Gwitreg

Kastell Gwitreg.

Anv gallaouek

Vitrae pe Vitrë^[1]

Anv gallek (ofisiel)

Vitré

Melestradurezh

35360

35500

Maer
Amzer gefridi

Isabelle Le Callennec
2020-2026

https://www.vitre.bzh

Poblañsouriezh

Poblañs

18 603 ann. (2020)^[2]

Stankter

500 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 07′ 12″ Norzh
1° 12′ 36″ Kornôg / 48.120000, -1.210000

Uhelderioù

kreiz-kêr : 89 m
bihanañ 67 m — brasañ 127 m

Gorread

37,19 km²

Gwitreg

Gwitreg a zo ur gumun e departamant Il-ha-Gwilen e Breizh-Uhel, tost d'an harzoù gant Bro-C'hall, war an hent bras a gas da Bariz.

Anv an dud: Gwitregad (Gwitregiz), Gwitregadez (-ed).

Douaroniezh

Kumunioù amezek

Mousterel-ar-Veineg	Belezeg	Sant-Merve, (Ar Chapel-Ervoreg)
	N	Ervored
	K Gwitreg R
	S
Pozieg	Valière, Stredell	Valière, (Argantred-ar-Genkiz)

Anv

Erwan Vallerie ː Vitriacum, 1070

Ardamezioù

« En gul e leon en argant kurunet en aour »

Istor

Orin

Savet eo kêr Gwitreg en-dro d'ar c'hastell-kreñv adal an XI^vet kantved; koulskoude, pa weler ar peulvanoù nepell ha dismantroù un atant galian-roman nes, eo anat eo hir istor pobladur en ardremez. Lec'hiet evel ma oa war harzoù breizh e oa dezhi da zifenn ar vro diouzh an amezeien (Maine, Anjev, Normandi ha Bro-C'hall). Hevelep karg a oa ivez gant kêrioù (Felger, Sant-Albin-an-Hiliber, Gwerc'h-Breizh, Kastell-Briant, Ankiniz ha Klison).

XIII^vet kantved

Etre 1220 ha 1240 e voe savet mogerioù-difenn. Kreskiñ a reas fabourzhioù: Rachapt, Sainte-Croix, Saint-Martin, La Mériais, Hellerie). Adalek 1251, gant dimezioù etre an tiegezhioù Gwitreg ha Laval, ha dre vras tiegezhioù uhel Breizh ha re Vro-C'hall, a gaso da stagidigezh Breizh ouzh Bro-C'hall en 1532.

Dispac'h Gall

Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Gwitreg da benn ur bann^[3].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

Mervel a reas 315 gwaz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lâret eo 2,97% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[4].
Fuzuilhet e voe ur milour breizhat bet o vevañ er gumun gant al lu gall] d'ar 17 a viz Meurzh 1915^[5].

Eil Brezel-bed

Mervel a reas 47 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel^[6].
D'ar 14 a viz Even 1940 e kouezhas un nijerez Fairey Battle, marilhet L5513 ha kodet PM-L, eus ar 103th Squadron eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) e Gwitreg; he zri nijour a c'hellas en em gavet gant o c'henseurted^[7]^,^[8]^,^[9].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

Tri soudard a varvas^[10].

Brezel Aljeria

Daou vilour a varvas ^[11].

Brezhoneg

Hervez ur studiadenn gant Ofis ar Brezhoneg e vije 150 brezhoneger e korn-bro Gwitreg^[12].

Deskadurezh

E distro-skol 2024 e oa 96 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (4,3 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[13].

Kelenn d'an oadourien

Dalc'het e vez kentelioù-noz brezhoneg gant Skol an Emsav, abaoe miz Gwengolo 2010.

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1762

GWITREG	1762	1790	1800	1836	1856	1881	1901	1921	1936	1954	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2012
Poblañs	14 000	10 850	8 809	8 901	8 854	10 314	10 775	8 154	8 506	9 611	10 380	11 343	12 322	13 046	14 488	15 313	17 177
Andon : INSEE, « Vitré »: ROBERT-GUÉDON D., LE GOFF D., BORDILLON H. Ouest-France

Tud

Pierre Landais.
Lucien Lechat (21 a viz Ebrel 1891-1915), unan eus Pevar C'haporal Souains, bet fuzuilhet d'ar 17 a viz Meurzh 1915 evit laoskentez gant al Lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañ, bet roet o enor dezhe en-dro e 1935; mavour e oa e Gwitreg^[14]^,^[15].
Pierre Méhaignerie.
Markizez Sévigné.

