Toloza
- Ur pennad Tolosa zo ivez.
Toloza | ||
---|---|---|
![]() En nec'h, ar Bazacle ha ar pont Sant-Pêr, plasenn ar C'hapitol e-kreiz a-gleiz, ar Pont-Nevez gant iliz Notre-Dame de la Dalbade en dalenn ziwezhañ e-kreiz a-zehou, Kapitol Toloza en traoñ a-gleiz, eiladenn ar fuzeenn Ariane 5 en he ment natur er Cité de l'Espace en traoñ e-kreiz, ha bolz Mediaoueg José-Cabanis en traoñ a-zehou. | ||
![]() | ||
Anv okitanek | Tolosa | |
Anv gallek (ofisiel) | Toulouse | |
Bro | ![]() |
|
Melestradurezh | ||
Stad | ![]() | |
Rannvro | Midi-Pyrénées | |
Departamant | Garona-Uhel (prefeti) | |
Arondisamant | Arondisamant Toloza (pennlec'h) | |
Kanton | Pennlec'h pemzek kanton | |
Kod kumun | 31555 | |
Kod post | 31000, 31100, 31200, 31300, 31400, 31500 | |
Maer Amzer gefridi | Jean-Luc Moudenc (Unvaniezh evit ul Luskad Poblel) 2014 - 2020 | |
Etrekumuniezh | Communauté urbaine de Toulouse Métropole | |
Lec'hienn web | toulouse.fr | |
Poblañsouriezh | ||
Poblañs | 498 003 ann. (2020)[1] | |
Stankter | 4 210 ann./km² | |
Douaroniezh | ||
Daveennoù lec'hiañ | ||
Uhelderioù | bihanañ 115 m — brasañ 263 m | |
Gorread | 118,30 km² | |
Lec'hiadur | ||
|
||
kemmañ ![]() |
Toloza[2] (Tolosa [tuˈluzo]) en okitaneg,Toulouse e galleg), zo ur gêr vras eus Okitania, hiziv e Bro-C'hall, pa'z eo pennlec'h departamant gall an Haute-Garonne hag ar rannvro c'hall Midi-Pyrénées. Gant ar 437 100 a dud a oa o chom enni e 2005 e oa pevare kumun tudetañ Bro-C'hall. Met 891 000 a dud a ranker kontañ gant ar c'humunioù stok, ha 1 133 000 gant an trowardroioù.
Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Tolosa (Cicero; Ptolemaios)
- Tolossa (Strabon)
- Tolosates (anv roet d'an dud a gêr se gant Julius Kezar)
- Tholosa (Itin. Burdig.)
- Tolosa, pe Tholosa (Gregor a Dours)
Lesanvioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
« La ville rose » (ar gêr roz) a vez graet anezhi, abalamour da liv an tier e kreiz-kêr, diwar ar brikez pri-poazh.
« Cité des violettes » (kêr ar melion) a vez graet anezhi ivez, ha gwechall e veze gounezet melion enni, ha roet e veze ur velionenn da briz da-geñver ar C'hoarioù.
Ar « Cité Mondine » (Ciutat Mondina en okitaneg) a zo bet graet anezhi ivez abalamour d'ar gonted a veze anvet Remont.
Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Krennamzer[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Toloza zo bet kêr-benn Rouantelezh ar Vizigoted ha hini kontelezh Toloza dindan konted Toloza.
Ar vosenn[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Ar vosenn a reas he reuz e Toloza meur a wezh:
- e miz Ebrel 1348 e erruas ar c'hleñved e Toloza, etre 1348 ha 1350 e lazhas etre 15% ha 30% eus an annezidi[3],[4];
- e 1506 e varvas 3 000 a dud[5];
- e miz Here 1557;
- adalek miz Eost 1628 betek 1633 (10 000 den marvet diwar an 30 000 annezad[6]) hag adalek miz Gouere 1652 betek 1653[7],[8];
- e 2014 e raer furchadegoù edan ar skolaj kozh Montalembert, kavet ez eus bezioù hollek eno a c'hellfe bout bezioù lod ag an dud bet marvet er prantad 1348-1350[9].
XXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Brezel Spagn[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Repuidi spagnol a zeuas da Toloza; eno e voe graet sez ar PSOE hag an UGT en harlu e Carrièra del Taur (Straed an Tarv).
Eil brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Miliadoù a Doloziz a vanifestas a-enep da Renad Vichy d'ar 14 a viz Gouhere 1942.
- Oberiant e voe ar Rezistañs e Toloza. E 1940 e teuas Pierre Dac da repuiñ en 42 Baloard d'Estrasborg araok gellet achap e miz Du 1941 evit mont betek Breizh-Veur. Harzet e voe ar c'horonal Pierre Cahuzac eno, kaset e voe da gamp-bac'h Buchenwald lec'h ma varvas[10],[11].
- Emgannoù a voe etre ar Rezistañs hag an Alamaned pa voe ar re-mañ o kuitaat Toloza d'an 18 ha d'an 19 a viz Eost 1944.
Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Penniliz romanek Sant Sarnin, tro 1070-1118.
Armerzh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- E 1916 e krogas Latécoère gant kenderc'hout obuzioù ha korfoù nijerezioù en div labouradeg bet postet argant enne gantañ.
- Kavell ar gompagnunezh Airbus eo.
Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Sturienn[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Sturienn kêr eo « Per Tolosa totjorn mai » (« Evit Toloza, muioc'h atav »).
Touristerezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.
Emdroadur ar boblañs abaoe 1793[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Melestradurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Jean Calas (1698–1762), kenwerzhour protestant, bet lakaet d'ar marv abalamour d'e relijion; skoazellet e voe e diegezh gant Voltaire hag adsavet e vrud.
- Pèire Godolin, bet ganet eno e 1580, skrivagner okitanek.
Gevelliñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Fevrier Paul-Albert & Barral I Altet Xavier ː Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. VII. Province ecclésiastique de Narbonne (Narbonnensis Prima). De Boccard. 1989