X-SAMPA

Eus Wikipedia

X-SAMPA pe Extended SAM Phonetic Alphabet (X-SAMPA) ("Lizherenneg fonetik SAM ledanaet") a zo ur sistem evit gallout kas da-benn treuzskrivadennoù fonetik pe fonologek gant lizherennoù boutin al lizherenneg latin hep lizherennoù pe sinoù diakritek ispsial, da lâret eo oc'h ober gant an arouezennoù 7-bit an ASCII hepken.

Diorroet e oa bet e 1995 diwar ar sistem SAMPA kent gant John C. Wells, kelenner war ar fonetik e University of London, unan eus skolioù-meur Londrez. Pal pennañ X-SAMPA a oa unvaniñ an holl sistemoù SAMPA implijet evit treuzskrivañ bep ur yezh disheñvel a-benn krouiñ ur sistem unvan gouset da vezañ implijet evit treuzskrivañ sonioù holl yezhoù ar bed, kevatal ouzh al lizherenneg fonetik etrebroadel (LFE).

Roll alfabetek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Amañ e vez kavet roll an holl arouezennoù renket hervez urzh al lizherenneg gant bep o c'hevatalder hervez al LFE.

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Kevatal eo talvoudegezh abn holl arouezennoù al LFE ha re X-SAMPA.
  • Gant X-SAMPA e vez implijet an arouzenn "\" evit krouiñ arouzennoù nevez, d.s. O a ra dave d'ur son disheñvel diouzh O\ hep liamm ebet kenetreze o-daou.
  • Hervez reolennoù X-SAMPA e vez skrivet ar sinoù diakritek diouzhtu war-lerc'h an arouezenn ma'z int stag oute etreget ar re-mañ: ~ (friadur; = (kensonenn silabennek) ha; ` (kensonenn tro-gil pe vogalenn rotek), stag ar re-mañ ouzh an arouezenn ma reont dave outi gant an arouezenn-liammañ ispisial _.
  • Gant X-SAMPA e vez implijet an hevelep arouezenn _ evit liammañ div elfenn ur gensonenn kendistaget.
  • Implijet e vez an niveroù _1 - _6 evit merkañ buan-ha-buan tonennoù resis kavet e yezhoù resis.

