Revolver
Ur pennad Revolver (albom) zo ivez.
Ur revolver, anvet a-wezhioù ur bistolenn-dro, zo un arm-tan tennata maneet gant an dorn, dezhañ ur c'hanol d'an nebeutañ. Ur varilhig en deus ivez, anezhañ ur granenn hag a dro, enni meur a gambr, pep a gartouchenn enne pa vezont karget. Armañ ar c'hi a-raok leuskel un tenn a laka ar granenn da dreiñ un tamm, ar pezh a gas unan eus ar c'hambroù war ar memes linenn hag ar c'hanol hag ar skoer. Prest eo neuze ar revolver da dennañ ur bolod. Gant ur revolver e c'haller tennañ meur a wezh a-raok kaout ezhomm da gargañ e arm en-dro, er c'hontrol d'an armoù-tan koshoc'h a un tenn o doa ezhomm da vezañ adkarget goude pep tenn.
Daoust ma'z eo gwelloc'h ar pistolennoù damemgefre e-keñver o niver a dennoù hag o aested, ar revolverioù a vez implijet stank atav e-giz arm sikour pe arm prevez e-touez ofiserien ar polis amerikan pe ar warded surentez hag a vez implijet stank ivez evel arm difenn, arm sport, pe da chaseal. Brudet eo patromoù revolver zo evel ar C'holt 1851 Navy, ar Webley, ar C'holt Single Action Army, ar C'holt Official Police, ar Smith & Wesson M&P, ar Smith & Wesson 29 brudet gant Dirty Harry, an Nagant M1895, hag ar C'holt Python.
Daoust ma'z a an armoù dorn d'ober ar pep brasañ eus an armoù a ra gant gwikefre ur revolver, armoù-tan arall a c'hell kaout un hevelep mont en-dro. En o zouez ez eus patromoù fuzuilhoù, bannerien-grenadennoù, ha kanolioù (evel kanolioù kirri-nij zo). Disheñvel eo ar revolverioù diouzh armoù evel ar Gatling abalamour ma ne dro nemet ar c'hambroù en ur revolver, e-skoaz en un arm-tro ez eus meur a ganol, gante pep a varilhig, a dro en-dro d'ur pourvezerez kartouchennoù boutin dezhe hag a denn.
Brudet eo ar revolverioù er sevenadur pobl dre ar filmoù western. Implijet int bet e kalz degouezhioù all avat.
Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
.jpg)
En istor an armoù-tan, ur faktor a-bouez e oa an amzer lakaet da gargañ an arm en-dro goude bezañ tennet gantañ. E-keit ha ma oa an tenner oc'h adkargañ e oa didalvez an arm, hag e c'halled bezañ taget gant an enebourien. Klasket e oa meur a zoare da dennañ buanoc'h. Da gentañ e voe ijinet armoù dezhe meur a ganol hag a roe tu da dennañ daou denn pe muioc'h a-raok adkargañ[1]. Diwezhatoc'h e oa ijinet armoù gant meur a ganol hag a droe en-dro d'un ahel.
Ur bistolenn a bevar c'hanol a oa savet e Venezia e 1548 d'an nebeutañ[2]. E Sina e diwezh ar XVIvet kantved, Zhao Shi-zhen a ijinas ar Xun Lei Chong, ur goaf a bemp kanol. War-dro ar memes mare e voe savet skouerennoù kentañ eus ar pezh a anver ur revolver hiziv, en Alamagn. Ur ganol hepken o doa gant ur granenn hag a droe, enni ar poultr hag ar bolodoù. Fardet e voe armoù a seurt-se en Europa, dezhe meur a batrom[3]. Koulskoude e oant diaes da implijout ha ker-kenañ hag abalamour da se ne oant ket niverus.
E deroù an XIXvet kantved e veze implijet kalz armoù dorn dezhe meur a ganol anvet "pepper-box" abalamour ma tennent d'ur pebrouer.
