Le Siècle de Louis XIV
Le Siècle de Louis XIV zo ul levr istor gant ar skrivagner gall Voltaire (1694-1778), diwar-benn ren ar roue gall Loeiz XIV, embannet e 1751.
Mennad ar skrivagner e oa « peindre à la postérité, non les actions d'un seul homme Louis XIV, mais l'esprit des hommes dans le siècle le plus éclairé qui fut jamais »[1], da lavarout eo "livañ evit ar remziadoù da zont, naren oberoù un den hepken Loeiz XIV, met spered an dud er c'hantved muiañ sklêrijennet a voe biskoazh".
Dre an oberenn-se diwar-benn ur roue hag a renas adal 1643 betek 1715 e voe heñvelekaet ar XVIIvet kantved e Bro-C'hall ouzh personelezh ar roue Loeiz XIV.
Marevezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Pa varvas ar roue gall Loeiz XIV e 1715 e oa 20 vloaz an den yaouank François Arouet, ha ne oa ket c'hoazh anvet Voltaire. Evel prederourien arall eus e amzer e wele ar skrivagner pevar marevezh meur en Istor: marevezh Alesant Veur ha hini Perikles, hini Caesar ha hini Augustus, an Azginivelezh italian, ha hini Loeiz XIV a oa dezhañ ar meurañ[2]
Ar pennadoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

- I. Introduction. - Digoradur
- II. Des États de l’Europe avant Louis XIV. - Stadoù Europa a-raok Loeiz XIV.
- III. Minorité de Louis XIV. Victoires des Français sous le grand Condé, alors duc d’Enghien. - Minorelezh ar roue. Trec'hioù ar C'hallaoued dindan Condé, a oa neuze dug Enghien.
- IV. Guerre civile. - Brezel diabarzh.
- V. Suite de la guerre civile jusqu’à la fin de la rébellion, en 1653. - Heuliadoù ar brezel diabarzh betek an dibenn anezhañ e 1653.
- VI. État de la France jusqu’à la mort du cardinal Mazarin en 1661. - Stad Bro-C'hall betek marv ar c'hardinal Mazarin en 1661.
- VII. Louis XIV gouverne par lui-même. Il force la branche d’Autriche espagnole à lui céder partout la préséance, et la cour de Rome à lui faire satisfaction. Il achète Dunkerque. Il donne des secours à l’empereur, au Portugal, aux États-Généraux, et rend son royaume florissant et redoutable. - Loeiz XIV o c'houarn e-unan. Rediañ a ra skourr spagnol an Tiegezh Habsburg da lezel ar renk kentañ gantañ, ha lez Roma da blegañ dezhañ. Prenañ a ra Dunkark. Harp a ro d'an impalaer, da Bortugal, d'an Izelvroioù[3], hag ober ur rouantelezh bleunius ha spouronus.
- VIII. Conquête de la Flandre. - Brezel Holland.
- IX. Conquête de la Franche-Comté. Paix d’Aix-la-Chapelle. - Aloubadeg ar Franche-Comté. Feur-emglev Aachen (1668)
- X. Travaux et magnificence de Louis XIV. Aventure singulière en Portugal. Casimir en France. Secours en Candie. Conquête de la Hollande. - Labourioù ha pompad Loeiz XIV. Avantur dibar en Portugal. Kazimir en Bro-C'hall. Skoazell en Candia. Aloubadeg an Izelvroioù.
- XI. Évacuation de la Hollande. Seconde conquête de la Franche-Comté. - Eil aloubadeg ar Franche-Comté.
- XII. Belle campagne et mort du maréchal de Turenne. Dernière bataille du grand Condé à Senef. - Freuzadeg Pfalz ha marv beskont Turenne en Emgann Salzbach. Emgann diwezhañ Condé en Seneffe.
- XIII. Depuis la mort de Turenne jusqu’à la paix de Nimègue, en 1678. - Adal marv Turenne betek feur-emglev Nijmegen, en 1768.
- XIV. Prise de Strasbourg. Bombardement d’Alger. Soumission de Gênes. Ambassade de Siam. Le pape bravé dans Rome. Électorat de Cologne disputé. - Kemeret Strassburg. Bombezet Alger. Genova lakaet da blegañ. Kannadiezh Siam. Daeet ar pab e Roma.
- XV. Le roi Jacques détrôné par son gendre Guillaume III, et protégé par Louis XIV. - Diskaret ar roue Jakez II gant e zeuñv Gwilherm III ha gwarezet gant Loeiz XIV.
- XVI. De ce qui se passait dans le continent, tandis que Guillaume III envahissait l’Angleterre, l’Écosse, et l’Irlande, jusqu’en 1697. Nouvel embrasement du Palatinat. Victoires des maréchaux de Catinat et de Luxembourg, etc. - Petra a dremene en Europa, tra ma oa Gwilherm III oc'h aloubiñ Bro-Saoz, Skos hag Iwerzhon. Trec'hadennoù ar varichaled Catinat ha Luxembourg, hag all. Arigrap Pfalz.
