Bear

Ur pennad Bear (disheñvelout) zo ivez.

Bear
Iliz katolik Gwenezan.
Anv gallek (ofisiel)	Bégard
Bro istorel	Bro-Dreger
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Gwengamp
Kanton	Bear (pennlec'h)
Kod kumun	22004
Kod post	22140
Maer Amzer gefridi	Gérard Le Caër 2014-2020
Etrekumuniezh	Gwengamp-Pempoull Arvor-Argoad Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel	Bro Wengamp
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	4 810 ann. (2020)
Stankter	132 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 37′ 43″ Norzh 3° 17′ 59″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 142 m bihanañ 45 m — brasañ 176 m
Gorread	36,41 km²
Bear

Bear (distaget: [ˈbeːar]) a zo ur gumun ha penn-kanton eus Breizh e Treger, war an hent etre Lannuon ha Gwengamp.

Douaroniezh

• War lez ar stêr Gindi emañ Bear, ha war an hent bras eus Gwengamp da Lannuon.
• Kumunioù amezek : Plûned; Prad; Koadaskorn; Brelidi; Sant-Laorañs; Pederneg; Louergad.

Anv

Begar, 1130, 1146, 1170, 1184-1189, 1202, 1238

Peurliesañ e soñjer e teu an anv diwar ar saozneg beggar ("klasker-bara").

Bernard Tanguy en deus ur mennozh all : heñvel ouzh ar ger germanek bigard "jardrin kloz e-kichen un ti"

Bégard d'hier à aujourd'hui, p. 26-2 : "Ma'z ez eus ar ger Begar en dielloù diwar an ti-se adalek kreiz an XII^vet kantved, ne oa deut ar ger Beggar e saozneg nemet e-kerzh ar XIII^vet ha XIV^vet kantved, hag he-se ne c'hall ket bet kemeret evit lesanv d'ur c'hlasker-boued bennak e vije bet marteze el lec'h se" (tr. JC Even)

Ardamezioù

Palefarzhet : ouzh 1 ha 4 en argant, ouzh 2 ha 3 en glazur e rozenn en aour.

Istor

Hervez René Couffon, ar plou diazez Plegauguern e oa enni : Bear, Gwenezan, Trezelan, Botlezan, Koadaskorn, Lanneven, Sant-Norvez.

Evit ar pezh a sell talvoudegezh an anv Plegauguern, Couffon o heuliañ R. Largillière, p. 188, a gomz eus ur vreuriezh eus 1750 eus Lomikael-an-Traezh, laret "de Guénoson", hag a vefe adkavet en anv Gwenezan.

Miz Mezheven e penn kentañ Gouere 1487, Yann Koadmen, gouarnour Gwengamp, a dapas aotrouien vreton eus tu Gall en abati Bear hag a lazhas meur a hini anezho.

Dispac'h Gall

• Krouet e voe ar gumun e 1790. E 1792 e voe bodet e parrez Bear parrezioù bihan a oa tro-dro da abati Itron-Varia Vear, Bodlezan, Trezelan, Sant-Norvez ha Gwenezan. D'ar 26 a viz Mae 1793 e voe bodet an holl gumunioù bihan-se da vont d'ober ur gumun vras ha nevez, Bear.
• 3 a viz Du 1791, gwerzet eo an abati evel madoù ar stad d'ur c'henwerzher eus Pariz

XIX^vet kantved

• 21 Here 1809, ar pemp iliz ar barrez zo lakaet en gwerzh gant un dekred eus an impalaeriezh. Gwerzhet int bet d'ar 16 Ebrel 1810
• 1868 : savet eo iliz Sant-Riwal Trezelan
• 4 Gouere 1880 : benniget eo ar maen kentañ e chapel ar Gwir-Salver
• 21 Kerzu 1896 : an tan a ra distruj e-barzh iliz an Itron-Varia

XX^vet kantved

• 13 Gwengolo 1903 : benniget eo ar maen kentañ en iliz nevez an Itron-Varia
• 24 Kerzu 1905 : benniget eo iliz nevez an Itron-Varia
• 28 Du 1970 : digoret eo savadurioù nevez an ospital (kemmesk adalek se)

Brezel-bed kentañ

• 241 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 5,04 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911.

Eil Brezel-bed

• D'ar 1añ a viz Mae 1944 e voe manifestet er vourc’h betek monumant ar re varv gant ur 15 bennak a dud o kanal La Marseillaise.
• Kemeret e voe 7 590 Lur en ti-post, gant pevar ezel eus ar Rezistañs moarvat, d’an 23 a viz Mae 1944 tro 17 eur 15, un eil skipailh pevar den a zeuas un hanter-euriad goude, met gober a reas tro-wenn; 6 995 Lur a voe tapet d'ar 24 a viz Mae gant daou zen ha 32 000 Lur d'an 30 a viz Mae hervez danevelloù sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg.
• 20 Mezheven 1944 : taget eo Kommandantur Bear gant pemp FTP eus makiz Plouizi (R de St Jouan)
• 3 Gouere 1944 : goude ur skarbouklenn etre tud an FTP hag an Alamanted, harzet e vez pemzek tud. (R de St Jouan)
• 31 Gouere 1944 : daou ti-feurm, enno Krec'h-Kaer, a zo devet gant an Alamanted (R de St Jouan)
• 8 Eost 1944 : tapet eo pemzek Alaman gant tud O.R.A.F ha F.T.P.E (R de St Jouan)
• Mervel a reas 37 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel.

