Plouilio

Kumun eus Breizh

An iliz katolik

Anv gallek (ofisiel)

Ploumilliau

Melestradurezh

22226

22300

Maer
Amzer gefridi

Marcel Prat
2014-2020

Etrekumuniezh

Lannuon-Treger Kumuniezh

Bro velestradurel

Bro Treger ha Goueloù

Lec'hienn web

Ti-kêr

Poblañsouriezh

Poblañs

2 487 ann. (2016)^[1]

Stankter

72 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 40′ 51″ Norzh
3° 31′ 22″ Kornôg / 48.680833333, -3.522777778

Uhelderioù

kreiz-kêr : 101 m
bihanañ 0 m — brasañ 133 m

Gorread

34,69 km²

Plouilio

Plouilio zo ur gumun eus Breizh e Treger, e kanton Plistin, e departamant Aodoù-an-Arvor.

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Plouilio, ouzh hanternoz, a zo stok ouzh genoù al Leger, etre Ploulec'h ha Tredraezh-Lokemo

Kumunioù amezek : Ploulec'h; Ploubêr; Plouared; Plouzelambr; Lomikael; Tredraezh-Lokemo

Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

B. Tanguy : Eccl. de Ploemyliau, fin XIV^vet; Ploumilliau, 1426; Ploemiliau, 1481

E. Vallerie : Plouemiliau, 1516; Plomelio, 1630

Diwar plou (ploe) hag anv sant Milio^[2], a oa, hervez mammennoù 'zo (Dictionnaire des prénoms celtiques Albert Deshayes, Le Chasse-Marée/ArMen 2000, pp88-89), ur manac'h deuet eus Iwerzhon er V^vet kantved, hag a zo deuet da vezañ paeron ar barrez-mañ. E anv a zo bet lakaet da Enez Viliao e Trebeurden e-lec'h ma c'haller gwelet e beniti hag ivez e-kostez Lokemo^[3].

Hervez Buhez ar Sent ("Bue ar Zent", savet gant an Aotrou Perrot, renket a-nevez gant Erwan ar Moal, rener "Kroaz ar Vretoned", Moullet gant ar Gwaziou e Montroulez e 1912, p742) e oa Milio pe "Meliav" roue Kerne er VI^vet kantved. Mab e oa da Vudig, kont a Gerne, pried Santez Aourell, merc'h Winnog, roue Domnonea ha tad Sant Melar. Goude bezañ bet roue e-pad seizh bloavezh a eurvad evit e rouantelezh e voe drouklazhet gant e vreur Rivod. Diskouezet e vez alies o tougen e benn troc'het, ur gurunenn warnañ, pe gant ur c'hleze en e zorn.

Gellout a reer lenn ivez e oa mab da Vudig met eñ roue Domnonea...

E "Buez Sant Milliau ha Sant Moelar sent ha roueet a Vreiz-Izel" skrivet gant an aotrou J.Guillou, beleg eus eskopti Kemper ha Leon, hag embannet e 1883, e kaver bepred Milio mab da Vudig roue Kerne (pe Breizh-Izel) met o vevañ er VIII^vet kantved… Deuet e vije Milio da vezañ roue e 785. Oc'h eurediñ da Aourell merc'h priñs Domnonea (anvet Judocus el levr) e vije deuet da vezañ mestr war Leon ha Treger... E Kemper e oa e gêr-benn. E levr-se e tesker en dije Milio adtapet e benn gant e zorn evit gellout komz da Rivod ha pardoniñ dezhañ. Melar a vije bet lazhet eñ e 799.

Ar sant-mañ a zo skeudennet e iliz Sant-Vilio Plouilio.

Estreget e Plouilio, e vez enoret e Gwimilio, Pluniav ha Plonevez-Porzhe. Un delwenn anezhañ a gaver e Traoñienn ar Sent e Karnoed.

Ardamezioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Familh Kemper a Lanaskol he deus n'ac'het d'ar gumunn ober gant ardamezioù ar familh. Abalamour da se, e vije dav lemmel an dresadenn diouzh an daolenn.

Ar Gumunn a ra gant ul logo.

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

XX^vet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezel-bed kentañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

142 waz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 4,99% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911 ^[4].

Eil Brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mervel a reas 30 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel ^[5].
Klasket e voe tapout argant en ti-post, gant izili eus ar Rezistañs moarvat, met c'hwitet e voe o zaol gante,d’an 23 a viz Mae 1944, hervez danevell sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg ^[6].

Boued[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brudet eo joskenn Plouilio, hag ar c'hilhevardon all.

Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

D’an 12 a viz Kerzu 2006 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
D'ar 15 a viz Meurzh 2007 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kador-brezeg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kroazioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kalz a groazioù hag a galvarioù koachet a-hed d'an hentoù a zo ivez lod eus glad relijiel Plouilio.

Kastell Lannaskol (prevez)[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

a zo bet krouet e penn-kentañ ar XIV^vet kantved ha kresket er XVII^vet ha XVII^vet kantved gant an tiegezh Kemper Lannaskol. Div iliz a zo e Plouilio:

Iliz sant Vilio[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Penn-kentañ ar XVI^vet kantved, XVII^vet kantved, XIX^vet kantved.

Diavaez

Iliz sant Vilio e Plouilio
Ur gargoul ouzh iliz sant Vilio, e Plouilio
Nozvezh gant Jordi Saval

Diabarzh

Delwenn an Ankoù en iliz parrez.
Iliz parrez sant Vilio : Gwerenn a-liv pennañ an iliz parrez gant ur skeudenn eus sant Vilio e-kreiz.
Sant Vilio o tougen e benn troc'het.
En iliz parrez sant Vilio : delwenn sant Vilio o tougen e benn troc'het.
En iliz parrez : banniel en enor da sant Vilio.
En iliz parrez : delwenn sant Izidor gant e vragoù-bras, patron al labourerien-douar.
En iliz parrez sant Vilio : panelloù liesliv ar jube kozh. 1
En iliz parrez sant Vilio : panelloù liesliv ar jube kozh. 2
En iliz parrez sant Vilio : kador-brezeg

Iliz Keraodi[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bez Ao. Kerreg

Kestell ha manerioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kevredigezh Hentoù Koz he deus savet ul levrig dedennus tre war manerioù ar gumun (titourioù ha tresadennoù pluenn an ardamezeg). Amañ e vo kavet tresadennoù livet (darn a vez kavet dija en ardamezeg familhoù Breizh, war ar stern).

An Enez ; Gollot; Gwaz-Wenn Piriou; Gwerginiou; Kenkiz Iestin; Kenkiz Vras; Keranglaz; Kerblat; Kerboriou; Kerdual; Kergonan; Kerizien; Kernevez; Kerverder; Kervot; Kerdu; Kerdu-Rezon; Kerviganvac'h; Kerizout; Kervaengi; Kersenan; Kerwern; Koulmoù; Lanaskol; Lann-Plouilio; Leurvaen; Plas-Kerwenn; Rest Vras; Roslogod; Rumedon; Sant-Jozef; Sant-Yann; Trezao

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Niver a annezidi

Melestradurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud ganet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Guy Stéphan, melldroader ha gourdoner, d'ar 17 a viz Here 1956.

Tud marvet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ardamezeg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ditouroù kavet e labourioù Guy Le Borgne, Pol Potier de Courcy, Gourdon de Genouillac, hag all.

