Gwerz ar Seizh Sant

Chapel ar Seizh Sant gwelet eus an Norzh

Gwerz ar Seizh Sant zo ur werz hag a vez kanet abaoe an Henamzer da geñver lid Seizh Sant ar C'houerc'had da enoriñ Seizh Sant Efesos, hag a anver « Breudeur ar Seizh Hun » ivez. Hiziv c'hoazh e vez kanet e-kichen ar feunteun nevet hag a zo nepell diouzh Chapel ar Seizh Sant, bet savet e 1714.

Mojenn Breudeur ar Seizh Hun

Ker kozh hag an III^e kantved eo azeul Seizh Sent Efesos, a zo heuliet gant ar vuzulmaned ivez peogwir ez eus meneg anezho e souratenn 18 ar C'horan, anvet الكهف al-Kahf, "ar Vougev".
Er bloaz 250 e tivizas an impalaer roman Decius startaat unvaniezh ar Romaned tro-dro d'o relijion dre heskinañ ar gristenien a nac'he galloud an doueed roman ha dianzav o feiz. Kas a reas kannadourien da Efesos da lakaat seizh breur uhel o dere da zianzav o feiz hag o lezenn. Pa nac'hjont gober e voe lamet o c'hargoù hag o madoù diouto gant an impalaer evit o rediañ da glask an aluzen.
Hag int kuzhet en ur vougev e Menez Kelion e-kichen Efesos e voent adkavet. E-lec'h o lazhañ war an tach e roas an impalaer urzh da vogeriañ digor ar vougev evit ma varvjent gant an naon hag ar sec'hed.
Menel kousket a reas ar seizh breur e-pad 177 vloaz hervez ar werz (seitec vloas hac eiz-uguent e chomjont er plas-se / Qent ma voe divassonet ar c'havern varnese, poz 25), 309 bloaz hervez ar C'horan (Padal e chomjont en o mougev e-pad tri c'hant bloaz hag e ouzhpennjont nav anezho, gwerzenn 25) — bloavezhioù loar eo, daouzek loariad enno ; neuze e hunas ar seizh breur e-pad 14 vloaz ha 9 miz hervez ar werz, pe 25 bloaz ha 9 miz hervez ar souratenn.
Dihun e oant pa voe digoret ar vougev, pa oant bet adsavet a varv da vev gant Doue evit diskouez dasorc'hidigezh an Anaon.

Ar werz

GUERZ AR SEIZ SANT EN PAROUS PLOUARET

Var an ton ordinal

1 Assistantet catholic, tostaet da glévet Ur c'hantic spirituel a neve composet ; Ar sujet a so qen dign deus hoc'h attantion, Ma teuy, mar bech attantif, da rei joa d'ho calon. 2 Mes qent avanç davantach, adresset ol guenén Ho calon hac ho peden entreze hac En, Ha mén a rai dac'h guelet un dra guir ha certen : Me gomz dac'h eus un ouvrach nen dê grêt gant dorn den. 3 En Escopti a Dreguer, en parous Plouaret, En devoa ar Speret-Santel ur Chapel batisset Hep ra, na pri, na masson, na toer, na calve : N'en deu den d'e bisita ne vel ar virione. 4 N'en deus qen nemert c'huech men oc'h ober ar Chapel, Da servichout mogueriou e zeus peder roc'hel, Ha diou al so en doên. Piou na gomprenfe qet Eo Doue ol-buissant en deus-y batisset ? 5 Avis a ra d'am speret penos e c'houlennet Pegouls nac en pe fêson e zeo bet batisset : Ha me respont e credàn pa voe crouet ar bed, An ên, ar môr, an douar, e voe ive formet. 6 Er Chapel-màn, christenien, e peder ar Seiz Sant ; Seiz breur voant, a galite, seiz den fur ha prudant ; Seiz servicher da Zoue pa voant var an douar ; Seiz avocat evidomp aboe ma maint er gloar. 7 E màn hocàh imach ive, Mari a visericord, E creis entre ar Seiz Sant, rac se bet dimp support ; Ha pa deuy ar Seiz Breur-màn evidomp da bidi, Grit ma teuy ho Mab Jesus da dont d'or pardoni. 8 Me gred penos, christenien, e viet dilijant Da henori er plaç-màn Mari hac ar Seiz Sant, Ha da velet ur Chapel pehini a so groet Hep ra, na pri, na morzol, na sicour den ebet. 9 C'hoas evit ho imita hac ober dac'h compren Peguement e sent Doue eus e servicherien, Goul a reont digantàn souffrin evit e c'hloar Ar poaniou a dezirje digas dê en douar. 10 Ar c'hentàn deus ar Seiz Sant a voa Maximian, An eil Marc, hac an drede a voa Martinian, Ar bêvare Sant Denes, ha Sant Yan ar bempet, Ar c'hoec'hvet Serafion, Constantin ar seizvet. 11 Goechal e voa un tirant, Decius voa hanvet, Impalaer ar c'hruella a guement a gaffet ; Ober a re tourmanti partout ar gristenien, Defot ne garent renonç d'o fe heza d'o lezen. 12 Er guær deus a Ephese e voa ive Seiz Breur, D'an amzer ma voa en Rom Decius Ampereur ; O diguemen a eure dre ambassadourien, O clasq ober d'ê renonç d'o fe ha d'o lezen. 13 Respont a ra ar Seiz Breur d'an ambassadourien Ne renoncint birviqen d'o fe ha d'o lezen ; Hac int ha da dilezel noblanç, condition, Enem renti vel peorien o clasq an aluson. 14 An tirant c'hoas o sonjal surmonti o c'honstanç, A lam o armoriou, o priv deus o noblanç : Mar deEr poz 10lhont mat da Jesus eE lar o zourmanto, Ha mar renonçont dezàn e no recompanso.

