/f1.image
- Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne
Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- (fr) porzh Sant-Sten
- (fr) Lec'hienn ar gumun
- (br) Kerlenn Sten Kidna
Daveoù ha notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ Pol Potier de Courcy.
- ↑ Charles d'Hozier, Grand Armorial de France, 1696, levrennoù VIII (Bretagne, 1ère partie) & IX (Bretagne, 2ème partie); Froger & Pressensé ː Armorial des communes du Morbihan. 1999
- ↑ Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, ar Faoued, 2006, pajenn 186
- ↑ Jean-Louis Debauve, La Justice révolutionnaire dans le Morbihan, e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36
- ↑ Jean-Louis Debauve, La Justice révolutionnaire dans le Morbihan, e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 187
- ↑ Cassini - EHESS - An Alre - Fichenn ar gumun
- ↑ Lec'hienn ar gumun
- ↑ Pennad-kaoz e "Dimanche Ouest-France", 12 a viz Kerzu 2010
- ↑ Annik Le Guen, Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy, Miz Kerzu 1993
- ↑ Pertes RAF Morbihan
- ↑ Distro-skol ar c’helenn divyezhek e 2019