Andel
| Andel | ||
|---|---|---|
 Ar maerdi. | ||
| Anv gallaouek | Andèu | |
| Anv gallek (ofisiel) | Andel | |
| Bro istorel | Bro-Sant-Brieg | |
| Melestradurezh | ||
| Departamant | Aodoù-an-Arvor | |
| Arondisamant | Sant-Brieg | |
| Kanton | Lambal | |
| Kod kumun | 22002 | |
| Kod post | 22400 | |
| Maer Amzer gefridi | Nicole Poulain 2014-2026 | |
| Etrekumuniezh | Lambal Douar ha Mor | |
| Bro velestradurel | Bro Sant-Brieg | |
| Lec'hienn Web | (fr)www.andel.fr | |
| Poblañsouriezh | ||
| Poblañs | 1 148 ann. (2020)[1] | |
| Stankter | 94 ann./km² | |
| Douaroniezh | ||
| Daveennoù lec'hiañ | ||
| Uhelderioù | kreiz-kêr : 108 m bihanañ 32 m — brasañ 122 m | |
| Gorread | 12,2 km² | |
|
||
kemmañ  |
||
Andel a zo ur gumun eus Bro Sant-Brieg e kanton Lambal, e departamant Aodoù-an-Arvor, e Norzh Breizh.
Douaroniezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Kumunioù amezek : Plangonwal, Sant-Araon, Maroue, Koedmaeg, Morieg
Anv
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- J-Y Le Moing (1990) : " Andel, 1157, Bulletin d'information des maires; Andel, 1200; Anciens évêchés de Bretagne & Prieuré St Martin de Lamballe".
- B. Tanguy : Andel, XIIvet
- E. Vallerie : Andel, 1145; Andel, 1405; Andel, 1516
- Embannadurioù Flohic (1998) : " diouzh latin doliacus ou andoliacus, désignant les sites caractérisés par un méandre".
-
Kadastr kozh livet
Ardamezioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]N'ez eus ket
Istor
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]XVIIIvet kantved
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Miz Mezheven 1719 : abalamour d'an dienez, daou garrad gwinizh a oa harzet ha kaset dre heg da marc'had Lambal.
XIXvet kantved
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 1875 : distrujet e voe bourk Andel gant un tangwall.
XXvet kantved
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Mervel a reas 36 gwaz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 6,09 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911[2].
- Mervel a reas pevar den abalamour d'ar brezel[3].
Brezelioù didrevadenniñ
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Mervel a reas ur c’hartermestr tommer eus ar gumun d’ar 15 a viz Even 1946 e Cholon e Saigon e Kochinsina er Viêtnam[4].
Brezhoneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ar Brezoneg er Skol
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skolioù kentañ derez, asambles gant kumunioù all eus bro-Lambal evel Maroue (e Lambal hiziv), Henon ha Pledeliav[5].
Monumantoù ha traoù heverk
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]-
An iliz katolik. -
Ar chapel. -
Ar presbital.
- Iliz katolik Sant Pêr ha Sant Yann-Vadezour (1591, 1737, 1845, 1878).
- Chapel ar Spered Santel (c. 1769).
- Ar presbital kozh.
- Chapel Sant Reun ar C'hloz-Nevez (XVIIIvet).
- Maner Lourmel, aet da di-feurm.
- Maner La Ville-Corhen (war dro 1600), aet da di-feurm.
- Maner La Forrière, gwechall Maison-Basse de la Ville-Corhen, aet da di-feurm.
- Monumant foran ar re varv, luc’hskeudenn[6].
- Monumant ar re varv (1914-1918 ha 1939-1945) en iliz katolik, luc’hskeudenn[7].
Emdroadur ar boblañs abaoe 1962
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Niver a annezidi
Melestradurezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Tud
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Jakez-Nikolaz Hingant, ganet er Forges Andel d'an 10 a viz Gwengolo 1745, rektour Andel kent an Dispac'h, kannad an Iliz ouzh Stadoù Jeneral (1790). Nac'her, e yeas da Jersey. Pa deut ar peoc'h en dro, eo bet person Andel. Aet da Anaon d'an 3 a viz Gwengolo 1822.
- Bonaventure Le Saulnier du Vauhello, ganet e Sant-Brieg d'an 9 a viz Ebrel 1751; alvokad ouzh Breujoù Breizh, 1777; prokulor jeneral Aodoù an Hanternoz, 1792; toull-bac'het e-kerzh ar Spont-Bras, 1793-1794; alvokad ar Chouanted hag an Divroidi; aet da Anaon e Lambal an 21 Here 1826.
- Hyppolite Le Saulnier du Vauhello, ganet e Sant-Brieg ar e miz Meurzh 1796; kabiten lestr; en eus savet skridoù diwar dourlec'hiadurezh. Aet da Anaon e Pariz d'an 11 a viz Gouere 1858, hag interet en Andel.
- Bonaventure-Marie Le Saulnier de la Cour, ganet e Sant-Brieg ar 5 Ebrel 1821. Kabiten fourgadenn; major jeneral e Brest. Aet da Anaon e Brest d'ar 14 a viz Ebrel 1880. E gwreg e oa merc'h bezamiral baron Grivel, par Bro-C'hall.
Ardamezeg ar familhoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
de Lescoët
Aotrounez Ville-Marie |
En sabel e sparfell en argant, krabanet, stagellek ha grizilhonek en aour, heuliet gant teir c'hregilhenn en argant |
Levrioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- (fr)François Falc'hun : Les noms de lieux celtiques. Première série. Vallées et plaines. Editions armoricaines. Roazhon. 1966 (chap. II : dol, dolen. p. 26 / 35)
- (fr)Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Éléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor 1990
- (fr)Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Origine et signification. ArMen - Le Chasse-Marée. 1992
- (br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Notennoù ha daveoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ (fr)Memorial Genweb
- ↑ (fr)Monumant ar re varv
- ↑ (fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
- ↑ (fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 267, Kemper, Nouvelles Éditions bretonnes, 1936
- ↑ (fr)Memorial Genweb
- ↑ (fr)Memorial Genweb