Auschwitz-Birkenau

L O S K A B E R Z H •  Holocaust

Restr:KZ Birkenau Hauptgebäude 320x240.jpg

Porched kamp Birkenau

Auschwitz-Birkenau (poloneg: Oświęcim-Brzezinka) a oa ar brasañ aozadur kendastum ha kamp-diouennañ gant an nazied alamaneg, savet ganto war zouar kêr Oświęcim (Auschwitz en alamaneg), 60 kilometr eus Kêr Krakovia (poloneg: Kraków), e Polonia, ur vro aloubet gant an Alamaned en amzer-se. Krouet e voe ar c'hamp gant un SS alaman e miz Mae 1940 ha dieubet e voe gant an Arme Ruz d'ar 27 a viz Genver 1945.

Dindan 5 bloaz, e voe kaset da ludu kement ha 1,3 milion a dud, ken gwazed, ken maouezed, ken bugale, ha 900.000 anezhe kenkent ha diskennet eus trenioù ar marv en Auschwitz-Birkenau. Darn a veze kaset d'ar c'hambreier-gaz, darn all lazhet kenkent a daolioù bistolennoù pe fuzuilhoù. Kalz a varve diwar gleñved, diwar ziouer a voued, diwar arnodoù medisined, pe er c'hambreier-gaz war-lerc'h poanioù gouzañvet a bep seurt.

Auschwitz a zo gwelet evel ar brasañ kamp-diouennañ a-viskoazh, anezhañ arouez al lazhadeg vras kaset da benn gant an Nazied, arouez ar gouennlazh ma voe distrujet 6 milion a dud, 90% anezho yuzevien eus pevar c'horn Europa, hag arouez ar Shoah.

Tri iskamp a oa en Auschwitz:

Kartenn an tri iskamp

• Auschwitz I (lazhet ~70 000 den ennañ)
• Auschwitz II Birkenau (kamp-diouennañ lazhet ~ 1.2 milion den ennañ)
• Auschwitz III Monowitz (kamp-labour)

Roll komandanted ar c'hamp

• Rudolf Höss (Mae 1940 - Du 1943; Mae 1944 - Gouere 1944)
• Heinrich Schwarz, Friedrich Hartjenstein & Arthur Liebehenschel (Du 1943 - 15 Mae 1944)
• Josef Kramer (Mae 1944 - Kerzu 1944)
• Richard Baer (Kerzu 1944 - Genver 1945)

Anvioù 13 den diwar daou vilion bennak bet bac'het pe lazhet en Auschwitz

• Jean Améry, skrivagner aostrian
• Władysław Bartoszewski, ministr polonat
• Anne Frank hag he mamm Edith Frank
• Viktor Frankl, bredelfennour aostrian
• Kurt Gerron, aktour ha leurenner alaman, lazhet er c'hambroù-gaz
• Imre Kertész, skrivagner hungarat
• Hans Krása, sonaozour tchekoslovakiat, lazhet er c'hambroù-gaz
• Primo Levi, skrivagner italiat
• Edith Stein, santez alaman a orin yuzevek, lazhet er c'hambroù-gaz
• Else Ury, skrivagnerez alaman, lazhet er c'hambroù-gaz
• Simone Veil, politikourez c'hall
• Elie Wiesel, skrivagner amerikan ganet e Treuzsilvania