Le Morte d'Arthur / 8vet istor

The Dethe of Arthur, "Marv Arzhur", eo eizhvet ha diwezhañ istor Le Morte Darthur ar skrivagner saoz Sir Thomas Malory (c. 1416 – 14 a viz Meurzh 1471), a skrivas pa oa bac'het e London adalek 1468 betek 1470.

Un henvoulladenn eus Le Morte Darthur a voe graet e 1485 gant William Caxton (c. 1422 – c. 1491) e London.
Diwar un eilskrid eus oberenn Malory hag un dornskrid all e labouras Caxton. Kentoc'h eget moullañ an eizh istor evel e oant bet skrivet gant Malory e kavas gwelloc'h o rannañ en 21 levrenn ha 504 fennad, setu e ya eizhvet istor Malory d'ober al levrennoù XX ha XXI, 35 pennad en holl.

Dornskrid ha henvoulladur

**Levr XXI - Pennad V**
Stlapet Kaledvoulc'h en dour gant Sir Bedivere
Aubrey Beardsley, 1893

Setu amañ penaos e voe rannet eizhvet istor Le Morte Darthur gant William Caxton, hag ar pezh a zo kontet ennañ.

Thomas Malory The Dethe of Arthur Marv Arzhur

William Caxton
Levrenn XX (22 pennad)
I	How Sir Agravaine and Sir Mordred were busy upon Sir Gawaine for to disclose the love between Sir Launcelot and Queen Guenever. Penaos e oa kefridi war Sir Agravaine ha Sir Mordred evit diskuliañ ar garantez etre Sir Lanselod hag ar Rouanez Gwenivar.
II	How Sir Agravaine disclosed their love to King Arthur, and how King Arthur gave them licence to take him. Penaos e tiskulias Sir Agravaine o c'harantez d'ar Roue Arzhur, ha penaos en o aotreas ar Roue Arzhur d'e gemer^[1].
III	How Sir Launcelot was espied in the queen's chamber, and how Sir Agravaine and Sir Mordred came with twelve knights to slay him. Penaos e voe spurmantet Sir Lanselod e kambr ar rouanez, ha penaos e teuas Sir Agravaine ha Sir Mordred gant daouzek marc'heg d'e lazhañ.
IV	How Sir Launcelot slew Sir Colgrevance, and armed him in his harness, and after slew Sir Agravaine, and twelve of his fellows. Penaos e lazhas Sir Lanselod Sir Colgrevance, hag e wiskas e houarnwisk, ha goude e lazhas Sir Agravaine, ha daouzek eus e genseurted.
V	How Sir Launcelot came to Sir Bors, and told him how he had sped, and in what adventure he had been, and how he had escaped. Penaos e teuas Sir Lanselod davet Sir Bors, hag e kontas dezhañ penaos en devoa graet, hag e pe dro-gaer e oa bet, ha penaos e oa tec'het.
VI	Of the counsel and advice that was taken by Sir Launcelot and his friends for to save the queen. A-zivout ar c'huzul hag an ali hag a voe kemeret gant Sir Lanselod hag e vignoned evit saveteiñ ar rouanez.
VII	How Sir Mordred rode hastily to the king, to tell him of the affray and death of Sir Agravaine and the other knights. Penaos e varc'hegas buan Sir Mordred davet ar roue, evit kontañ dezhañ a-zivout ar gabaduilh ha marv Sir Agravaine hag ar varc'heien arall.
VIII	How Sir Launcelot and his kinsmen rescued the queen from the fire, and how he slew many knights. Penaos e voe saveteet ar rouanez diouzh an tan gant Sir Lanselod hag e gerent, ha penaos e lazhas-eñ kalz marc'heien.
IX	Of the sorrow and lamentation of King Arthur for the death of his nephews and other good knights, and also for the queen, his wife. A-zivout glac'har ha hirvoud ar Roue Arzhur abalamour da varv e nized ha marc'heien vat arall, hag ivez abalamour d'ar rouanez, e wreg.
X	How King Arthur at the request of Sir Gawaine concluded to make war against Sir Launcelot, and laid siege to his castle called Joyous Gard. Penaos e tivizas ar Roue Arzhur diwar goulenn Sir Gawain ober brezel da Sir Lanselod, hag e lakaas seziz war e gastell anvet Joyous Gard.
XI	Of the communication between King Arthur and Sir Launcelot, and how King Arthur reproved him. A-zivout an emziviz etre ar Roue Arzhur ha Sir Lanselod, ha penaos en e c'hourdrouzas ar Roue Arzhur.
XII	How the cousins and kinsmen of Sir Launcelot excited him to go out to battle, and how they made them ready. Penaos e voe broudet Sir Lanselod gant e gendirvi hag e gerent da vont er-maez d'en em gannañ, ha penaos en em brientjont.
XIII	How Sir Gawaine jousted and smote down Sir Lionel, and how Sir Launcelot horsed King Arthur. Penaos e stourmadennas Sir Gawain hag e tiskaras Sir Lionel, ha penaos e voe advarc'het ar Roue Arzhur gant Sir Lanselod.
