An Alre : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Merdeiñ etreoberiat en istor
← Kemm kentKemm nevesoc'h →
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
GweletWikitestenn
Linenn 30: Linenn 30:
Emañ '''An Alre''' e penn un [[aber]], ''Stêr an Alre'', e-lec'h m'en em vesk dourioù al [[Loc'h]] gant dour sall ar mor. Bevennet eo gant [[Brec'h]] er gwalarn, [[Plunered]] er reter, ha [[Krac'h]] er mervent.
Emañ '''An Alre''' e penn un [[aber]], ''Stêr an Alre'', e-lec'h m'en em vesk dourioù al [[Loc'h]] gant dour sall ar mor. Bevennet eo gant [[Brec'h]] er gwalarn, [[Plunered]] er reter, ha [[Krac'h]] er mervent.
==Istor==
==Istor==
=== Ar c'hastell ===
===<small>Ar c'hastell</small>===
Savet e voe ur [[moudenn-gastel|voudenn feodel]] gant ar Vretoned er {{Vvet kantved}}. Ken abred ha [[1082]] e vez graet meneg eus «&nbsp;Castrum Alrea&nbsp;» e [[kartennaoueg]] Kemperle. Diskaret e voe ar voudenn-se gant an Normaned. E [[1201]] e voe savet ur c'hastell dezhañ ramparzhioù e he lec'h gant [[Arzhur Iañ (dug Breizh)|Arzhur 1añ Breizh]]. Diskaret e voe e [[1558]] war urzh [[Herri IV Frañs]].
Savet e voe ur [[moudenn-gastel|voudenn feodel]] gant ar Vretoned er {{Vvet kantved}}. Ken abred ha [[1082]] e vez graet meneg eus «&nbsp;Castrum Alrea&nbsp;» e [[kartennaoueg]] Kemperle. Diskaret e voe ar voudenn-se gant an Normaned. E [[1201]] e voe savet ur c'hastell dezhañ ramparzhioù e he lec'h gant [[Arzhur Iañ (dug Breizh)|Arzhur 1añ Breizh]]. Diskaret e voe e [[1558]] war urzh [[Herri IV Frañs]].
=== XIV{{vet}} kantved ===
===<small>XIV{{vet}} kantved</small>===
E [[1364]] e voe lakaet fin da [[brezel hêrezh Breizh|vrezel hêrezh Breizh]] etre an tiegezhioù Moñforzh ha Bleiz gant Emgann an Alre. Lazhet e voe [[Charlez Bleiz]] eno ha tapet e voe [[Beltram Gwesklin]] da brizoniad. Savet e voe ul leandi gant [[Yann Voñforzh]] war lec'h an dachenn emgann.
E [[1364]] e voe lakaet fin da [[brezel hêrezh Breizh|vrezel hêrezh Breizh]] etre an tiegezhioù Moñforzh ha Bleiz gant Emgann an Alre. Lazhet e voe [[Charlez Bleiz]] eno ha tapet e voe [[Beltram Gwesklin]] da brizoniad. Savet e voe ul leandi gant [[Yann Voñforzh]] war lec'h an dachenn emgann.
=== XVII{{vet}} kantved ===
===<small>XVII{{vet}} kantved</small>===
Trede porzh Breizh e oa An Alre e [[1631]] war-lerc'h [[Kemperle]] hag an [[Henbont]].
Trede porzh Breizh e oa An Alre e [[1631]] war-lerc'h [[Kemperle]] hag an [[Henbont]].
=== XVIII{{vet}} kantved ===
===<small>XVIII{{vet}} kantved</small>===
D'ar [[4 Kerzu|4 a viz Kerzu]] [[1776]], e penn kentañ [[brezel dieubiñ Amerika]], e tilestras [[Benjamin Franklin]] en Alre, deuet ma oa da c'houlenn sikour Frañs gant [[Loeiz XVI (Bro-C'hall)|Loeiz XVI]].
D'ar [[4 Kerzu|4 a viz Kerzu]] [[1776]], e penn kentañ [[brezel dieubiñ Amerika]], e tilestras [[Benjamin Franklin]] en Alre, deuet ma oa da c'houlenn sikour Frañs gant [[Loeiz XVI (Bro-C'hall)|Loeiz XVI]].
=== [[Dispac'h Gall]] ===
===<small>[[Dispac'h Gall]]</small>===
Gant lezenn an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet '''An Alre''' da benn ur bann, nav c'hanton ennañ: An Alre, [[Landevant]], [[Lokmaria-Kaer]], [[Pleñver]], [[Pleuwigner]], [[Plunered]], [[Kiberen]] hag "An Inizi" ([[Edig]], [[Ar Gerveur]], [[Houad]]) <ref> Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965 </ref>.
Gant lezenn an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet '''An Alre''' da benn ur bann, nav c'hanton ennañ: An Alre, [[Landevant]], [[Lokmaria-Kaer]], [[Pleñver]], [[Pleuwigner]], [[Plunered]], [[Kiberen]] hag "An Inizi" ([[Edig]], [[Ar Gerveur]], [[Houad]]) <ref> Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965 </ref>.
=== XIX{{vet}} kantved ===
===<small>XIX{{vet}} kantved</small>===
* Tizhet eo '''An Alre''' gant an [[hent-houarn]] e 1862 <ref> [http://www.auray.fr/auray/histoire/ Lec'hienn ar gumun] </ref>.
* Tizhet eo '''An Alre''' gant an [[hent-houarn]] e 1862 <ref> [http://www.auray.fr/auray/histoire/ Lec'hienn ar gumun] </ref>.
=== XX{{vet}} kantved ===
===<small>XX{{vet}} kantved</small>===
* [[Brezel-bed kentañ]]: 226 milour eus '''An Alre''' a varvas evit [[Bro-C'hall]], 43 e 1914, 56 e 1915, 50 e 1916, 26 e 1917, 44 e 1918 ha 4 e 1919, goude arsav-brezel an 11 a viz Du 1918 <ref> Pennad-kaoz e "Dimanche [[Ouest-France]]", 12 a viz Kerzu 2010 </ref>.
* [[Brezel-bed kentañ]]: 226 milour eus '''An Alre''' a varvas evit [[Bro-C'hall]], 43 e 1914, 56 e 1915, 50 e 1916, 26 e 1917, 44 e 1918 ha 4 e 1919, goude arsav-brezel an 11 a viz Du 1918 <ref> Pennad-kaoz e "Dimanche [[Ouest-France]]", 12 a viz Kerzu 2010 </ref>.