In 1836, Samuel Colt a ijinas ur revolver nevez hag a zigoras an hent da implij ar revolverioù gant ar brasañ niver[4]. Hervez Colt e teuas soñj ar revolver dezhañ pa oa war vor. Awenet e oa gant mont en-dro ar windask, he doa ur wikefre kliked warni. Implijet e oa diwezhatoc'h un hevelep gwikefre da lakaat kranenn e armoù da dreiñ pa armed ar c'hi. A-drugarez d'an ijinadenn-se ne oa ket ezhomm ken d'en ober gant an dorn. Evel ma oa Colt ur gwerzher eus an dibab ouzhpenn e voe gwerzhet revolverioù diouzh an druilh(Daveoù a vank) met abegoù all a oa ivez. Dont a reas kalite armoù e embregerezh da vezañ brudet, ha stummet e oa bet en e armerezhioù en Amerika hag e Bro-Saoz meur a rummad micherourien, o doa bet ul levezon vras goude war strivoù embregerezhioù all e diwezh ar c'hanved[5].
-
Revolver matchlock a eizh kambr (Alamagn war-dro 1580)
-
Colt Paterson 2nd belt model
Ar c'hentañ revolverioù a veze hir da gargañ. Skuilhañ a raed poultr du e pep kambr, sankañ ur bolod war-c'horre hag ur stouf. Neuze e lakaed un emors e penn adreñv pep kambr, el lec'h ma kouezfe ar skoer. Heñvel a-walc'h e oa ouzh an doare da gargañ ur bistolenn a-c'hiz-kozh a un tenn, nemet e c'halled kargañ ar poultr hag ar bolod war-eeun e beg ar granenn e-lec'h kaout ezhomm da sankañ anezhañ war hed ar c'hanol. A-drugarez d'an dra-se ivez e c'halled aozañ roudennoù er c'hanol e-unan, dre ma ne oad ket rediet da sankañ ar boledoù ennañ dre nerzh. Ar pistolennoù a-c'hiz-kozh karget dre o c'hanol o doa kanolioù levn ha bolodoù na glote ket kenkoulz o ment ouzh hini ar c'hanol. Abalamour da se e vezent karget aesoc'h met tennañ a raent gwashoc'h.
Lod eus ar revolverioù brudetañ a seurt-se e oa ar C'holt 1851 "Navy", ar patrom "Army" eus 1860, hag ar Revolverioù Colt Pocket, a voe holl implijet stank e-pad ar Brezel diabarzh . Daoust ma veze implijet revolverioù amerikan dreist-holl, armerien Europa a farde revolverioù niverus d'ar c'houlz-se ivez, ha kalz anezhe a voe implijet. En o zouez emañ ar revolver Lefaucheux hag ar revolver LeMat, ar revolver Beaumont–Adams hag an Tranter
E 1854, Eugene Lefaucheux a ijinas al Lefaucheux 1854, ar c'hentañ revolver a implije kartouchennoù metal kentoc'h evit poultr, bolodoù, hag emorsoù. Tennañ a rae c'hwec'h tenn[6].
D'ar 17 a viz Du 1856 e sinas Daniel B. Wesson hag Horace Smith un emglev evit implijout ar breved Rollin White gant ur feur a 25 cents evit pep revolver. Kregiñ a reas Smith & Wesson da broduiñ e diwezh 1857, hag e-pad bloavezhioù e voent ar re nemeto a bourchase kartouchennoù revolver karget dre dreñv en America a-drugarez d'o emglev gant Rollin White, a oa perc'henn war ar breved[7]. Hemañ a zifenne mort e vreved a-enep ar saverien armoù all (evel m'en doa graet Colt gant e vreved revolver). Daoust ma oa perc'henn White war ar breved e voe gouest saverien armoù all da implijout an ijinadenn, gant ma oant prest da baeañ gwirioù[8][9].
Goude fin breved White e miz Ebrel 1869 e oa nac'het outañ astenn padelezh ar breved un teirvet gwezh. Aotreet e oa saverien armoù all da broduiñ o armoù dezhe o-unan oc'h ober gant kartouchennoù karget dre penn a-dreñv ar varilhig. Ar patromoù kentañ a voe alies patromoù kozh revolverioù karget gant poultr hag emorsoù, kemmet da zegemer kartouchennoù metal karget dre dreñv, met goude-se patromoù evel ar C'holt 1872 "open top" hag ar Smith & Wesson 3, a oa savet adalek an deroù evel revolverioù a implije kartouchennoù[8].
