Landeda
| Landeda | ||
|---|---|---|
 Landeda gwelet eus un nijerez. | ||
| ||
| Anv gallek (ofisiel) | Landéda | |
| Bro istorel | Bro-Leon | |
| Melestradurezh | ||
| Departamant | Penn-ar-Bed | |
| Arondisamant | Brest | |
| Kanton | Lanniliz (betek 2015) Plabenneg (abaoe 2015) |
|
| Kod kumun | 29101 | |
| Kod post | 29870 | |
| Maer Amzer gefridi | David Kerlan 2023-2026 | |
| Etrekumuniezh | Kumuniezh-k. Plabenneg hag an Aberioù | |
| Bro velestradurel | Bro Brest | |
| Lec'hienn web | Ti-kêr | |
| Poblañsouriezh | ||
| Poblañs | 3 613 ann. (2020)[1] | |
| Stankter | 329 ann./km² | |
| Douaroniezh | ||
| Daveennoù lec'hiañ | ||
| Uhelderioù | bihanañ 0 m — brasañ 57 m | |
| Gorread | 10,98 km² | |
|
||
kemmañ  |
||
Landeda (distaget [lãnˈdeːda]) zo ur gumun eus arvor Bro-Leon, etre an Aber Benniged hag an Aber-Ac'h. Ur rann eo eus Bro an Aberioù, e departamant Penn-ar-Bed, e Breizh. Laniz-Teda pe Laniz-Deda a reer eus tud Landeda[2].
Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
-
Aber-Ac'h ha traezhenn. -
An Aod Wenn.
- Etre an Aber-Ac'h hag an Aber Benniged ha war ribl Mor Breizh, emañ Landeda.
Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Bernard Tanguy ː Landeda, c. 1330[3]
- Erwan Vallerie ː Landeda, c. 1330, 1516[4]
- Gerdarzh ː Teda, anv den diasur
Ardamezioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
|
|
Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Parrez Landeda a oa ul lodenn eus arc'hdiagon Kemened-Ili, en eskopti Leon, dindan anv sant Kongar.
Dispac'h Gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- 1790: savet ar gumun.
- Dekred ar 26 a viz Du 1790 war al le ret : e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant ar person, Pierre Kerboul e anv, hag ar c'hure Dalabardon[6].
XIXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- 1822 : unvanet ouzh kumun Broenou.
- 1829 : enbarzhet Broenou.
XXvet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Brezel-bed kentañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Mervel a reas 84 gwaz ag ar gumun, da lavaret eo 3,77% eus he foblañs e 1911,abalamour d'ar brezel[7].
Eil brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Mervel a reas 39 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel[8].
Brezel Indez-Sina[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Bezioù ragistorel war enez Geniok (eus fin ar Paleolitik betek ar Grennamzer).
- Kreñvlec'h Sezon (1694), savet war ur c'hreñvlec'h roman.
-
Tour an iliz.
- Iliz katolik Sant Kongar (XVIIIvet kantved).
- Chapel Santez Varc'harid' (1852).
- Chapel Tromenek.
- Chapel Broennou (XIXvet kantved).
- Un abati kozh.
- Ur manati kozh.
- Kouent Bae an Aeled (1507).
- Feunteun Sant Anton (XVIvet kantved).
- Kroazioù niverus eus ar grennamzer[10].
- an Arouezva (1861).
- Kal an Amerikaned, kal savet e-kerzh ar c'hentañ brezel bed evit ar c'hirri-nij amerikan.
- Kreñvlec'hioù alaman niverus eus an eil brezel bed (evit difenn ouzh ar bagoù hag ouzh ar c'hirri-nij da dagañ Brest).
- An ti-kêr kozh (ar vediaoueg bremañ).
- Bez ar C'hommonwealth e bered ar gumun.
| Bro | Niver a soudarded |
|---|---|
.svg){kind=small} Kanada
|
1 (Morlu) |
| Hollad | 1 |
Ur martolod e oa. Marvet eo e 1944, e-kerzhan Eil Brezel-bed[11] pa voe kaset e vag, an destroyer HMCS Athabaskan, d'ar strad gant an tarzher alaman Elbing T-24[12].
- Monumant ar re varv, luc’hskeudenn[13].
Emdroadur ar boblañs abaoe 1962[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Niver a annezidi
Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Ar Brezoneg er Skol[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- 1934-1936 : ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol[14].
Ya d'ar Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- D'ar 15 a viz Du 2010 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
Ti-embann[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Aber.
Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Tud ganet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Ar moraer Louis Bernicot[15] a zo bet ganet en Aber-Ac'h (porzh-mor parrez Landeda) d'an 13 a viz Kerzu 1883. Tro ar bed a reas e-unan-penn er bloavezhioù 1936-1938 war e vag 12 metrad hed. Ar pempvet merdead e oa oc'h ober tro ar bed en-digenvez.
- 1924 : Loeiz Bihanig, skrivagner brezhonek.
Ardamezeg ar familhoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
|
|
|
Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Landéda, mon village, Amicale culturelle de Landéda, dindan renerezh Jacques Michel, 1999
Notennoù ha daveoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ Mikael Madeg, Renabl anoiou parreziou Bro-Leon, Emgleo Breiz
- ↑ Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990
- ↑ Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
- ↑ Michel Froger & Michel Pressensé : Armorial des communes du Finistère. 2001
- ↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajenn 42
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ croixdesabers
- ↑ Commonwealth War Graves Commission
- ↑ Chronologie d'avril 1944
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ (fr) Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, p. 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
- ↑ (en) Lec'hienn e saozneg diwar-benn Louis Bernicot
- ↑ Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne, levrenn 2, 1890, p. 248