Jos Parker
| Jos Parker | |
|---|---|
 Jos Parker e 1891 | |
| Anv ofisiel | Joseph Louis Antoine Marie Parquer |
| Anv pluenn | Kloareg Kerne |
| Obererezh | Rarzh, livour, skeudenner |
| Ganedigezh | D'an 24 a viz Gwengolo 1853, e Fouenant,  Bro-Gerne,  Breizh
|
| Marv | D'an 4 a viz Du 1916, e Fouenant, Bro-Gerne, Breizh
|
| Yezh skrivañ | brezhoneg, galleg |
| Luskad lennegel | "Goursez Breizh" |
| Enorioù | Barzh oberiant |
| Oberennoù pennañ | |
| Breiz da virviken, Sous les chênes | |
| Traoù ouzhpenn | |
| S'Testenn italek'keudenner levrioù | |
kemmañ  |
|
Jos Parker, Joseph Louis Antoine Marie Parquer er marilhoù (Fouenant, 24 a viz Gwengolo 1853 – idem, 4 a viz Du 1916) a oa ur barzh brezhonek ha gallek hag ul livour. Degemeret e voe e Goursez Breizh e 1903 evel ar Barzh Kloareg Kerne. Beskadoriad Kevredigez Broadel Breiz ha kadoriad kentañ Unvaniez Arvor e voe, engouestlet ma oa en Emsav kentañ.
Buhez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Miret en doa e dad, Louis Henri[1], anv e c'hourdadoù eus Iwerzhon ha dimezet e oa gant Eudoxia Thérèse Guyot[2]. Ne blijas ket da Jos Parker mont da noter evel e dad, ha klask a reas heuliañ kentelioù war al livouriezh e Skol an Arzoù-kaer Pariz. Kelennet e voe gant Alexandre Cabanel (1823-1889), François-Alfred Delobbe (1835-1815)[3] ha Luc-Olivier Merson (1902-1889).
Levezonet e voe gant oberennoù John Ruskin (1819-1900) hag al luskad rakrafaelour. Dilezel al livouriezh a reas da c'houde ha gwelloc'h e kavas skrivañ barzhonegoù. Goude bezañ bet o chom e Pariz e tistroas d'e vro hag ec'h eas da vevañ en e vaner e Kergoadig, Fouenant.
E 1903 e voe degemeret evel barzh Kloareg Kerne e Goursez digor Brignogan[4].
E 1905 e voe un enkadenn gant ar peskerezh e Konk-Kerne. Diwar skouer Théodore Botrel, hag en doa krouet Gouel al Lann, e Pont-Aven er bloaz a-raok, ha diwar atiz ar maer e voe krouet ur fest e Konk-Kerne ivez. Jos Parker a reas war-dro ar bruderezh hag eñ eo a gavas anv ar fest : Gouel ar Rouedoù glas. Lennadurioù foran eus e varzhonegoù a ginnigas ober.
Mervel a reas Jos Parker e miz Du 1916, pa oa ar brezel en e varr, a-daol-trumm hag hep ma voe gouezet mat abeg e varv.
Oberennoù lennegel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Skrivañ a reas meur a varzhoneg e galleg hag e brezhoneg. Berzh bras a reas gant e varzhonegoù gallek embannet gant L'Hermine adal 1890 ha gant dastumadoù barzhoniezh, Sous les chênes, an hini anavezetañ. An teskad Breiz da virviken (1903) a zegasas brud dezhañ. Tapout a reas brud dalif dre unan eus e varzhonegoù sonaozet gant Fernand Masson hag embannet diouzhtu dindan an titl La chanson des chemins bretons asambles gant ar sonerezh. Kanet e voe gant Théodore Botrel. Enrollet e voe war bladennoù, meur a wezh. Er bloavezhioù 1960 e veze kanet c'hoazh, hag enrollet e voe gant Mouez Breiz ivez.