E 1873 e krogas Samuel Colt da werzhañ ar c'holt 1873, anvet ivez Single Action Army, ar "C'holt 45" (Arabat meskañ anezhañ gant an M1911) pe ar "Peacemaker" hepken, unan eus ar revolverioù brudetañ savet biskoazh[10]. Kavout a raed er patrom-se an araokadennoù niverus degaset en armoù savet abretoc'h. Tennañ a rae c'hwec'h kartouchenn vetal ha kinniget e oa en ouzhpenn 30 gobari hag hirderioù kanol disheñvel. Produet e vez c'hoazh, gant un niver a glonoù hag a batromoù damheñvel, ha chomet eo heñvel e neuz abaoe 1873. Daoust ma oa bet savet evit arme ar Stadoù-Unanet da gentañ, ar patrom 1873 a oa gwerzhet stank hag a blije kalz d'ar siviled, d'ar rancherien, d'an dud a lezenn, koulz ha d'ar forbaned(Daveoù a vank). Levezonet en deus un niver a revolverioù all. Paouezet en doa Colt da broduiñ anezhañ dre ziv wezh, met kregiñ a reas en-dro abalamour d'ar goulenn.
E 1889, Colt a lakaas e gwerzh ar C'holt 1889, ar c'hentañ revolver gwered doubl modern gwirion. Disheñvel e oa diouzh ar patromoù a wered doubl a oa a-raok abalamour m'en doa ur granenn gwint-diwint, a c'halled lakaat da wintañ evit kargañ an arm, ha n'eo ket ur granenn a zigored. Degemeret-mat e oa buan ar c'hranennoù gwint-diwint abalamour ma vodent gwellañ perzhioù ar patromoù koshoc'h. Ar revolverioù a c'halled digeriñ a roe tu da dennañ holl ar c'hartouchennoù goullo war un dro, hag a ziskoueze holl ar c'hambroù d'o c'hargañ en un doare aes. Plegañ ar framm e div hanterenn avat a wanae an arm hag a washae e resisted, abalamour ma ne oa ket ken reut. Revolverioù all a veze karget dre un tu evel ar C'holt 1871 pe 1873, hag o doa ur framm reut a-walc'h, met ret e oa d'an tenner lemel ar c'hartouchennoù hag o c'hargañ unan-hag-unan a-vuzul ma lakaed ar granenn da dreiñ da lakaat pep kambr da dremen dirak an digor kargañ[11]. Smith & Wesson a heulias ar skouer-se seizh bloaz diwezhatoc'h gant ar strinker dre zorn, patrom 1896, heuliet gant ar patrom 1899 (anavezet diwezhatoc'h evel ar patrom 10), hag ar c'hartouchennoù 38 ispisial nevez. Dont a reas ar Patrom 10 da vezañ unan eus an armoù-tan dorn gwerzhet ar gwellañ en XXvet kantved hag ar gobari 38 ispisial zo atav ar seurt gobari implijet ar muiañ er bed.
Notenn[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- ↑ Morgan, Michael (2014). Handbook of Modern Percussion Revolvers. Iola, Wisconsin : Krause Publications. 75 p. ISBN 978-1-4402-3898-7.
- ↑ (1965) Guns and Rifles of the World. Chancellor Press. 80 p.
- ↑ Merrill Lindsay. SIX SHOOTERS SINCE SIXTEEN HUNDRED (PDF).
- ↑ US patent X9430I1
- ↑ (2011) The Civil War Naval Encyclopedia. ABC-CLIO. 122–123 p. ISBN 978-1-59884-338-5.
- ↑ (2006) Samuel Colt: Arms, Art, and Invention. Yale University Press. 118 p. ISBN 0-300-11133-9.
- ↑ US patent 12648
- ↑ 8,0 ha8,1 Flayderman, Norm (2001). Flayderman's Guide to Antique American Firearms ... and their values. Iola, WI : Krause Publications. 213 p. ISBN 0-87349-313-3.
- ↑ Jinks, Roy G. (2006). Smith & Wesson Images of America. Arcadia Publishing. 8 p. ISBN 978-0-7385-4510-3.
- ↑ Sapp, Rick (2007). Standard Catalog of Colt Firearms. Iola, WI : Gun Digest Books. 79 p. ISBN 978-0896895348.
- ↑ Kinard, Jeff (2004). Pistols: An Illustrated History of Their Impact. ABC-CLIO. 163 p. ISBN 978-1-85109-470-7.