Plouha

Plouha
Aod Plouha e Brec'heg.
Anv gallek (ofisiel)	Plouha
Bro istorel	Bro-Sant-Brieg (Goueloù)
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Sant-Brieg
Kanton	Plouha (pennlec'h)
Kod kumun	22222
Kod post	22580
Maer Amzer gefridi	Éric Duval 2014-2020
Etrekumuniezh	Leñv Arvor Kumuniezh
Bro velestradurel	Bro Gwengamp
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	4 560 ann. (2020)
Stankter	114 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 41′ Norzh 2° 56′ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 108 m bihanañ 0 m — brasañ 109 m
Gorread	39,97 km²
Plouha

Plouha a zo ur gumun hag ur penn-kanton eus Breizh, e Bro-Oueloù hag e departamant Aodoù-an-Arvor.

Douaroniezh

• Emañ ar gumun etre Binig ha Pempoull. Bourk Plouha zo e-kichen ar mor (3 km) hag e kornôg Bae Sant-Brieg.

"Beg ar C'hastell" eo an tornaod uhelañ e Breizh (104 m uhel) hag evel-just, a-hed an aod ez eus "gwenodennoù maltouterien" evit ober pourmenadennoù plijus (he zornaodoù zo un tammig heñvel ouzh reoù Iwerzhon).

• Meur a aod-traezh zo e Plouha evit neuial, c'hoari pe ober sport : aod ar Palud, aod Brec'heg, traezhenn Bonaparte (a-raok e oa anvet "ouf Cochat"), Ouf Gwin Zegal hag Ouf Porzh Moger.

Anv

Stummoù skrivet

• Erwan Vallerie (1995) ː Ploeaza, 1198; Plohaza, 1198; Ploaha, 1202; Plohaac, 1202; Ploaza, 1259; Ploaha, 1266; Ploaza, 1267; Plooza, 1362; Ploehaha, pe Plochaha, 1364; Ploaha, 1420; Ploaha, Ploeha, 1428; Ploha, 1437; Ploeaza, 1453; Ploeaha, 1494; Plouha, 1516; Plourha, 1630.

Gerdarzh

Etimologiezh (an hini gwirheñvelañ): an anv Plouha a zeufe deus ar gerioù "Plou-" (pleb) hag eus an anv "Aza" pe "Adda" (stum predenek an anv biblek "Adam"). An anv "Plouha" a zo bet implijet abaoe 1575.

An dud a zo anvet : Plouahad / Plouahiz - Plouhaez / Plouhaezed. ^{(Daveoù a vank)}.

Ardamezioù

Rannet : - ouzh 1 : en gul e seizh mailhenn en aour, 3, 3, 1; - ouzh 2 : en glazur, e seizh bezantenn en aour, 3, 3, 1; e gab en aour

Istor

Ragistor

• Abaoe oadvezh an arem ha goude ivez e-pad oadvezh an houarn (roudoù a oa bet kavet : bouc'haloù ha mein benet) e oa tud o chom eno.

Krennamzer

• Ar wech kentañ a oa bet meneget Plouha a oa e 1198 met ar gumun a oa poblet abaoe pell.
• E-pad ar grennamzer (abaoe an XII^vet kantved) e oa renet al lec'h gant Konted Goueloù (gante e oa bet lakaet sevel iliz ar bourk da skouer).

Prantad modern

• Etre ar XV^vet kantved hag ar XVIII^vet kantved e oa bet renet gant aotrouien Rohan, Guemene, Montbazon...

Dispac'h Gall

• Da vare an Dispac'h bras a oa bet kreñv ar chouanerezh e Plouha. E miz meurzh 1794 e oa 1 000 chouan bennak o c'hortoz listri o tont eus Bro-Saoz evit kavout tud ouzhpenn hag armoù evit en em gannañ, met ne oa ket deuet a-benn al listri da dostaat da aodañ. A-benn ar fin e oa bet paket ar chouanted gant ar republikaned ha goude an emgann a oa bet strewet.
• Diwezhatoc'h, e 1800, e oa bet preizhet tiez ar geodedourien gant ur strollad chouaned hag an dud a oa bet drouklazhet (unan a oa bet douaret ent-bev zoken).

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• 168 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 3,94% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911.

Eil Brezel-bed

• Mervel a reas 68 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel.
• E-pad an Eil Brezel-bed o doa aozet ha renet ar «rouedad "Shelburn"» gant daou baotr eus Kebek, Lucien Dumais ha Raymond Labrosse, eus an "MI9" (Servijoù Sekred Breizh-Veur). Ar pal e oa adpakout hag adkas da Vreizh-Veur al levierien diskaret gant an Alamaned a-us Bro C'hall pe Breizh.
• E Plouha e oa an ti (anv kod: «Ti Alfoñs») el lec'h ma veze kaset ha bodet al levierien, goude-se e vezent heñchet dre al lanneier gant tud deus Plouha betek oufig Cochat (anv kod: «traezhenn Bonaparte»). Ac'hane e vezent kaset kuit da Vreizh-veur gant ur gorvetenn (ar gorvetenn-se a oa sturiet gant sturiet gant David Leslie Birkin, tad-kozh Jane Birkin). A-benn ar fin eo 138 levier a oa bet treuzkazet e-giz-se betek Breizh-Veur. Hirie an deiz e c'haller bepred mont war roudoù an dud-se dre gwenojennoù istorel, plijus ha brav.
• D’ar 25 a viz Mae 1944 e voe taget e voe an ti-post, gant seizh pe eizh ezel eus ar Rezistañs moarvat, met an archerion c'hall a erruas kerkent, tennoù a voe hag un archer a varvas an deiz war-lerc'h en ospital Sant-Brieg, hervez danevelloù sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg.

Trevadennoù

• Brezel Indez-Sina: tri soudard a varvas.
• Brezel Aljeria: daou soudard a varvas.

Monumantoù ha traoù heverk

• Chapel Kervaria an Iskuit eus an XIII^vet kantved.

Brezhoneg

Ya d'ar brezhoneg

• D'an 20 a viz Du 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant ar C'huzul-kêr.
• D'ar 6 a viz Genver 2011 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.

Deskadurezh

• E distro-skol 2022 e oa 56 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (15,1 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm

Prizioù dazont ar brezhoneg

• E 2010 e oa bet roet da di-kêr Plouha (rampo gant ti-kêr Pleskob) eil Priz dazont ar brezhoneg, rummad "Strollegezhioù", gant Ofis ar Brezhoneg.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Tud

Tud ganet eno

• 1798 : Placide Guézou, beleg ha troour brezhonek.

Ardamezeg ar familhoù

	Calloët, Aotrounez Kermaria ha Lizandré	En aour e dreustell en glazur, leinet gant ur voualc'henn ivez en glazur
	du Quélenec Aotrounez Kerjolly ha Kersalic	En erminoù, e gab en gul karget gant teir flourdilizenn en aour

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Iwerzhon	Cill Orglan	1999
Galiza	Palas de Rei	2003

Liammoù diavaez

• (fr) Lec’hienn ofisiel kumun Plouha
• (br) (fr) Lec’hienn Kalon Plouha
• (fr) Glad Plouha
• (br) Plouha war lec'hienn Geobreizh
• (br) (fr) Tous à Plouha : Plouha e galleg hag e brezhoneg
• (fr) Pajenn Plouha war lec'hienn an etrekumuniezh

Levrlennadur

• Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014