- XVII. Traité avec la Savoie. Mariage du duc de Bourgogne. Paix de Rysvick. - État de la France et de l’Europe. Mort et testament de Charles II, roi d’Espagne. - Feur-emglev gant Dugelezh Savoia. Eured dug Bourgogn. Feur-emglev Rijswijk. Stad Bro-C'hall hag Europa. Marv ha testamant Carlos II, roue Spagn.
- XVIII. Guerre mémorable pour la succession à la monarchie d’Espagne. Conduite des ministres et des généraux jusqu’en 1703. - Brezel Hêrezh Spagn. Emzalc'h ar vinistred hag ar jeneraled betek 1703.
- XIX. Perte de la bataille de Bleinheim, ou d’Hochstedt, et ses suites. - Faezhadenn Bleinheim, pe Emgann Höchstädt (1704), hag an heuliadoù.
- XX. Pertes en Espagne : pertes des batailles de Ramillies et Turin, et leurs suites. - Faezhadennoù e Spagn, en emgann Ramillies hag en emgann Torino (1706), hag an heuliadoù anezho.
- XXI. Suite des disgrâces de la France et de l’Espagne. Louis XIV envoie son principal ministre demander en vain la paix. Bataille de Malplaquet perdue, etc. - Gwalleurioù Bro-C'hall ha Spagn. Loeiz XIV a gas e bennvinistr da c'houlenn ar peoc'h en aner. Emgann Malplaquet kollet, ha traoù all.'.
- XXII. Louis XIV continue à demander la paix et à se défendre. Le duc de Vendôme affermit le roi d’Espagne sur le trône. - Kenderc'hel a ra da c'houlenn ar peoc'h ha d'en em zifenn. Dug Vendôme a gadarna roue Spagn war e dron.
- XXIII. Victoire du maréchal de Villars à Denain. Rétablissement des affaires. Paix générale. - Trec'h ar marichal Claude Louis Hector de Villars en emgann Denain. Peoc'h e pep bro.
- XXIV. Tableau de l’Europe depuis la paix d’Utrecht jusqu’à la mort de Louis XIV. - Taolennadur eus Europa adal Feur-emglev Utrecht (1713) betek marv Loeiz XIV.
- XXV. Particularité et anecdotes du règne de Louis XIV. - Dibarded ha sorbiennoù eus amzer Loeiz XIV.
- XXVI. Suite des particularités et anecdotes. - Dibarded ha sorbiennoù all eus amzer Loeiz XIV.
- XXVII. Suite des particularités et anecdotes. - Dibarded ha sorbiennoù all eus amzer Loeiz XIV.
- XXVIII. Suite des anecdotes. Sorbiennoù all.
- XXIX. Gouvernement intérieur. Justice. Commerce. Police. Lois. Discipline militaire. Marine, etc. - Gouarnamant diabarzh. Justis. Kenwerzh. Polis Lezennoù. Kenurzh en arme. Merdeadurezh, ha traoù all.
- XXX. Finances et règlements. Arc'hanterezh ha reoliadurioù;
- XXXI. Des sciences. - Diwar-benn ar skiantoù.
- XXXII. Des beaux-arts. - Diwar-benn an arzoù-kaer
- XXXIII. Suite des arts. - Diwar-benn an arzoù c'hoazh.
- XXXIV. Des beaux-arts en Europe du temps de Louis XIV. - Diwar-benn an arzoù-kaer en Europa en amzer Loeiz XIV .
- XXXV. Affaires ecclésiastiques. Disputes mémorables. - Aferioù a iliz ha tabutoù bras.
- XXXVI. Du calvinisme au temps de Louis XIV. - Diwar-benn ar galvinouriezh en amzer Loeiz XIV .
- XXXVII. Du jansénisme. - Diwar-benn ar jansenouriezh
- XXXVIII. Du quiétisme. - Diwar-benn ar gietouriezh
- XXXIX. Disputes sur les cérémonies chinoises. Comment ces querelles contribuèrent à faire proscrire le christianisme à la Chine. - Tabutoù diwar-benn al lidoù e Sina. Penaos e kasas an tabutoù d'ar berz lakaet war ar gristeniezh e Sina.
Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Voltaire : Le siècle de Louis XIV, 1751.
- Voltaire : Le siècle de Louis XIV, Le Livre de Poche, 2005.
- Voltaire : Le siècle de Louis XIV, Folio, 2015.
Liamm davaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- ↑ Voltaire, op. cit., p. 1
- ↑ Montoya, Alicia (2013). Medievalist Enlightenment: From Charles Perrault to Jean-Jacques Rousseau (in en). DS Brewer. 47 p. ISBN 9781843843429.
- ↑ Stad anvet neuze Staten-Generaal van de Nederlanden (Stadoù jeneral an Izelvroioù).