Andel

Andel
An iliz katolik.
Anv gallaouek	Andèu
Anv gallek (ofisiel)	Andel
Bro istorel	Bro-Sant-Brieg
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Sant-Brieg
Kanton	Lambal
Kod kumun	22002
Kod post	22400
Maer Amzer gefridi	Nicole Poulain 2014-2020
Etrekumuniezh	Lambal Douar ha Mor
Bro velestradurel	Bro Sant-Brieg
Lec'hienn web	www.andel.fr
Poblañsouriezh
Poblañs	1 148 ann. (2020)
Stankter	94 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 29′ 27″ Norzh 2° 33′ 59″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 108 m bihanañ 32 m — brasañ 122 m
Gorread	12,2 km²
Andel

Andel a zo ur gumun eus Bro Sant-Brieg e kanton Lambal, e departamant Aodoù-an-Arvor, e Norzh Breizh.

Douaroniezh

Kumunioù amezek : Plangonwal, Sant-Araon, Maroue, Koedmaeg, Morieg

Anv

• J-Y Le Moing (1990) : " Andel, 1157, Bulletin d'information des maires; Andel, 1200; Anciens évêchés de Bretagne & Prieuré St Martin de Lamballe".
• B. Tanguy : Andel, XII^vet
• E. Vallerie : Andel, 1145; Andel, 1405; Andel, 1516
• Embannadurioù Flohic (1998) : " diouzh latin doliacus ou andoliacus, désignant les sites caractérisés par un méandre".

• 

  Kadastr kozh livet

Ardamezioù

N'ez eus ket

Istor

Kent 1790.

• In Mezheven 1719 : abalamour d'an dienez, daou garrad gwinizh a oa harzet ha kaset dre heg d'ar marc'had Lambal.

XIX^vet kantved

• 1875 : distrujet oa bourk Andel gant un tangwall

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• 36 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 6,09 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911.

Eil Brezel-bed

• Pevar den a varvas abalamour d'ar brezel.

Brezel Indez-Sina

• Mervel a reas ur gwaz e 1946.

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skolioù kentañ derez, asambles gant kumunioù all eus bro-Lambal evel Maroue (e Lambal hiziv), Henon ha Pledeliav.

Monumantoù ha traoù heverk

• Iliz katolik Sant Pêr ha Sant Yann-Vadezour. (1737; 1591)
• Chapel ar Spered Santel (c. 1769)
• Chapel sant Reun ar C'hloz-Nevez (XVIII^vet)
• Maner Lourmel, aet da di-feurm
• Maner la Ville-Corhen (war dro 1600), aet da di-feurm
• Maner la Forrière, gwechal Maison-Basse de la Ville-Corhen; aet da di-feurm

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Tud

• Jakez-Nikolaz Hingant, ganet er Forges Andel an 10 Gwengolo 1745, rektour Andel kent an Dispac'h, kannad an Iliz ouzh Stadoù Jeneral (1790). Nac'her, e yeas da Jersey. Pa deut ar peoc'h en dro, eo bet person Andel. Aet da Anaon an 3 Gwengolo 1822.
• Bonaventure Le Saulnier du Vauhello, ganet e Sant-Brieg an 9 Ebrel 1751; alvokad ouzh Breujoù Breizh, 1777; prokulor jeneral Aodoù an Hanternoz, 1792; toull-bac'het e-kerzh ar Spont-Bras, 1793-1794; alvokad ar Chouanted hag an Divroidi; aet da Anaon e Lambal an 21 Here 1826.
• Hyppolite Le Saulnier du Vauhello, ganet e Sant-Brieg ar In Meurzh 1796; kabiten lestr; en eus savet skridoù diwar dourlec'hiadurezh. Aet da Anaon e Pariz an 11 Gouere 1858, hag interet e Andel.
• Bonaventure-Marie Le Saulnier de la Cour, ganet e Sant-Brieg ar 5 Ebrel 1821. Kabiten fourgadenn; major jeneral e Brest. Aet da Anaon e Brest ar 14 Ebrel 1880. E gwreg e oa merc'h bezamiral baron Grivel, par Bro-C'hall.

Ardamezeg ar familhoù

	de Lescoët Aotrounez Ville-Marie	En sabel e sparfell en argant, krabanet, stagellek ha grizilhonek en aour, heuliet gant teir c'hregilhenn en argant

Levrioù

• François Falc'hun : Les noms de lieux celtiques. Première série. Vallées et plaines. Editions armoricaines. Roazhon. 1966 (chap. II : dol, dolen. p. 26 / 35)
• Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Éléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor 1990
• Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Origine et signification. ArMen - Le Chasse-Marée. 1992
• Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Liammoù diavaez

• Andel war Geobreizh.com