=== XX{{vet}} kantved ===
===<small>XX{{vet}} kantved</small>===
* [[Eil Brezel-bed]]: d'ar [[27 Gouere|27 a viz Gouere]] [[1944]] e kouezhas un nijerez (''[[Supermarine Spitfire|Spitfire]] Vb'' marilhet AD470 ha kodet LA-?) eus [[aerlu]] ar [[Rouantelezh-Unanet]] (''[[Royal Air Force]]''') en '''Alre'''; mervel a reas he nijour ha douaret e voe e [[Gwidel]]
* [[Eil Brezel-bed]]: d'ar [[27 Gouere|27 a viz Gouere]] [[1944]] e kouezhas un nijerez (''[[Supermarine Spitfire|Spitfire]] Vb'' marilhet AD470 ha kodet LA-?) eus [[aerlu]] ar [[Rouantelezh-Unanet]] (''[[Royal Air Force]]''') en '''Alre'''; mervel a reas he nijour ha douaret e voe e [[Gwidel]]
<ref> [http://www.absa39-45.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan] </ref>.
<ref> [http://www.absa39-45.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan] </ref>.

Stumm eus an 24 Mez 2012 da 11:24

An Alre
An Alre
Ardamezioù
Bro istorel Bro-Gwened
Melestradurezh
Departamant Mor-Bihan
Arondisamant Arondisamant An Oriant
Kanton Kanton an Alre
Kod kumun 56007
Kod post 56400
Maer
Amzer gefridi 		Michel Le Scouarnec (Strollad Komunour Gall)
2008-2014
Etrekumuniezh An Alre Kumuniezh
Bro velestradurel Bro an Alre
Lec'hienn web http://www.auray.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 14 155 ann. (2020)[1]
Stankter 2 048 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ 		<span class="geo-dms" title="Kartennoù, luc'hskeudennoù dre nij, ha roadennoù all evit Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.° Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.′ Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.″ Kemennadenn faziek : ger dianav "fazi" Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.° Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.′ Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.″ Kemennadenn faziek : ger dianav "fazi"">Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.° Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.′ Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.″ Kemennadenn faziek : ger dianav "fazi"
Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.° Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.′ Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.″ Kemennadenn faziek : ger dianav "fazi" / Fazi, Fazi
Uhelderioù kreiz-kêr : 37 m
bihanañ 0 m — brasañ 43 m
Gorread 6,91 km²
<div style="position:absolute;top:Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.%;left:Kemennad faziek : oberier < dic'hortoz.%;width:0px;height:0px;margin:0;padding:0;line-height:0px;background-color:transparent;">
Lec'hiañ ar gêr
An Alre
kemmañ Lennit teuliadur ar patrom

An Alre a zo ur gumun eus Bro-Gwened (stumm ofisiel: Auray), e Breizh, e departamant ar Mor-Bihan.