Arouezennoù diazezet war lizherennoù bihan[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
a a Vogalenn digor a-raok plaen Galleg dame [dam], Spagnoleg padre ["paD4e]
b b Kensonenn diweuz dre serriñ mouezhiet Saozneg bed [bEd], Galleg bon [bO~]
b_< ɓ Kensonenn diweuz dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ɓarʊ [b_<arU]
c c Kensonenn staon dre serriñ divouezh Hungareg latyak ["lAcAk]
d d Kensonenn kevig dre serriñ mouezhiet Saozneg dig [dIg], Galleg doigt [dwa]
d` ɖ Kensonenn tro-gil dre serriñ mouezhiet Svedeg hord [hu:d`]
d_< ɗ Kensonenn kevig dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ɗarʊ [d_<arU]
e e Vogalenn damserr a-raok plaen Galleg ses [se]
f f Kensonenn gweuz-dent dre daravat divouezh Saozneg five [faIv], Galleg femme [fam]
g ɡ Kensonenn drekstaon dre serriñ mouezhiet Saozneg game [geIm], Galleg longue [lO~g]
g_< ɠ Kensonenn drekstaon dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ɠəro [g_<@ro]
h h Kensonenn troc'h-avel dre daravat divouezh Saozneg house [haUs]
h\ ɦ Kensonenn troc'h-avel dre daravat mouezhiet Tchekeg hrad [h\rat]
i i Vogalenn serr a-raok plaen Saozneg be [bi:], Galleg oui [wi], Spagnoleg si [si]
j j Kensonenn staon dre dostaat Saozneg yes [jEs], Galleg yeux [j2]
j\ ʝ Kensonenn staon dre daravat mouezhiet Gresianeg γειά [j\a]
k k Kensonenn drekstaon dre serriñ divouezh Saozneg scat [sk{t], Spagnoleg carro ["kar:o]
l l Kensonenn kevig a-gostez dre dostaat Saozneg lay [leI], Galleg mal [mal]
l` ɭ Kensonenn tro-gil a-gostez dre dostaat Svedeg Svealand sorl [so:l`]
l\ ɺ Kensonenn kevig a-gostez dre stlakat Japaneg fonem /r/
m m Kensonenn diweuz dre fri mouezhiet Saozneg mouse [maUs], Galleg homme [Om]
n n Kensonenn kevig dre fri mouezhiet Saozneg nap [n{p], Galleg non [nO~]
n` ɳ Kensonenn tro-gil dre fri mouezhiet Svedegrn [h2:n`]
o o Vogalenn damserr a-dreñv ront Galleg gros [gRo]
p p Kensonenn diweuz dre serriñ divouezh Saozneg speak [spik], Galleg pose [poz], Spagnoleg perro ["per:o]
p\ ɸ Kensonenn diweuz dre daravat divouezh Japaneg fuku [p\M_0kM]
q q Kensonenn dre serriñ huged divouezh Arabeg qasbah ["qQs_Gba]
r r Kensonenn kevig dre froumal Spagnoleg perro ["per:o]
r` ɽ Kensonenn tro-gil dre stlakat  
r\ ɹ Kensonenn kevig dre dostaat Saozneg red [r\Ed]
r\` ɻ Kensonenn tro-gil dre dostaat Malayalam വഴി ["v6r\`i]
s s Kensonenn kevig dre daravat divouezh Saozneg seem [si:m], Galleg session [se"sjO~]
s` ʂ Kensonenn tro-gil dre daravat divouezh Svedeg mars [mas`]
s\ ɕ Kensonenn kevig-staon dre daravat divouezh Poloneg świerszcz [s\v'erStS]
t t Kensonenn kevig dre serriñ divouezh Saozneg stew [stju:], Galleg raté [Ra"te], Spagnoleg tuyo ["tujo]
t` ʈ Kensonenn tro-gil dre serriñ divouezh Svedegrt [m2t`]
u u Vogalenn serr a-dreñv ront Saozneg boom [bu:m], Spagnoleg su [su]
v v Kensonenn gweuz-dent dre daravat mouezhiet Saozneg vest [vEst], Galleg voix [vwa]
v\ (pe P) ʋ Kensonenn gweuz-dent dre dostaat Izelvroeg west [v\Est]/[PEst]
w w Kensonenn gweuz-drekstaon dre dostaat mouezhiet Saozneg west [wEst], Galleg oui [wi]
x x Kensonenn drekstaon dre daravat divouezh Alamaneg Loch, Dach; Spagnoleg caja, gestión
x\ ɧ Kensonenn staon-drekstaon dre daravat divouezh Svedeg sjal [x\A:l]
y y Vogalenn serr a-raok ront Galleg tu [ty] Alamaneg über ["y:b6]
z z Kensonenn kevig dre daravat mouezhiet Saozneg zoo [zu:], Galleg azote [a"zOt]
z` ʐ Kensonenn tro-gil dre daravat mouezhiet Mandarineg rang [z`aN]
z\ ʑ Kensonenn kevig-staon dre daravat mouezhiet Poloneg źrebak ["z\rEbak]