Anvioù al livioù : gwelout ar pennad Ardamezouriezh

		Arel, aotrouien al Leurven Palefarzhet etre argant ha glazur Ger-ardamez : L'Honneur y gist.
		Bigod, aotrouien Runbêr ha Kerzalt (Kerizout) En argant e ziv dreustell en gul, eilet gant c'hwec'h pempdeliaouenn ivez en gul, 3, 2, 1.
		Bourc'hiz a Gerblad, aotrouien Kerblad En gul e seizh kregilhenn en argant, 3, 3, 1.
		Chapalan a Gerizout, aotrouien Kerizout En argant e deir sourin en gul ; e grenngonk ivez en gul, karget gant ur steredenn en argant.
		Courmeau, aotrouien Leurvaen (hervez Hentoù Koz Plouilio) En gul e deir c'hregilhenn en argant (hervez Guy Le Borgne)
		Kariou, aotrouien Kerginiou, Gwazhwenn, Kernevez, Sant-Visant En glazur e deir rodig kentre en aour Ger-ardamez : Urgent stimulé.
		Kemper, aotrouien Lanaskol En argant e leonparzh en sabel, leinet gant teir c'hregilhenn ivez en sabel
		Keranglas En argant e deir zreustell en glazur
		Kerbuzig En sabel, plezhek en aour ; ur ruilhenn ivez en aour ouzh kab
		Kerred a Gervezmeg, aotrouienn Kerven Palefarzhed; ouzh 1 & 4, en aour e leon kudennek en sabel, e c'housourin en gul balirant; ouzh 2 & 3, en argant, e zaou c'hudon penn ouzh penn, o vekañ ur c'halon en gul
		Kervaengi Treustellet etre erminoù ha gul; ar re erminek karget gant c'hwec'h mailhenn en gul, 3, 2, 1
		Kerverc'hoù, aotrouien Leurvaen En argant, e groaz melionek en sabel, karget gant pemp steredenn en aour
		Kerverder, aotrouien al lec'h se (c'hwec'h rummad) En gul, e gebrenn en argant, eilet ouzh beg gant un arbenn ejon ivez en argant
		Koad-Kelen (de Boisgelin), aotrouien Kerdu Palefarzhet : ouzh 1 ha 4 en gul e rodig-kentr en argant ; ouzh 2 ha 3 en glazur Ger-ardamez : In virtute vis.
		Koad-Leven (de Coëtleven), aotrouien Kervaengi En argant e leon en gul.
		Al Lann, aotrouien al lec'h se, e Plouilio. Yann Al Lann a zo bet kabiten Montroulez e 1443. En argant, e deir c'housourin en gul, e c'hrenngonk ivez en gul
		Lantilheg, aotrouien Kergaradeg, e parrez Ploulec'h. Kavet ivez er maner Kerven, da heul familh Kerred En argant, e dreustell en sabel plezek en aour, eilet gant teir rozenn en gul
		Leizour, aotrouienn Lanaskol. Lakaet war roll an noblañs eo bet Erwan hag e vab Gwilherm al Leizour, eus parrez Plouzelambr, dre lizher an dug e 1439 En gul, e greskenn en argant, eilet gant teir kregilhenn ivez en argant
		An Oan (Le Noan). Aotrouien Hentmeur. En gul, e dri kleze en argant, begioù ouzh kab
		An Olier. Aotrouien Kervren En argant e dreustell en gul treilhet en aour, eilet gant teir pempdiliaouenn en gul
		Plouezoc'h. Aotrouien Roslogot, eus 1427 da 1543. En sabel, plezek en aour, e vevenn koñchek en sabel
		Rezon Kent 1568 : En argant, e greskenn en gul, eilet gant teir rozenn Kalais ivez en gul
		Rezon Adalek 1568 : En erminoù, e eir ruilhenn en sabel. Ger ardamez : Toujours Raison (= Gwir atav)
		Ar Run. Aotrouien Keralgan. Meneget e 1669.x En aour, e vran en sabel, ur skoultrig gwezenn-olivez en geot etre he krabanoù, eilet gant teir steredenn en sabel

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Yellen hag abEnnez : Dafar evit ur c'heriaoueg a'n Ardamezouriezh. Akademiezh Vreizh. 1965
Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Éléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor. 1990
Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Origine et signification. ArMen - Le Chasse-Marée. 1992
Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
Kevredigezh Hentoù Koz : Les vieilles pierres m'ont raconté Ploumilliau. Les manoirs. 1995

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Muioc'h a restroù diwar-benn