Trevadennoù

• Brezel Aljeria: ur soudard a varvas.

Monumantoù ha traoù heverk

Peulven Kergezhenneg

(enrollet 1887)

• 
• 

Abati Bear

• 

  Gwir-Salver. Ardamez

• 

Roll abaded Bear

1443		Vincent de Kerléau	Ivez abad des Prières e 1467; kañseller Breizh, hag eskop Leon e 1472. Marvet e 1476. En glazur, e c'harv en aour
		Philippe de Coëtquis	En argant e lammell en gul, heuliet ouzh lezioù hag ouzh beg gant teir fempdiliaouenn, hag ouz kab gant ur ruilhenn, an holl ivez en gul
(marvet e 1526)		Pierre de Kerléau	bet ivez abad ar Releg; marvet e 1526 En glazur, e c'harv en aour

Iliz santez Tumel, Bodlezan

XVI^vet, 1702, 1728. Enrollet d'ar 5 Here 1981 ha d'an 19 C'hwevrer 1964

• 
• 
• 

  Ar garnel

Iliz santez Jenovefa, Gwenezan

XVI^vet, XVII^vet; enrollet d'an 19 C'hwevrer 1964; kalvar (XVI^vet-XVII^vet) enrollet 2d'an 8 Ebrel 1964

• 
• 
• 

Iliz sant Rivoal, Trezelan

• 

  Talbenn en aer vat

• 

  Talbenn en aer enep

• 

  Maen diazez ar groaz

Chapel sant Meven, Lanneven

XVI^vet; enrollet d'an 19 C'hwevrer 1964

• 
• 
• 
• 

Chapel sant Nikolaz

fin XVIII^vet; kempennet e 1985.

Maner ar Rechoù

fin XVI^vet kantved; en stad fall

Maner Koadgourae

XV^vet; enrollet d'ar 24 Kerzu 1943

Maner ar Roc'h-Huon

penn kentañ XVII^vet kantved

Maner Park-Lann

1716

Maner Trevoureg

1727

Maner Kervolken

XVII^vet

Ti ar Rest

savet gant mein eus 1615 o tont diouzh iliz Sant-Norvez

Kroazioù

Kervolken (XVII); Sant-Nikolaz (XVII), en stad fall; Run-ar-Groaz (1659); Kenkiz (1726); Poulloger (1753); Gwern-Nevez (1758); Rukro(k?), XVII ?

Brezhoneg

Ya d'ar brezhoneg

• D’ar 26 a viz Here 2004 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Deskadurezh

• Ur skol zivyezhek kentañ (skol bublik) zo bet digoret e 2007.
• E distro-skol 2022 e oa 131 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (17,1 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)

Bugaligoù

• E 2007 atav he deus divizet magouri Bear sinañ karta Divskouarn evit diorren implij ar yezh er vagouri (ar vagouri gentañ en Aodoù-an-Arvor).
• d'an 23 a viz C'hwevrer 2008 eo bet sinet live 1 karta Divskouarn gant "Ti Poupigoù", an ti liesdegemer.

Emdroadur ar boblañs

adalek 1962 betek bremañ

Niver a annezidi

abaoe 1793

Melestradurezh

Roll maered ar gumun
Mare		Anv	Strollad	Karg
Meurzh 2008	→ bremañ	Gérard Le Caer	Strollad Komunour Gall	Kuzulier Kanton Bear abaoe 2008
Meurzh 1983	Meurzh 2008	Noël Bernard	Strollad Komunour Gall	Mezeg-loened, Kuzulier Kanton Bear 1976-2001
1973	1983	Yves Le Pichouron
1944	1973	François Clec'h
1941	1944	Pierre Person
1910	1940	Pierre Person
1904	1910	Louis Le Ravazet
1888	1904	Louis Person
1881	1888	Jean Louis Tassel
1878	1881	Yves Le Calvez
1875	1877	Marc Jézéquel
1875	1875	Yves Le Calvez
1865	1875	Yves Marie Le Guyader
1848	1865	Guillaume Tassel
1848	1848	Vincent LeTiec
1840	1848	Antoine Person
1833	1840	François Penanhoat
1832	1833	Henry Le Calvez
1812	1832	Jean Louis Le Gac
1808	1812	Yves Scolan
1800	1808	Vincent LeTiec
1793	1800	François Le Bonniec		Maer da c'hortoz, bet maer Sant-Norvez adalek 1790 betek 1793
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

.

Tud brudet

Tud bet ganet eno

• Adrien Hamon : livour. Bear, 16 Gwengolo 1876 / 15 Meurzh 1963

Tud bet marvet eno

• Marsel Klerg, beleg katolik ha skrivagner brezhonek, 28 a viz Gouere 1984.
• Goulven Mazéas, stourmer kevredadelour breton hag europat, 9 a viz Genver 1981

Tud bet beziet enno

• Alan an Du, pried Berta, hêrez kontelezh Breizh
  • e vab Konan IV, Dug Breizh

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Kembre	Llanelwy	1993

• 

  Ardamez Llanelwy

Levrioù ha studiadennoù talvoudus

• René Couffon : Recherche sur les églises primitives. Bulletins et Mémoires. Société d'Émulation des Côtes du Nord. 1945-1946
• Hervé Le Goff : Bégard ou le petit Citeaux de l'Armorique. De l'abbaye à la commune(1130-1793)
• Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
• Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Éléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor 1990

Liammoù diavaez

• Lec'hienn ofisiel
• (br) Bear war lec'hienn Geobreizh
• Lec'hienn ofisiel Gwallspered