XIV	How the Pope sent down his bulls to make peace, and how Sir Launcelot brought the queen to King Arthur. Penaos e kasas ar Pab e vuilhoù da skoulmañ ar peoc'h, ha penaos e voe degaset ar rouanez d'ar Roue Arzhur gant Sir Lanselod.
XV	Of the deliverance of the queen to the king by Sir Launcelot, and what language Sir Gawaine had to Sir Launcelot. A-zivout deroadur ar rouanez d'ar roue gant Sir Lanselod, ha pe gomzoù a zistagas Sir Gawain da Sir Lanselod.
XVI	Of the communication between Sir Gawaine and Sir Launcelot, with much other language. A-zivout an emziviz etre Sir Gawain ha Sir Lanselod, gant kalz komzoù arall.
XVII	How Sir Launcelot departed from the king and from Joyous Gard over seaward, and what knights went with him. Penaos e tispartias Sir Lanselod diouzh ar roue ha diouzh Joyous Gard da vont war-du ar mor, ha pe varc'heien a yeas gantañ.
XVIII	How Sir Launcelot passed over the sea, and how he made great lords of the knights that went with him. Penaos e treuzas Sir Lanselod ar mor, ha penaos e reas aotrouien veur eus ar varc'heien a yeas gantañ.
XIX	How King Arthur and Sir Gawaine made a great host ready to go over sea to make war on Sir Launcelot. Penaos e prientas ar Roue Arzhur ha Sir Gawain un armead veur evit treuziñ ar mor da vrezeliñ ouzh Sir Lanselod.
XX	What message Sir Gawaine sent to Sir Launcelot; and how King Arthur laid siege to Benwick, and other matters. Pe gemennadenn a voe kaset da Sir Lanselod gant Sir Gawain ; ha penaos e lakaas ar Roue Arzhur seziz war Benwick^[2], ha dodennoù arall.
XXI	How Sir Launcelot and Sir Gawaine did battle together, and how Sir Gawaine was overthrown and hurt. Penaos e vrezelias Sir Lanselod ha Sir Gawain an eil enep egile, ha penaos e voe peurfaezhet ha gloazet Sir Gawain.
XXII	Of the sorrow that King Arthur made for the war, and of another battle where also Sir Gawaine had the worse. A-zivout glac'har ar Roue Arzhur abalamour d'ar brezel, hag a-zivout un emgann arall m'en devoe Sir Gawain ar pep gwashañ ivez.
Here followeth the XXI book Amañ da-heul al levr XXI.
Levrenn XXI (13 pennad)
I	How Sir Mordred presumed and took on him to be King of England, and would have married the queen, his father's wife. Penaos e kredas Sir Mordred en em lakaat da Roue Bro-Saoz, hag e fellas dezhañ dimeziñ gant ar rouanez, gwreg e dad.
II	How after that King Arthur had tidings, he returned and came to Dover, where Sir Mordred met him to let his landing; and of the death of Sir Gawaine. Penaos e tistroas ar Roue Arzhur goude bout klevet keloù, hag e teuas da Zover ma kejas Sir Mordred outañ da zilerc'hañ e zouarañ ; hag a-zivout marv Sir Gawain.
III	How after, Sir Gawaine's ghost appeared to King Arthur, and warned him that he should not fight that day. Penaos en em ziskouezas spes Sir Gawain d'ar Roue Arzhur goude-se, hag e kemennas dezhañ e oa arabat en em gannañ d'an deiz-se.
IV	How by misadventure of an adder the battle began, where Mordred was slain, and Arthur hurt to the death. Penaos, dre walldro ur wiber, e krogas an emgann, ma voe lazhet Mordred ha gloazet Arzhur d'ar marv.
V	How King Arthur commanded to cast his sword Excalibur into the water, and how he was delivered to ladies in a barge. Penaos e c'hourc'hemennas ar Roue Arzhur ma vije stlapet e gleze Kaledvoulc'h en dour, ha penaos e voe deroet da itronezed en ur gobar.
VI	How Sir Bedivere found him on the morrow dead in an hermitage, and how he abode there with the hermit. Penaos en e gavas Sir Bedivere antronoz marv en ur peniti, ha penaos e c'hortozas eno gant ar penitiour.
VII	Of the opinion of some men of the death of King Arthur; and how Queen Guenever made her a nun in Almesbury. A-zivout mennozh lod gwazed diwar-benn marv ar Roue Arzhur ; ha penaos ez eas ar Rouanez Gwenivar da leanez en Almesbury^[3].
VIII	How when Sir Lancelot heard of the death of King Arthur, and of Sir Gawaine, and other matters, he came into England. Penaos e teuas Sir Lanselod da Vro-Saoz pa glevas a-zivout marv ar Roue Arzhur, hini Sir Gawain, ha dodennoù arall.