Arouezennoù diazezet war bennlizherennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
A ɑ Vogalenn digor a-dreñv plaen Saozneg father ["fA:D@(r\)] (RP and Gen.Am.)
B β Kensonenn diweuz dre daravat mouezhiet Spagnoleg lavar [la"Ba4]
B\ ʙ Kensonenn diweuz dre froumal Bamilekeg [àʙɨ́ ́] 'ludu'
C ç Kensonenn staon dre daravat divouezh Alamaneg ich [IC], Saozneg human ["Cjum@n] (broad transcription uses [hj-])
D ð Kensonenn dent dre daravat mouezhiet Saozneg then [DEn]
E ɛ Vogalenn damzigor a-raok plaen Galleg même [mEm], Saozneg met [mEt] (RP and Gen.Am.)
F ɱ Kensonenn gweuz-dent dre fri mouezhiet Saozneg emphasis ["EFf@sIs] (pa gomzer buan)
G ɣ Kensonenn drekstaon dre daravat mouezhiet Gresianeg γωνία [Go"nia], Daneg vælge ["vElG@]
G\ ɢ Kensonenn huged dre serriñ mouezhiet Inuktitut nirivvik [niG\ivvik]
G\_< ʛ Kensonenn huged dre entarzhañ mouezhiet Mameg ʛa [G\_<a]
H ɥ Kensonenn gweuz-staon dre dostaat Galleg huit [Hit]
H\ ʜ Kensonenn ankoue dre daravat divouezh  
I ɪ Vogalenn beuzserr tost a-raok plaen Saozneg kit [kIt]
I\ Ɨ vogalenn greiz serr plaen laosk arouezenn ebet el LFE Poloneg ryba [rI\bA
J ɲ Kensonenn staon dre fri mouezhiet Spagnoleg año ["aJo]
J\ ɟ Kensonenn staon dre serriñ mouezhiet Hungareg egy [EJ\]
J\_< ʄ Kensonenn staon dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ʄaro [J\_<aro]
K ɬ Kensonenn kevig a-gostez dre daravat divouezh Kembraeg llaw [KaU]
K\ ɮ Kensonenn kevig a-gostez dre daravat mouezhiet Zouloueg dlala [ˈɮaːla] 'c'hoari'
L ʎ Kensonenn staon a-gostez dre dostaat Italianeg famiglia [fa"miLa], Spagnoleg Spagn (unvan) llamar [La"mar]
L\ ʟ Kensonenn huged a-gostez dre dostaat Melpaeg [paʟa] 'kael'
M ɯ Vogalenn serr a-dreñv plaen Gouezeleg Skos caol [kɯːl] 'reut'
M\ ɰ Kensonenn drekstaon dre dostaat Spagnoleg fuego ["fweM\o]
N ŋ Kensonenn drekstaon dre fri mouezhiet Saozneg thing [TIN]
N\ ɴ Kensonenn huged dre fri mouezhiet Japaneg san [saN\]
O ɔ Vogalenn damzigor a-dreñv ront Galleg sort {{IPA|[sɔʀ] 'tonkadur'
O\ ʘ Klik diweuz ǂhõã
P (pe v\) ʋ Kensonenn gweuz-dent dre dostaat Izelvroeg west [PEst]/[v\Est]
Q ɒ Vogalenn digor a-dreñv ront Hungareg magyar {{IPA|[mɒɟɒr] 'hungareg'
R ʁ Kensonenn huged dre daravat mouezhiet Alamaneg rein [RaIn]
R\ ʀ Kensonenn huged dre froumal Galleg roi [R\wa]
S ʃ Kensonenn drekkevig dre daravat divouezh Saozneg ship [SIp]
T θ Kensonenn dent dre daravat divouezh Saozneg thin [TIn]
U ʊ Vogalenn beuzserr tost a-dreñv Saozneg foot [fUt]
U\ ʊ̵ vogalenn greiz serr ront laosk, arouezenn ebet el LFE  
V ʌ Vogalenn damzigor a-dreñv plaen RP Saozneg strut [str\Vt]
W ʍ Kensonenn gweuz-drekstaon dre dostaat divouezh Saozneg Skos when [WEn]
X χ Kensonenn huged dre daravat divouezh Klallameg sχaʔqʷaʔ [sXa?q_wa?]
X\ ħ Kensonenn gourlañchenn dre daravat divouezh Arabeg <ح>ha’ [X\A:]
Y ʏ Vogalenn beuzserr tost a-raok ront Alamaneg hübsch [hYpS]
Z ʒ Kensonenn drekkevig dre daravat mouezhiet Saozneg vision ["vIZ@n]

