Redon

Eus Wikipedia
Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ
Redon
Ar Gwilen e Redon.
Ar Gwilen e Redon.
Ardamezioù
Anv gallaouek Redon
Anv gallek (ofisiel) Redon
Bro istorel Bro-Gwened
Melestradurezh
Departamant Il-ha-Gwilen
Arondisamant Redon (isprefeti)
Kanton Redon (pennlec'h)
Kod kumun 35236
Kod post 35600
Maer
Amzer gefridi
Pascal Duchêne
2014-2026
Etrekumuniezh Redon tolpad-kêrioù (sez)
Bro velestradurel Bro Redon
Lec'hienn web (fr)www.redon.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 9 315 ann. (2020)[1]
Stankter 617 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
47° 39′ 08″ Norzh
2° 05′ 01″ Kornôg
/ 47.6522222222, -2.08361111111
Uhelderioù kreiz-kêr : 12 m
bihanañ 0 m — brasañ 73 m
Gorread 15,09 km²
Lec'hiañ ar gêr
Redon

Redon a zo ur gumun hag ur gêr eus Breizh e departamant Il-ha-Gwilen. Pennlec'h Kanton Redon hag Arondisamant Redon eo.

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Stummoù skrivet

  • Erwan Vallerie ː Roton, 832; Rothon, 1089; Rothonum, 1100; Rothenum, 1449; Rothono, 1453; Regidonum, 1108

Gerdarzh

Deveret eo an anv Redon eus ur ger keltiek kozh : roto (ar rod) (daveoù a vank) ha n'en deus netra da welet gant anv Roazhon (pe hini ar Riedones (pobl c'halian tro-dro da Roazhon).

Ardamezioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

En glazur e lestr greet ha gwisket en argant war ur mor ivez en argant, e gab en argant karget gant pemp erminig en sabel.
  • Sturienn : Kear vihan brud vraz[2],[3]

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Orin[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • A-drugarez d'ar Gwilen e oa bet kreñv ar c'henwerzh en arvor er Grennamzer. Chom a ra c'hoazh tiez kozh armatourien war ar porzh.

XIVvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Er bloaz 1364, diazezet e oa gant Raoulet d'Apremont, bet floc'h e-kerzh Emgann a Tregont, hag e gwreg Julienne Soual, chapeleniezh La Perche.

XVvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • E 1449 e voe lakaet Redon da benn un eskopti, Eskopti Redon, bet savet e miz Even ha diskaret e miz Kerzu[4].

Dispac'h Gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Redon da benn ur bann[5].

XIXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

XXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezel-bed kentañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Mervel a reas 209 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lâret eo 3,12% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911[6].

Eil Brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezel Korea[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Broioù all[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • TOE: daou vilour a varvas.

Darvoudoù-sport a bep seurt[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ger-stur Redon[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

"Kear vihan, brud vras" : skrivet eo ar frazenn-mañ e-tal an ti-kêr. E 1908 e oa bet enskrivet war an ti-kêr. Ar stumm leonad ti kear a oa ur choaz aratoz gant ar rannvroelourien a-benn stagañ muioc'h c'hoazh kêr redon ouzh Breizh Izel.

Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Savadurioù relijiel katolik[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Iliz Abati ar Salver.
  • Kloastr Abati ar Salver.

Brezelioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bez ar C'hommonwealth e bered ar gumun[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bro Niver a soudarded Anv
Rouantelezh-Unanet 1 William Henry Kriehn[11]
Hollad 1

Soudard en Tirlu e oa. Marvet eo d'ar 5 a viz Here 1939 e-pad an Eil brezel-bed. [12].

Monumant ar re varv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Redon - église Saint-Sauveur (12).JPG

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

[15]

Melestradurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Roll ar vaered
Mare Anv Strollad Karg
2014 → bremañ Pascal Duchêne Dehoù diseurt Kelenner
2007 2014 Vincent Bourguet UDI Kelenner
2001 2007 Jean-Michel Bollée Dehoù diseurt Kuzulier departamant (1995-2007)
1995 2001 Alain Madelin UDF Kannad (1978-2007)
Kuzulier departamant (1994-1995)
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ur roll pouezus zo bet c'hoariet gant kêr Redon en istor ar brezhoneg. Ac'haleno e teu ar pep brasañ eus ar pezh a anavezer eus an henvrezhoneg a-drugarez da diellevr Redon.

Unan eus an nebeud kêrioù eus Breizh-Uhel ganti ur ger-stur brezhonek eo Redon.

Ya d'ar brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

D'an 10 a viz Here 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Lise Sant Salver Redon

Kelenn d'ar vugale[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kerkent ha votet al lezenn Deixonne e 1951 e voe digoret kentelioù brezhonek e lise prevez ar Salver e Redon. E-kerzh ar bloavezhioù 70 e veze kelennet istor ha sevenadurezh Breizh bep sizhun d'an holl liseidi e lise ar Salver. Er bloavezhioù 1978 ha 1979 e oa kentelioù brezhoneg gant Herve Frangeul eno ha, goude-se, gant Brigitte Corne. Herve Frangeul a ginnige ivez kentelioù istor ha yezh e lise publik Beaumont e dibenn ar bloavezhioù 1970. Goude-se e voe Fulup Lanoë a gelennas ar yezh eno e-kreiz ar bloavezhioù 80 kent na voe tro ar c'helenner Jean-Jacques Boisdron e lise Beaumont hag e skolaj publik Bellevue.

E Redon eo bet o kelenn ivez Pierrick an Danteg, Louis Lijour, Jakez-Erwan Mouton ha Yann Duchet.

E 1988 e oa bet goulennet gant kerent 62 bugel eus Redon ma vefe savet ur skol zivyezhek e kêr met ne voe nemet e 1997 ma voe aotreet digeriñ an hentad divyezhek kentañ. Berzh a reas hepdale.

E distro-skol 2022 e oa enskrivet 135 skoliad er c'hlasoù divyezhek (12,6 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)[16]

Un hentenn divyezhek a zo e Skolaj ar C'hleuz Sant Jozeb eus al live c'hwec'hvet betek al live trede. Desket e vez brezhoneg hag istor-douaroniezh dre ar brezhoneg. 24 bugel a zo en hentenniad er bloavezh 2017.

  • Niver a vugale skoliet e klasoù divyezhek Redon :
er skolioù
Bloavezh Skolioù publik

Ar Gorriganed
& Ar Chafotoù

Skol gristen

an Itron Varia

sammad
1997 23
0 23
1998 40 0 40
1999 52 0 52
2000 70 0 70
2001 74 49 123
2002 84 56 140
2003 90 66 156
2004 81 70 151
2005 74 77 150
2006 72 86 158
2007 76 97 173
2008 80 99 179
2009 67 110 177
er skolajoù
Bloavezh Skolaj publik
Beaumont
Skolaj prevez
Ar C'hleuz Sant Jozeb
Sammad
2003 10 0
2004 0
2005 7
2006 9
2007 24 15 39
2008 24 18 42
2016 dianav 20 dianav
2017 dianav 24 dianav
2018 dianav 25 dianav
2019 dianav dianav
2020 dianav dianav
2021 dianav dianav
2022 dianav dianav
2023 dianav 23 dianav

Kelenn d'an dud deuet[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E 1979 e oa kentelioù brezhoneg e kreizenn sokial Redon gant ar gevredigezh Koun Nominoe hag e 1983 e voe krouet kleub ar vrezhonegerien evit bodañ ar yezherien a felle dezho eskemm e brezhoneg pe deskiñ lenn ha skrivañ. E 1987 e voe krouet ar gevredigezh Gwezenn gant Emile Granville evit kelenn ar yezh. Abaoe ez eus bet kentelioù dizehan e kêr bep bloaz.