IX	How Sir Launcelot departed to seek the Queen Guenever, and how he found her at Almesbury. Penaos ez eas Sir Lanselod kuit da glask ar Rouanez Gwenivar, ha penaos en he c'havas en Almesbury.
X	How Sir Launcelot came to the hermitage where the Archbishop of Canterbury was, and how he took the habit on him. Penaos e teuas Sir Lanselod d'ar peniti m'edo Arc'heskob Canterbury, ha penaos e wiskas ar sae-manac'h.
XI	How Sir Launcelot went with his seven fellows to Almesbury, and found there Queen Guenever dead, whom they brought to Glastonbury. Penaos ez eas Sir Lanselod gant seizh kenseurt da Almesbury, hag eno e kavas ar Rouanez Gwinevar marv, a gasjont da C'hlastonbury.
XII	How Sir Launcelot began to sicken, and after died, whose body was borne to Joyous Gard for to be buried. Penaos e krogas Sir Lanselod da glañvaat, hag e varvas goude, hag e voe kaset e gorf da Joyous Gard da vout beziet.
XIII	How Sir Ector found Sir Launcelot his brother dead, and how Constantine reigned next after Arthur; and of the end of this book. Penaos e kavas Sir Ektor e vreur Sir Lanselod marv, ha penaos e renas Konstantin war-lerc'h Arzhur ; ha diwezh al levr-mañ.
Here is the end of the book of King Arthur, and of his noble knights of the Round Table, that when they were whole together there was ever an hundred and forty. And here is the end of the death of Arthur. I pray you all, gentlemen and gentlewomen that readeth this book of Arthur and his knights, from the beginning to the ending, pray for me while I am alive, that God send me good deliverance, and when I am dead, I pray you all pray for my soul. For this book was ended the ninth year of the reign of King Edward the Fourth, by Sir Thomas Maleore, knight, as Jesu help him for his great might, as he is the servant of Jesu both day and night. Thus endeth this noble and joyous book entitled Le Morte Darthur. Notwithstanding it treateth of the birth, life, and acts of the said King Arthur, of his noble knights of the Round Table, their marvellous enquests and adventures, the achieving of the Sangreal, and in the end the dolorous death and departing out of this world of them all. Which book was reduced into English by Sir Thomas Malory, knight, as afore is said, and by me divided into twenty-one books, chaptered and emprinted, and finished in the abbey, Westminster, the last day of July the year of our Lord MCCCCLXXXV. Caxton me fieri fecit. Setu amañ diwezh levr ar Roue Arzhur, hag e varc'heien nobl eus an Daol Grenn, hag e veze kant daou-ugent anezho bepred pa vezent bodet holl. Ha setu amañ diwezh marv Arzhur. Ha setu amañ diwezh marzv Arzhur. Hoc'h aspediñ a ran, aotrouien hag itronezed hag o deus lennet al levr-mañ a-zivout Arzhur hag e varc'heien, eus an deroù betek an diwezh, pedit evidon keit h ma'z on bev, evit ma kasfe Doue din dieubidigezh vat, ha pa vin marv, hoc'h aspediñ a ran da bediñ evit ma ene. Rak echuet e voe al levr-mañ e navvet bloaz ren ar Roue Edouarzh IV, gant Sir Thomas Malleore, marc'heg, ra e sikouro Jezuz gant e c'halloud meur, pa'z eo servjer Jezuz koulz war an deiz ha diouzh noz. Evel-se ez echu al levr drant ha nobl titlet Le Morte Darthur. Petra bennak ma pled gant ganedigezh, buhez hag oberoù ar Roue Arzhur meneget, gant e varc'heien nobl eus an Daol Grenn, o enklaskoù ha troioù-kaer marvailhus, sevenadur ar Graal Santel, hag en diwezh marv poanius ha dilec'h an holl anezho eus ar bed-mañ. Pehini a voe berraet e saozneg gant Sir Thomas Malory, marc'heg, evel m'eo lavaret a-raok, ha rannet ganin e pemp levr war 'n ugent, rannet e pennadoù ha moullet, hag echuet en abati, Westminster, da zeiz diwezhañ miz Gouere e bloaz 1485 hon Aotrou. Caxton am lakaas fardet

Levrlennadur

Le Morte d'Arthur

(en) I-IX (gant ur c'heriaoueg
(en) X-XXI (gant ur c'heriaoueg)

Gwelout ivez

Notennoù

↑ Da gemer Lanselod.
↑ Baiona en Euskadi pe Beaune e Bourgogn hervez ar skrid.
↑ Hiziv : Amesbury, Wiltshire, m'emañ Stonehenge.

[1] Da gemer Lanselod.

[2] Baiona en Euskadi pe Beaune e Bourgogn hervez ar skrid.

[3] Hiziv : Amesbury, Wiltshire, m'emañ Stonehenge.

[1]

[2]

[3]