Teknetiom

Eus Wikipedia
Teknetiom
MolibdenTeknetiomRuteniom
Mn
Tc
Re
taolenn beriodek, Teknetiom

Niver atomek 43
Rummad kimiek Metaloù ardreuzat
Strollad 7
Trovezh 5
Aozadur elektronek [Kr] 4d5 5s2
Niver oksidadur +4, +5, +7
Tredanleiegezh 2,1
Skin atomek 135,2
Tolz atomek 98


Un elfenn gimiek eo an teknetiom ; Tc eo e arouez kimiek, 43 e niver atomek ha 98 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo.

Louc'hennoùigoù hepken a deknetiom zo en Douar : war-dro 1 nanogramm (10-9 g) a c'haller kavout en 1 kg kailh uraniom[1], dre ma teu eus skiriadur derc'hanel atomoù an uraniom. En abeg d'an orin-se neuze e kenderc'her kalz Tc diwar an uraniom a zo bet implijet er c'hreizennoù nukleel.
E kailh molibden e c'haller kavout teknetiom ivez, a zeu eus neutronoù a zo bet degerc'het.

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gant Dmitriy Mendeleyev e oa bet rakembannet e 1871 meur a hini eus perzhioù an elfenn a vanke en e Daolenn etre ar molibden 42Mo hag ar ruteniom 44Ru, a voe anvet ekamanganez gantañ da c'hortoz ma vije dizoloet[2]. Adal neuze e klaskjod leuniañ an toull.

E 1828 e kredjod bezañ e gavet e kailh platin ; an anv poliniom a voe roet dezhi kent merzout ne oa nemet iridiom dampur. E 1846 e voe embannet dizoloadenn an elfenn ilmeniom, a oa niobiom dampur e gwirionez. Heñvel a c'hoarvezas e 1847 gant dizoloadenn ar pelopiom. E 1877, diwar un tamm kailh platin adarre e voe ur meskaj iridiom, rodiom ha houarn anvet davyom en enor d'ar c'himiour kerneveurat Humphrey Davy. E 1896 e voe an elfenn nevez anvet lukiom pa oa itriom e gwirionez. E 1908 e kredas ar Japanad Masataka Ogawa bezañ dizoloet an nipponiom (a voe diskouezet evel reniom e 2004 gant ar Japanad all H. HK. Yoshihara). E 1925 e voe dizoloet an elfenn 43 c'hoazh gant ur skipailh Alamaned hag anvet masuriom ; den ne c'hallas adober an arnodennoù gant an hevelep disoc'h avat, ha brudet e voent evel fazius. Betek 1933 e voe graet gant masuriom evit an elfenn 43 e lod skridoù, ha den ne oar c'hoazh hiziv an deiz ha fazius pe get e voe labour an Alamaned.
E 1937 e voe fardet an izotop 97Tc gant daou Italian, ar maenoniour Carlo Perrier hag ar fizikour Emilio Gino Segrè, ha peogwir e voe an elfenn gentañ bet kevanaozet biskoazh e voe anvet teknetiom diwar an henc'hresianeg τεχνητός, "kevanaozet". Kendelc'her a rejont da labourat war izotopoù an elfenn nevez.
E 1952 e verzas ar steredoniour Stadoù-Unanet Amerika Paul Merril e oa linennoù teknetiom e skalfad ar gouloù kaset gant ar ramzezed ruz a oa oc'h arselliñ ; dre ma 'z eo berroc'h buhez holl izotopoù Tc eget oad ar stered dre vras — ha hini ar ramzezed ruz pergen, pa 'z int stered kozh war-nes mervel — e c'halled lavaret e vez Tc stummet er stered end-eeun, ar pezh a brouas ez eo ar stered a c'han an elfennoù kimiek[1].

Perzhioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ur metal skinoberiek liv an argant eo an teknetiom, damheñvel ouzh ar platin, ha liv gris eo ar poultr a farder peurliesañ.
Kewarellek eo, da lavaret eo e vez desachet hepken gant ur gwarellvaez hep bezañ argaset gantañ.
Dreistreüs e teu da vezañ pa vez lakaet yenoc'h eget -265,69 ° C.

Kimiek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Etre re ar metaloù ardreuzat a zo amezek dezhañ eo perzhioù kimiek an teknetiom, evel ma oa bet diouganet gant D. Mendeleyev, ha tostoc'h d'ar reniom eget d'ar manganez.
Dileizhus eo en dour real (HNO3+3 HCl), en drenkenn nitrek (HNO3) hag en un devec'hiad trenkenn sulfurek (H2SO4). Ne c'hall ket avat bezañ dileizhet en drenkenn glorhidrek (HCl), ha pa vije en he stumm devec'hiet.[3]

Izotopoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

An teknetiom eo an elfenn skañvañ n'he deus izotop stabil ebet, ha skinoberiek eo kement izotop a zo dezhi.
98Tc eo an izotop a vev ar pellañ, met 4 milion a vloavezhioù hepken eo e hanter-vuhez — setu perak ne gaver Tc ebet war an Douar, a zo mil gwezh koshoc'h.
Daou izotop stabil all zo, 97Tc (2,6 milion) ha 99Tc (211 000 bloavezh).
Tregont izotop all zo bet kavet, eus 85Tc betek 118Tc, an darn vuiañ anezho gant un hanter-vuhez a zo berroc'h eget un eurvezh — 96Tc avat en deus un hanter-vuhez a 4.3 devezh[3].

Arver[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. 1,0 ha1,1 EMSLEY J. Nature's Building Blocks (en) Liamm oberiant 18 HER 12
  2. Eka- o vezañ sañskriteg evit "unan", rak ur bazenn dindan ar manganez e vije an elfenn nevez — Gwelit JONGEE Frederik A. A. & PAUWELS Ernest K. J., Technetium, the missing element, European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging (1996) (en) Liamm oberiant 18/10/2012
  3. 3,0 ha3,1 LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition — Gw. Daveennoù


Daveennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]


Kimiezh | Elfennoù kimiek

Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anvTaolenn beriodek
Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok