Noal-Pondi

Porched iliz katolik Santez Nolwenn.

Anv gallek (ofisiel)

Noyal-Pontivy

Melestradurezh

56151

56920

Maer
Amzer gefridi

Marc Kerrien
2014-2020

Poblañsouriezh

3 596 ann. (2020)^[1]

Stankter

67 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 04′ 03″ Norzh
2° 52′ 51″ Kornôg / 48.0675, -2.88083333333

Uhelderioù

kreiz-kêr : 120 m
bihanañ 54 m — brasañ 162 m

Gorread

53,45 km²

Noal-Pondi

Noal-Pondivi, anvet Gwennoal ivez^[2] a zo ur gumun eus Breizh e kanton Pondivi e departamant ar Mor-Bihan.

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Anv[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Erwan Vallerie ː Nuial, 1082; Noal, 1204; Noyal, 1219; Noal, 1219; Noiaal, 1221; Noial, 1235; Noyal, 1249; Noeal, 1251; Noal, 1255; Noeal, Noyal, 1264; Noial, 1270; Noual, 1274; Noeal, 1278; Noial, 1336; Noeal, 1368; Noualguen, Noial, 1373; Noualguenac, 1371; Noyalguen, 1387; Noyeal, 1433; Noyal Pontivi,1453; Noial Pontevey, 1554.
Gwennole ar Menn : Noyal-Guen, 1373-1387 ; Sainte-Noyale, 1478^[3].

Gerdarzh

"Douar nevez-difraostet", diwar nouio "nevez" ha ialon "frankizenn". ^{(Daveoù a vank)}

Ardamezioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

XVII^vet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bonedoù Ruz: un digoll ag 8 800 lur a voe paeet gant ar barrez d'an Aotrou de la Pierre ha da tud all eus Pondivi goude an distrujoù bet graet e kêr e-pad an emsavadeg^[4].

Dispac'h Gall[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Noal-Pondi da bennlec'h ur c'hanton, hini Noal-Pondi, gant teir c'humun ennañ: Kroeshañveg, Noal-Pondi ha Sant-Goneri; e Bann Pondi e oa. Dilamet e voe kanton Noal-Pondi e 1801 gant lezenn an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix. Lakaet e voe Noal-Pondi e kanton Pondi bet miret ha brasaet gant ar memes lezenn. Lakaet e oa bet Noal-Pondi en Arondisamant Pondi bet krouet e 1800^[5]^,^[6].

XIX^vet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Krouet e voe kumunioù Gweltaz, Kerforn, Sant-Jelan ha Sant-Turiav d'ar 5 a viz Eost 1839 diwar lodennoù eus kumun Noal-Pondi^[7].

XX^vet kantved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Brezel-bed kentañ

138 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, d.l.e. 4,92 % eus he foblañs e 1911^[8].

Eil Brezel-bed

Anv unan eus an daou zen eus **Noal** bet fuzuilhet: skrivet eo ouzh monumant Porzh-Loeiz

Daou zen eus ar Rezistañs a voe serret e miz Mae 1944 gant an Alamaned; fuzuilhet e voent e gwikadell Porzh-Loeiz goude bout bet boureviet e Logunec'h^[9]; adkavet e voe o c'horfoù d'an 23 a viz Mae 1945^[10].
Mervel a reas 27 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[8].
D'ar 16 a viz Even 1944 e voe tapet 10 000 Lur en ti-post gant tud eus ar Rezistañs^[11].

Brezelioù didrevadenniñ

Ur gwaz a varvas e Brezel Indez-Sina hag unan all e Brezel Aljeria^[8].

Monumantoù ha traoù heverk[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Iliz katolik Santez Nolwenn.
Monumant ar re varv.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Niver a annezidi

Brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ya d'ar brezhoneg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

D’an 19 a viz Gwengolo 2005 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Deskadurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Klasoù divyezhek kentañ (skol prevez) zo bet digoret e 2009.

E distro-skol 2015 e oa 27 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (7,9 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[12].

Ar Brezoneg er Skol[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[13].

Melestradurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud bet ganet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Frañsez-Mari Kadig, beleg, dastumer kanaouennoù ha kontadennoù Bro-Gwened, 29 a viz Gwengolo 1864.

Tud bet ganet ha marvet eno[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Joseph Cadic, maer ar gumun ha kannad ar Mor-Bihan e Kambr an deputeed (5 a viz Gwengolo 1886-7 a viz Mae 1971)^[14].

Ardamezeg ar familhoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Alleno
Aotrounez Lindreuc
En argant e deir joskenn en sabel diframmet en gul

Gevelliñ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

(br) Noal-Pondi war lec'hienn Geobreizh

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Hervé Abalain : Les noms de lieux bretons. Les Universels Gisserot. 2000
Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Daveoù ha notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ Le Menn, op. cit, p. 59.
↑ Gwennole Le Menn : Grand choix de prénoms bretons, Coop Breizh, 1990, pp. 59-60 (ISBN 978-2-909924-01-4)
↑ Yvon Garlan ha Claude Nières , Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 159 ha 160
↑ Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 82, 243 ha 347
↑ Cassini - EHESS - Neulieg - Fichenn ar gumun
↑ Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 14, 117, 152, 344 ha 363
↑ ^8,0 ^8,1 ha^8,2 memorialgenweb - Monumant ar re varv
↑ René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennnoù 60-61
↑ René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 315-316
↑ Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 244
↑ Ofis Publik ar Brezhoneg
↑ Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
↑ Annik Le Guen, Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy, Miz Kerzu 1993

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] Le Menn, op. cit, p. 59.

[3] Gwennole Le Menn : Grand choix de prénoms bretons, Coop Breizh, 1990, pp. 59-60 (ISBN 978-2-909924-01-4)

[4] Yvon Garlan ha Claude Nières , Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 159 ha 160

[5] Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 82, 243 ha 347

[6] Cassini - EHESS - Neulieg - Fichenn ar gumun

[7] Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 14, 117, 152, 344 ha 363

[memorialgenweb.org-8] 8,0 ^8,1 ha^8,2 memorialgenweb - Monumant ar re varv

[9] René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennnoù 60-61

[10] René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 315-316

[11] Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 244

[12] Ofis Publik ar Brezhoneg

[13] Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936

[14] Annik Le Guen, Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy, Miz Kerzu 1993

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]