15 Mes caer en deus o frivan a bep commodite, En eur donet d'o c'hontraign da glasq ar charite ; Resolvet int da veza o Seiz Martiriset Qent ma quittaent Jesus er groas crucifiet. 16 Bete bremàn an tirant n'en dê qet deut a ben Da distrei ar Seiz Breur màn, dre an ambassadourien ; Mes bremàn eo qer fachet, ma renq dont e hunan D'o c'hlasq ha d'o funissan dre'r cleve ha dre tan. 17 Allas ! o c'havet a ra cuzet en eur c'havern, Hac elec'h neuse souden terri o oll esqern, E ro urz da vassonat ar c'havern varnese, Evel pa vijent maro hac int leun a vue. 18 Penos, tirant infernal, honnes eo ar setanç. Ordren ar brassàn supplis d'ar brassàn inoçanç ! Lacat en beo en douar seiz breur a galite N'o deus biscoas cometet nep sort mechancete. 19 Da viana mar deo ret e teufent da vervel, Ro deze ur maro al, tirant cri ha cruel ! Guell eo mervel var ar rod, pe stag eus ur potanç, Pe grillet var glaou ardant evel ur Sant Loranç. 20 Mes coll an ol sclêrijen, beàn beo entêret, Languissàn gant ar famin, mervel gant ar sec'het, Ennes a so un tourmant qen cruel ha qen bras, N'en deus nemert an ifern pe ar purgator voas. 21 Assistantet catholic, n'en doc'h-u qet touchet Pa voelet seiz crouadur en buez entêret ? Demeus a greis o yec'het hac en o yaouanqis Int plantet en ur c'havarn, nonpas en un Ilis. 22 Allas ! achu eo deze. Lezomp-int da vervel, Pa na ellomp o sicour ; mes c'houi, Tad Eternel, Recevit o ineo da james en ho cloar, Pa hint evit ho lezen plantet beo en douar. 23 O Doue ol-buissant ! c'hui gonservas guechal Ur profet hanvet Jonas, en corf un aneval ; Ur pesq hanvet ar Balen en loncas er mor bras, Hac er guær a Ninive en tri dez en rentas. 24 C'hui gonservas Daniel encreis al Leonet ; C'hui a res da dri buguel canàn er forn goret : Breman c'hui a les Seiz Breur entêret er c'havern Dre ordrenanç Decius, rac ma voant christenien. 25 Seitec vloas hac eiz-uguent e chomjont er plas-se Qent ma voe divassonet ar c'havern varnese ; An nep en devoa clêvet e voant eno laqet A sonje e voant maro hac int en poultr rentet. 26 Mes Doue ol-buissant pehini ne les qet An œuvrou grêt en e c'hloar ep bout recompancet, A digassas eur c'housqet er c'havern d'ar Seiz Sant, Hac ho miras en qeit-se demeus poan ha tourmant. 27 Rac pa voa bet ar Seiz Sant er c'havern entêret, Dre bermission Doue e comançjont cousqet : Seitec vloas hac eis-uguent e voant hep difuni, Qen en des tud er c'havern hac o c'havet enni. 28 En istant ma voent cavet e zes partout ar brut, Hac a laqas estonet un nomb bras deus a dud, Mes ne voe qet hep rêson, rac me a gret biscoas Ne voa bet clêvet parlant a eur miracl qer bras.

