Decius
| |
| Ur pennad eus an heuliad Henroma eo ar pennad-mañ | |
| Ar Vonarkiezh | |
| Ar Republik | |
| An Impalaeriezh | |
| Impalaeriezh ar C'hornôg | |
| Impalaeriezh ar Reter | |
Un impalaer roman e oa Gaius Messius Quintus Traianus Decius (g.201, m 251). Ren a reas eus 249 betek 251. E-pad ar bloavezh diwezhañ eus e renadur e kenrenas gant e vab Herennius Etruscus. Lazhet e oa bet gantañ en Emgann Abrittus.
Yaouankiz ha donedigezh d'ar galloud[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
.jpg)
Ganet e Budalia (e-kichen Sirmium, Panonia) e oa Decius an hini kentañ eus an Impalaerien Ilirianek. Nebeut traoù a zo anavezet diwar-benn e yaouankiz. Ur c'hoñsul a oa e 232 ha rener Moesia ha Germania Inferior er bloaz goude. Etre 235 ha 238 e oa-eñv rener Hispania Tarraconensis ha Urbanus Praefectus Roma e-pad darn gentañ ren Fulup an Arab.
War-dro 245 en anvas Filip jeneral ul lu vras lec'hiet e-kichen an Danav. E 248 pe 249 e voe kaset e panonia ha mesia da voustrañ emsavidigezh Tiberius Claudius Pacatianus. Fulor enno abalamour d'ar peoc'h en doa sinet Fulup gant Sasanided e redias e soudarded d'en em embannañ impalaer.
Decius a drec'has Filip e-kichen Verona hag anavezet e voe gant ar sened evel an impalaer reizh.
Renadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Ur merour barrek hag ur soudard peurvat a oa Decius. Strivañ a reas d'adaozan galloud ar stad dre stourm ouzh an ennebourien diavaez ha dre nevesaat ar relijion ofisiel.
Heskinerezh ar gristenien[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Pouezus eo "Heskinerezh Decius" en istor an Iliz Gatolik met ne vez ket komzet kalz diwar-e-benn e testennoù ofisiel. E 250 e kemeras Decius ur gourc'hemen a-enep ar gristenien a gave-eñv arvarus evit unander an impalaerezh. Goulenn a reas ma raje an eskibien un aberzh d'an impalaer, ar pezh a nac'hjont ober.
D'an ampoent-se e voe gwastet an impalaerezh gant Bosenn Antonin ha seblout a ra o doa dianzavet o feiz un niver bras a gristenien, digalonekaet gant ar c'hleñvded.
Gant Galienus hepken, e 260-1, e voe dilamet gourc'hemenn Decius.
Ar brezel a-enep ar c'hoted[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
E-pad ren Decius e teuas ar c'hoted war wel evit ar wech gentañ e istor an impalaerezh. Bleniet gant rou Cniva e raent redadegoù e Moesia ha Thracia. O souezhiñ a reas Decius e 251 tra m'edont o sezizañ Nikopolis hag o rediañ da dec'hiñ a reas. Ne zeuias ket a-benn d'o feurdrec'hiñ, avat hag ret e oa da Zecius da drec'hiñ en e dro pa argadas Cniva ar c'hamp roman.
Kemer a reas ar c'hoted Philipopolis neuze, en em embannas he c'hommandant, Gaius Julius Priscus impalaer gant skoazell Cniva. Skuizhet e voe ar c'hoted gant seziz Philipopolis ha arnodiñ da varc'hata a rejont.
Decius, a oa deuet a-benn d'o enkelc'hiañ, ha nac'has hag argadiñ anezho a reas. En ur c'heun enDobrujda e c'hoarvezas an emgann-dibenn. Ur gwallreuz evit ar romaned a oa Emgann Abrittus. Hervez Jordanes e oa lazhet gant ur sae mab Decius, Herennius Etruscus e derou an emgann, tra ma varvas Decius un pa oa peurzistrujet e lu.
Gwelet ivez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
 An Impalaerien roman
| ||
| Anarkiezh vilourel | ||
| En e raok : Fulup an Arab |
Decius gant Herennius Etruscus (249 - 251) |
War e lerc'h : Hostilianus |
| Heuliad Henroma | ||