Prizioù dazont ar brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Buhez sevenadurel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Gouel ar c'histin (foar an Teillouse) e fin miz Here pep bloaz. E-pad foar an "Teillouse" e vez debret kistin krazet, ur meuz dibar eus Redon. Met klañv eo ar gwez kistin e Bro Redon. Digreskiñ a ra ar produiñ kistin abaoe 30 vloaz.
  • Bugale skol an Itron-Varia ha skolajidi ar C'hleuz o deus savet ur bladenn get Erwan Burban e 2006. Titl ar bladenn a zo "A benn dilun".
  • E Redon ez eus ur skol sonerezh klasel hag ur skol sonerezh hengounel (gant 500 skoliad e pep hini anezho).

Tud istor Breizh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Nevenoe[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Plakenn straed Nevenoe e Redon

Nevenoe a oa rieg Breizh e 819. Gounezet en deus e 845 un emgann e Baen a-enep d'ar Franked. An Istorour Arthur De La Borderie en doa graet anezhañ : " Tad ar Vro ". E koun Nevenoe e oa bet savet un delwenn war plasenn an iliz e Baen.

Sant Konwoion[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Savet e oa bet Redon en 832 gant Konwoion. Ar manac'h Konwoion en doa savet ivez un abati hag un iliz etre 842 ha 853. Un delwenn zo bet staliet e-tal skolaj Bellevue, war dosenn Beaumont.

Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud bet ganet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud bet marvet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud liammet gant ar gumun[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ardamezeg ar familhoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mathieu le Bart,

bet kañseller Breizh hag abad Redon; aet da Anaon e 1380

En glazur e leonparzh en argant
Guillaume Guéguen,

presidant kentañ ouzh Kambr ar C'hontoù Breizh e 1485; abad Salver-Santel Redon; eskob Noaned; marvet e 1506

En argant e wezenn-olivez geotet; e c'hrenn balefarzh en erminoù, karget gant div kadvouc'hal en gul laket en peul.

Liammoù etrebroadel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gevelliñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bro Kêr Abaoe
Alamagn Goch 1974
Bro-Saoz Andover 1977

Kevelouri[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

bro kêr abaoe
Roumania Curtișoara 1990

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • (fr)Contribution à l'enseignement de la langue bretonne dans le Pays de Redon; Unvaniezh ar Gelennerien Brezhoneg; bloavezhioù 1980, hep deiziad.
  • (fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014

Notennoù ha daveoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. (br)Ofis ar Brezhoneg (p. 43)
  3. Abaoe 1908 e oa bet skrivet ouzh dremm an ti-kêr ; implij ar stumm leonek a oa bet graet a-ratozh dre c'hoant ar rannvroelourien da stagañ muioc'h c'hoazh Redon ouzh Breizh-Izel.
  4. (fr)B.A. Pocquet du Haut Jussé, "Les papes et les ducs de Bretagne", pajennoù 467 ha 468
  5. (fr)J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.106
  6. (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
  7. (fr)Archives départementales du Morbihan, Le Morbihan en guerre 1939-1945, 2009, pajenn 24
  8. (fr)Eric Rondel, Les Américains en Bretagne, p.142, Éditions Astoure, 2008
  9. (fr)[1] Monumant ar re varv - Memorial Genweb
  10. (fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
  11. (fr)Lec'hienn memorialgenweb: Ganet e 1907, ezel eus ar Green Howards (Yorkshire Regiment) gant ar renk private (soudard kentañ renk), beziet e oa bet William Henry Kriehn d'ar 05/10/1939 e Redon e bered ar gumun, 32 vloaz e oa. Eric Blanchais en deus e notennet..
  12. (en)Commonwealth War Graves Commission
  13. (fr)Memorial Genweb
  14. (fr)Université de Lille
  15. EBSSA
  16. (br)Ofis ar Brezhoneg
  17. (br)Ofis ar Brezhoneg



Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.