29 Pa voe clêvet qementse ep laqat mar ebet, An ol deus a Ephese a deuas d'o guelet, Hac a yes ol d'an daoulin pa voant aru er plaç Evit renti da Zoue meulodiou ha graç. 30 Dre voyen eur planqen coefr a voe cavet gante, Elec'h ma voa ho hano scrivet hac ho bue, En seus permetet Doue, evit e vrassàn gloar, Gouzout pegueit a amzer e voent bet en douar. 31 Donet a eure qerqent ar maro d'ar Seiz Sant Evit cas o ineo d'ar joayou trionfant. Mar boant privet er bed màn deus an treo temporel, E jouissont er bed al deus ar gloar eternel. 32 Pegen evurus omp-ni entreomp, Bretonet, Dre m'on beus qen bras tensor en parous Plouaret ! Rentomp graço d'an Drindet Tad, Mab, Speret-Santel, Da veàn grêt d'ar Seiz Sant en hon bro eur Chapel. 33 Ouspen ar Chapel devot, eus c'hoas en he c'hichen Ur Feunteun gaer d'ar Seiz Sant hac he deus seiz sourcen ; Seiz canal int dre bere e ro Doue graço Hac e ra en peb amzer nombr bras a viraclo. 34 An dour-màn a fortifi an nep so en yec'het, Hac a ro d'an soulajamant d'ar re so en clênvet ; Doue a ro d'an ene graço santifiant, Ha d'ar c'horf nerz ha yec'het dre beden ar Seiz Sant. 35 Eur vroeg deus a Blouaret, a barous ar Seiz Sant, Cathel David eo hanvet, a goeze en drouc sant ; En drouc sant Loup e coeze sivoas bemde goulo, Ma sonjet n'e c'huitaje qen a vije maro. 36 Goude beàn pel amzer er guis-se afflijet, Da visitàn ar Seiz Sant e zeo bet inspiret, En pelec'h deus cavet ur remed excelant, Rac aboe ma voe eno, ne goeas en drouc sant. 37 Pieres ar Guillermic, demeus ar C'hos-Varc'hat, Afflijet gant ar derien, a yes dy gant e dad, Ha goude ma voe guelc'het en feunteun ar chapel, E recevas ar yec'het dre c'hraç an Eternel. 38 C'hoas Pieres Querivoal a barous Pluzunet, A voa gant an drouc gouzouc qen terribl afflijet, Un nos e voa qer fatic, ma sonjet e varvje, Pa voe goestet d'ar Seiz Sant ar yec'het en devoe. 39 Tud clân gent peb sort clénvet, re gam hac impotant O visitàn ar Seiz Sant a guev soulajamant. Ur vreg deus a Blouaret a gollas ar guelet, Evit qement a glesqe na gave nep remed. 40 Mont a ras gant he fried gant guir devotion Da invoqin ar Seiz Sant en he affliction. He daoulagad a voalc'has en dour feunteun ar zent, Ma recevas ar guelet qer scler ha dlaguent. 41 Arabat eo ancouant eur faveur excelant Grêt da Vari Allin, dre beden ar Seiz Sant : Ne voa qet he diou vron peadra da vevàn Ur c'hrouaduric bihan he devoa e tenàn. 42 Mont a res a vir galon da Chapel ar Seiz Sant, Da requetin nouritur da rei d'he inoçant : Mes a drugare Jesus hac e Vam ar Verc'hes, E teuas en he diou vron abondanç bras a lèz.