Tud bet ganet eno

1483 : Jacques Collebaut, sonaozour.
1519 : Bertrand d'Argentré, istorour ha gwiraour.
1827 : Arthur Le Moyne de la Borderie. istorour Breizh ha diellour.
1879 : Jean Choleau, armerzhour hag emsaver.
1900 : Morvan Marchal, tisavour hag emsaver.
1979 : Jérôme Lebouc, melldroader.

Tud bet marvet eno

Arthur Le Moyne de la Borderie, istorour Breizh ha diellour, 17 a viz C'hwevrer 1901.

Ardamezeg ar familhoù

	Guillaume Abelin Senesal Gwitreg e 1382	En glazur e sourin en argant karget gant ul leon en gul, hag heuliet ouzh kab gant ur vlourdilizenn en aour
	Guillaume de Rosmadec Gouarnour Gwitreg (marvet e 1608)	En aour e deir eilenn en gul

Monumantoù ha traoù heverk

Kastell Gwitreg.
Kastell Reier Sevigneg.
Iliz katolik an Intron-Varia, XIV^vet kantved.
Iliz katolik Sant Varzhin, XV^vet kantved.
Chapel Sant-Nikolaz.
Monumant ar re varv (fr)Memorial Genweb</ref>.
Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Gevelliñ

Gevellet eo gant 8 kêr :

Lymington (Bro-Saoz) abaoe 1981.
Greece (Stad New York, Stadoù-Unanet) abaoe 1990.
Helmstedt (Alamagn) abaoe 1979.
Djenné (Mali) abaoe 1987.
Środa Wielkopolska (Polonia) abaoe 1998.
Talmaciu (Roumania) abaoe 1999.
Terrebonne (Kebek) abaoe 1983.
Villajoyosa (Spagn) abaoe 1989.

Sport

Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn

30 a viz Mezheven 1985 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Gwitreg ; trec'h eo Rudy Matthijs (Belgia).
1añ a viz Gouere 1985 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Gwitreg ha Felger (a-benn d'an eur dre skipailh) ; trec'h eo La Vie Claire.
3 a viz Gouere 1995 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Perroz-Gireg ha Gwitreg ; trec'h eo Mario Cippolini (Italia).
5 a viz Gouere 2000 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Gwened ha Gwitreg ; trec'h eo Marcel Wüst (Alamagn).
6 a viz Gouere 2000 : loc'hañ a ra 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Gwitreg war-du Teurgn (Indre-et-Loire).
7 a viz Gouere 2006 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Lisieux ha Gwitreg ; trec'h eo Robbie McEwen (Aostralia)

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Gwitreg

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Levrlennadur

Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Notennoù ha daveoù

↑ (fr) "Vitrë" hervez ChubEndret — Dictionnaire de noms de lieux en gallo
↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ (fr)J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.106
↑ (fr)Monumant ar re - Memorial Genweb
↑ (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925
↑ (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
↑ (fr)Pertes RAF
↑ (fr)Luc'hskeudennoù
↑ (en)Traces of World War 2 RAF - No. 103 Squadron
↑ (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
↑ (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
↑ Ofis Publik ar Brezhoneg
↑ Distro-skol ar c’helenn divyezhek
↑ (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925
↑ (fr)Mémoire des hommes

[1] (fr) "Vitrë" hervez ChubEndret — Dictionnaire de noms de lieux en gallo

[2] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[3] (fr)J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.106

[4] (fr)Monumant ar re - Memorial Genweb

[5] (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925

[6] (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[7] (fr)Pertes RAF

[8] (fr)Luc'hskeudennoù

[9] (en)Traces of World War 2 RAF - No. 103 Squadron

[10] (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[11] (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[12] Ofis Publik ar Brezhoneg

[13] Distro-skol ar c’helenn divyezhek

[14] (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925

[15] (fr)Mémoire des hommes

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Douaroniezh

Kumunioù amezek

Anv

Ardamezioù

Istor

Orin

XIIIvet kantved

Dispac'h Gall

XXvet kantved

Brezel-bed kentañ

Eil Brezel-bed

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

Brezel Aljeria

Brezhoneg

Deskadurezh

Kelenn d'an oadourien

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1762

Tud

Tud bet ganet eno

Tud bet marvet eno

Ardamezeg ar familhoù

Monumantoù ha traoù heverk

Gevelliñ

Sport

Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn

Liammoù diavaez

Levrlennadur

Notennoù ha daveoù

XIII^vet kantved

XX^vet kantved