Engouestladur en drouizelezh hag en Emsav[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
E-touez diazezerien Kevredigezh Vroadel Breiz e voe Jos Parker e 1899 hag e heulias hent ar Goursez ma oa kalz a varzhed vrezhonek ennañ, ken e stourmas evit ledanaat pouez ar gevrenn lennegel e Kevredigez Broadel Breiz. Ganto ec'h eas er-maez diouti evit enebiñ ouzh levezon an dudjentil en Emsav. E miz Here 1911 e kemeras penn Unvaniez Arvor, an aozadur nevez, ha ne oa nemet drouized ha barzhed en e benn pe dost.
Emgav evit monumant e vez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Seizh vloaz goude e varv e tivizas e vignoned sevel ur monumant war e vez, dezhañ stumm ul lec'h gant ur groaz keltiek a-us, kizellet gant James Bouillé hag Alexandre Le Quéré. Goude al lid d'ar 9 a viz Gwengolo 1923, e bered Fouenant, dindan paeroniezh Anatol ar Braz[5] hag an Drouiz-Meur Erwan Berthou, e voe aozet bodadeg ar re o doa stourmet en Unvaniez Arvor hag e Goursez Breizh. Gant Taldir, Erwan Berthou, Leon ar Berr ha re all e voe divizet adsevel an daou aozadur-se.
Embannadennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Skridoù brezhonek
- Son an intañvez, e Kloc'hdi Breiz, n° 40, 1898
- Meuleudi peurbadus, IE-barzh Kloc'hdi Breiz, n° 59, 1900
- Breiz da virviken, 1903. Teskad barzhonegoù.
- Noël breton, skeudennaouet gant an oberour. Barzhoneg.
- Klemmgan an dilezet, In Ar Vro, n° 34, 1911. Barzhoneg.
- Son Lannic, In : Le Breton de Paris, n° 110, 1911. Kanaouenn.
- Skridoù gallek
- Sous les chênes, skeudennaouet gant an oberour, Lemerre : 1891
- Le livre champêtre, 1894. Barzhonegoù.
- Le clerck de Kerné : idylle Bretonne, 1896. Romant.
- Brume et soleil, 1900. Barzhonegoù.
- La Grand'mère, Gwened : Lafolye, 1901. 7 p.
- Pastourelles bretonnes; Margodennig, Naoned : Vuillemin-Didion, 1909 ; sonerezh gant Alex Joël
- Les chemins bretons, skeudennaouet gant an oberour, Pariz : Évette et Schaeffer, 1926 ; sonerezh gant Fernand Masson
- Poèmes, skeudennaouet gant an oberour, Gwaien : Moullerezh Nanga, 2011, 93 p.
- Skeudennoù
- Skeudennadurioù evit Aogust Bocher, "Bleuniou yaouankiz", 1909. Barzhonegoù brezhonek
- Pladennoù
- Mercury, MLP7055. Enni Chemin breton, kanet gant Armand Haas. 33 tro, 30 cm.
Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Canévet, Jean-René, Jos Parker, poète, peintre, dessinateur, barde fouesnantais…, Brest, Moullerezh Ouesthélio : 2017.
- Georges Cadiou, Emsav, dictionnaire historique et géographique, Coop Breizh : 2013. Pennad Parker, Jos.
- Michel Nicolas, Histoire de la revendication bretonne, Coop Breizh : 2007.
- Lukian Raoul, Geriadur ar skrivagnerien hag ar yezhoniourien, Brest, Al Liamm : 1992. Pennad Parquer, Joseph Louis Marie Antoine
Notennoù ha daveoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- ↑ Bet maer Fouenant e 1873-1878 ; e dad-kozh a oa bet maer ivez.
- ↑ Hounnezh a oa merc'h da Jean-François Guyot, maer Kemper.
- ↑ Unan eus al livourien a vourre dont bep hañv da Gonk-Kerne.
- ↑ Cadiou, pennad "Parker, Jos".
- ↑ Hennezh a embannas : "Nikun a voe uheloc'h an donezon keltiek gantañ ha a voe gouest en diskouez gwelloc'h." (Aucun mieux que lui ne possèdait le don celtique et ne sut mieux l'exprimer).