43 Daou vab Jacqes ar Goffic a barous Trebeurden A voe enpad nao sizun clàn bras gant an derrien ; D'ar Seiz Sant e voent goestet, hac er memes instant E quitteas o derrien cruel ha violant. 44 Merc'h Julien ar Piver demeus a Lannion He devoe dre he c'hlénve qer bras a affliction Ne alle qet he-unan remui na qerzet, He diou gar a voa outi casi maro rentet. 45 Digasset voe d'ar Seiz Sant gant he mam hac he zad Evit ober he feden ha goulen he menuad ; Alumet voe ar golo eviti er Seiz Sant, Hac e qerzas d'ar feunteun joaüs bras ha contant. 46 Miraclo a rêt amàn en andret peb seurt tud ; An ol, paour ha pinvidic, memes al loened mud A sant ar protection deus an dorn puissant, En instant ma vent goestet da Chapel ar Seiz Sant. 47 Chelouet a hoarveas gant un den insolant A deuas da laerez hed da Chapel ar Seiz Sant : Pa voa ho houren e vec'h e chom staguet outan Qen nes deut prosicion e barous davitàn. 48 Un nombr bras a viraclo a men c'hoas da laret, Panevert na abusen deus ho patiantet ; Qement a meus lavaret a so guir ha constant : An neb o deus bet sicour a meus evit goarant. 49 N'en deus plaç voar an douar pa deuer da bedin Ne el an Otrou-Doue donet d'hon exocin ; Mes certen eo gouscoude penos en eus choaset Plaço en particulier da veàn henoret. 50 Ur Chapel grêt gant c'huec'h men pa voe crouet ar bed. Ur Feunten a seiz sourcen, calz a viraclo grêt A ro dimp sclêr da velet eo ar Seiz Sant ur plaç A so choaset gant Doue evit rei dimp e c'hraç. 51 Rac se mar hon eus desir da vonet d'an ênvo, Qeit ha m'on eveus amzer clesqomp ar moyeno ; Greomp hon provision deus a graço Doue, Gant aon en heur ar maro n'on c'hafe dibourve. 52 Freqantet e ar Seiz Sant bemde enpad ar zun Gant tud deus a bep contre, ispicial d'al Lun ; Mes ar Zul incontinant goude ar Vadalen E zeus pardon, induljanç d'an ol guir gristenien. 53 An induljanç er bed-màn hon rent quit deus a boan A renqer er purgator bea passet en tan. Mui a dal un action entre omp en bue, Evit cant vloas er flamo da burja un ine. 54 Profitomp ol, bugale, deus an occasion, Demp en de-se d'ar Seiz Sant da c'honit ar pardon. Goulennomp eno graço da vevàn qer santel Ma veritomp er bed al ar joayou eternel.

Dielfennadur

Den ne oar resis petore lidoù a veze kaset gant an drouized kozh dirak ar feunteun, anez komz eus abeg savidigezh an daol-vaen.
Gwerz ar Seizh Sant avat a veze kanet pell-bras a-raok savadur ar chapel, pa hañval bout rakkristen ha koshoc'h eget mare ar c'hrennvrezhoneg (1100-1659) dre ma tiouer klotennoù diabarzh.

Pa'z eus meneg eus daol-vaen ar chapel er pozioù 2 betek 5, ha 8, evel oberenn Doue hep labour den ebet, e tle bout koshoc'h eget senedoù-iliz Tours (567), Naoned (668) ha Roazhon (689) hag a erbedas ma vije distrujet ar meurvein.
Er poz 10 e kinnig ar seizh sant : Maximian, Marc, Martinian, Denes, Yan, Serafion ha Constantin, an istor anezho o vout kontet er pozioù 11 da 31. Anat eo ez eo liammet-start Breudeur ar Seizh Hun ouzh Seizh Huner Efesos. Pozioù diwezhañ ar werz, 54 foz enni, zo bet aozet goude savidigezh ar chapel ; ar pozioù 35-46 a gont pareoù burzhudus.

Dre venec'h ha misionerien gresian ez eo deuet azeul Breudeur ar Seizh Hun d'ar C'houerc'had, pa ambrougent kenwerzhourien ar Reter war hent ar staen. Dilestrañ a raent e porzh ar Yeoded hag e vageent war ar stêr Leger betek an Argoad. Pa 'z errujont er Stiffel e voe kristenaet al lec'h nevet kozh hag e daol-vaen. Adalek ar VI^vet kantved e voe azeulet Breudeur ar Seizh Hun eno.

Bep bloaz gwechall e veze aozet gant kloer Plûned ur brosesion da bardon ar Seizh Sant evit klask an absolvenn a-c'houde un darvoudenn hag a oa c'hoarvezet e-kerzh savidigezh ar chapel : unan eus parrezianiz Plûned en devoa laeret ur sac'had ed a-douez ar profoù a veze degaset evit arc'hantaouiñ ar savidigezh; meneget eo al laeroñsi e poz 47 ar werz.

Levrlennadur

• (fr) MASSIGNON, Louis : La crypte-dolmen des VII Saints Dormants d'Éphèse au Stiffel (en Plouaret, puis Vieux-Marc'hé), Les Presses Bretonnes, Sant-Brieg, 1958 Lenn en-linenn