Douaroniezh

Lec'hiadur An Alre

Emañ An Alre e penn un aber, Stêr an Alre, e-lec'h m'en em vesk dourioù al Loc'h gant dour sall ar mor. Bevennet eo gant Brec'h er gwalarn, Plunered er reter, ha Krac'h er mervent.

Istor

Ar c'hastell

Savet e voe ur voudenn feodel gant ar Vretoned er Vvet kantved. Ken abred ha 1082 e vez graet meneg eus « Castrum Alrea » e kartennaoueg Kemperle. Diskaret e voe ar voudenn-se gant an Normaned. E 1201 e voe savet ur c'hastell dezhañ ramparzhioù e he lec'h gant Arzhur 1añ Breizh. Diskaret e voe e 1558 war urzh Herri IV Frañs.

XIVvet kantved

E 1364 e voe lakaet fin da vrezel hêrezh Breizh etre an tiegezhioù Moñforzh ha Bleiz gant Emgann an Alre. Lazhet e voe Charlez Bleiz eno ha tapet e voe Beltram Gwesklin da brizoniad. Savet e voe ul leandi gant Yann Voñforzh war lec'h an dachenn emgann.

XVIIvet kantved

Trede porzh Breizh e oa An Alre e 1631 war-lerc'h Kemperle hag an Henbont.

XVIIIvet kantved

D'ar 4 a viz Kerzu 1776, e penn kentañ brezel dieubiñ Amerika, e tilestras Benjamin Franklin en Alre, deuet ma oa da c'houlenn sikour Frañs gant Loeiz XVI.

Dispac'h Gall

Gant lezenn an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet An Alre da benn ur bann, nav c'hanton ennañ: An Alre, Landevant, Lokmaria-Kaer, Pleñver, Pleuwigner, Plunered, Kiberen hag "An Inizi" (Edig, Ar Gerveur, Houad) [2].

XIXvet kantved

XXvet kantved

  • Brezel-bed kentañ: 226 milour eus An Alre a varvas evit Bro-C'hall, 43 e 1914, 56 e 1915, 50 e 1916, 26 e 1917, 44 e 1918 ha 4 e 1919, goude arsav-brezel an 11 a viz Du 1918 [4].

XXvet kantved

[5].

Darvoudoù-sport a bep seurt

Emdroadur ar boblañs 1962-2006

Niver a annezidi

Monumantoù ha traoù heverk

  • Porzh kozh Sant-Sten
  • Porzh eus ar Grennamzer ha kêr gozh gant e-leizh a dier-prenn kozh.
  • Pont maen kozh a-us d'al Loc'h.
  • Mozoleon Kadoudal e Kerleano e-lec'h ma vez miret relegoù Jorj Kadoudal.

Tud brudet

Tud bet ganet eno

Tud bet marvet eno

Brezhoneg

Deskadurezh

  • Abaoe 1999 ez eus ur skol Diwan en Alre.
  • E distro-skol 2009 e oa enskrivet er skol Diwan 3,5% eus bugale ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez [6].
  • E distro-skol 2010 e oa 50 skoliad enskrivet er skol Diwan (3,1% eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). [1]

Kelenn d'an oadourien

  • Ouzhpenn ugent vloaz 'zo e vez graet war dro ar brezhoneg (kentelioù noz, filajoù,...) gant Kerlenn Sten Kidna.

Gevelliñ

Bavaria Utting (Bavaria)
Iwerzhon Caisleán an Bharraigh (Iwerzhon)

Liammoù diavaez

Dave ha notennoù

  1. ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. ↑ Jean-Louis Debauve, La Justice révolutionnaire dans le Morbihan, e ti an aozer, Pariz, 1965
  3. ↑ Lec'hienn ar gumun
  4. ↑ Pennad-kaoz e "Dimanche Ouest-France", 12 a viz Kerzu 2010
  5. ↑ Pertes RAF Morbihan
  6. ↑ Ofis ar Brezhoneg
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=An_Alre&oldid=1265074 »