Arouezennoù all[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
. . Troc'h silabennek  
" ˈ Taol-mouezh pennañ  
% ˌ Taol-mouezh a eil renk  
' (or _j) ʲ Staonekadur  
: ː Hir  
:\ ˑ Damhir En estonieg e reer an diforc'h etre tri live hirder vogalennek
-     disrannour  
@ ə schwa Saozneg arena [@"r\i:n@]
@\ ɘ Vogalenn damserr greiz plaen Paicĩ kɘ̄ɾɘ [k@\_M4@\_M]
{ æ Vogalenn beuzdigor a-raok plaen Saozneg trap [tr\{p]
} ʉ Vogalenn serr greiz ront Svedeg sju [x\}:]; AuE/NZE boot [b}:t]
1 ɨ Vogalenn serr greiz plaen Kembraeg tu [t1], American Saozneg rose's ["r\oUz1z]
2 ø Vogalenn damserr a-raok ront Daneg købe ["k2:b@], Galleg deux [d2]
3 ɜ Vogalenn damzigor greiz plaen Saozneg nurse [n3:s]
3\ ɞ Vogalenn damzigor greiz ront Iwerzhoneg tomhail[t3\:l']
4 ɾ Kensonenn kevig dre stlakat Spagnoleg pero ["pe4o]
5 ɫ Kensonenn kevig a-gostez dre dostaat drekstaonekaet; s.o. ivez _e Saozneg milk [mI5k]
6 ɐ Vogalenn beuzdigor greiz plaen Alamaneg besser ["bEs6]
7 ɤ Vogalenn damserr a-dreñv plaen Estonieg kõik [k7ik]
8 ɵ Vogalenn damserr a-dreñv plaen Svedeg buss [b8s]
9 œ Vogalenn damzigor a-raok ront Galleg neuf [n9f], Daneg drømme [dR9m@]
& ɶ Vogalenn digor a-raok ront Svedeg skörd [x\&d`]
? ʔ Kensonenn troc'h-avel dre serriñ Daneg stød [sd2?]
?\ ʕ Kensonenn gourlañchenn dre daravat mouezhiet Arabeg ع‎ (`ayn) [?\Ajn]
*     "kenstager" e SAMPA, arouezenn hep talvoudegezh resis ebet  
/     vogalennoù damsklaer e galleg  
<     merk penn-kentañ notadur nann-skizhadel  
<\ ʢ Kensonenn ankoue dre daravat mouezhiet  
>     merk fin notadur nann-skizhadel  
>\ ʡ Kensonenn ankoue dre serriñ  
^ Pignenn  
! Diskennenn  
!\ ǃ Klik drekkevig  
|   Strollad toniadur a eil renk  
|\ ǀ Klik dent  
||   Strollad toniadur pennañ  
|\|\ ǁ Klik kevig a-gostez  
=\ ǂ Klik staon  
-\ ̮ Liamm  

Sinoù diakritek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Setu roll an arouezennoù kevatal d'ar sinoù diakritek implijet gant al LFE

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
_"   ̈ Kreizennadur vogalennek
_+   ̟ Araokadur vogalennek
_-   ̠ Adrekadur vogalenneg
_/ ˇ   Tonenn war gresk
_0   ̥ Divouezh
_<     Kensonenn dre entarzhañ (gant an LFE e vez implijet un arouezenn ispisial evit bep kensonenn dre entarzhañ)
= (or _=)   ̩ Elfenn silabennek
_> ʼ Kensonenn dre strakal
_?\ ˤ Gourlañchennekadur
_\ ˆ   Tonenn war digresk
_^   ̯ Elfenn nann-silabennek
_}   ̚ Kensonenn amdarzh
` ˞ Rotadur vogalennek ha/pe kensonennoù tro-gil
~ (or _~)   ̃ Friadur
_A   ̘ Araokadur gwrizienn an teod
_a   ̺ Kensonenn beg an teod
_B   ̏ Tonenn izel-tre
_B_L   Tonenn izel war gresk
_c   ̜ Nebeutoc'h ront
_d   ̪ Kensonenn dent
_e   ̴ Drekstaonekadur pe gourlañchennekadur; s.o. ivez 5
<F>   Digresk hollek
_F   ̂ Tonenn war digresk
_G ˠ Drekstaonekadur
_H   ́ Tonenn uhel
_H_T   Tonenn uhel war gresk
_h ʰ C'hwezhadur
_j (or ') ʲ Staonekadur
_k   ̰ Mouezh wigourus
_L   ̀ Tonenn izel
_l ˡ Achuadur a-gostez
_M   ̄ Tonenn greiz
_m   ̻ Kensonenn lavnenn an teod
_N   ̼ Kensonenn teod-gweuz
_n Achuadur dre fri
_O   ̹ Rontoc'h
_o   ̞ Izeladur (digoradur) vogalennek
_q   ̙ Adrekadur gwrizienn an teod
<R>   Kresk hollek
_R   ̌ Tonenn war gresk
_R_F   Tonenn kresk-digresk
_r   ̝ Uheladur (serradur) vogalennek
_T   ̋ Tonenn uhel-tre
_t   ̤ Mouezh sourrus
_v   ̬ Mouezhiet
_w ʷ Gweuzadur
_X   ̆ Berr-tre
_x   ̽ Vogalenn kreizennet etre

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwelit ivez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Porched ar yezhoù hag ar skriturioù
Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù.