Melc'hwed-krogennek
(e krao un nadoz amañ)
Maligorned[1], melc'hwed-klorek[2], melc'hwed-kornek[2], melc'hwed-krogennek[2], melc'hwed-krogilhennet[2], melc'hwed-moger[2], melc'hwed-podek[2] a reer eus blotviled krogennek hag a vev en dour dous, en dour mor pe war an douar (40% anezho)[3].
An 40% diwezhañ-se dreist-holl a anaver mat, p'en o c'haver el liorzhoù. Gasteropoded int, a vev diwar plant hepken, pe diwar plant ha loened, pe diwar loened hepken, pe diwar lastez. Ur grogenn rodellet o deus, bras a-walc'h evit ma c'hellfe al loen en em zidennañ penn-da-benn enni.
Tremen 50 000 spesad maligorned zo ; pouezus int e sevenadur mab-den, pa vezont maget ha debret ha pa vez stourmet outo.
Annezva
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E pep lec'h ez eus maligorned-douar, zoken en dezerzhioù ; maligorned-dour a gaver en holl stêrioù (war-dro 4 000 spesad) hag er morioù betek an abisoù, da lavarout eo izeloc'h eget 3 000 m dindan live keitat ar mor.
Deskrivadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
| |
|
- Ment
Ledan-kenañ eo skalfad mentoù kregin ar maligorned en o oad, pa'z eo ar spesad brasañ 900 gwech brasoc'h eget an hini bihanañ : Syrinx aruanus, 91 cm ha 18 kg — maligorned-mor all, < 1 mm.
En Afrika ar C'hornaoueg e kaver ar brasañ maligorned-douar, ar spesad Achatina achatina, betek 30 cm o c'hrogenn hag 1 kg a bouez enno.
- Analadur
Lod maligorned a anal dre skevent evel an darn vuiañ eus al loened a vev war an douar, lod all a ra dre vrenkoù evel an darn vuiañ eus ar re a vev en dour.
Koulskoude, kement a spesadoù maligorned zo emdroet war an Douar a-hed istor ar blanedenn ma kaver maligorned o deus brenkoù war an douar ha re o deus skevent er stêrioù hag er morioù.
Boued
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E genoù an darn vuiañ eus ar maligorned ez eus un doare teod warnañ miliadoù a vegennoùigoù hag a labour evel ul livn a-benn drailhañ ar boued.
Geotdebrerien eo an darn vrasañ eus ar maligorned (re ar morioù a zebr bezhin), hogen lod zo hollezat ha lod all zo preizherien kigezat.
Maligorned ha mab-den
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Anv-tiegezh
- Un anv-tiegezh brezhonek eo « Maligorn » (Malgorn, Malgorne, Maligorne ar stummoù gallekaet)[4].
- Boued
Maget e vez maligorned, Helix pomatia ha Cornu aspersum dreist-holl, evit sevel meuzioù cheuc'h e keginerezh Europa. Maligorned all a vez debret en Afrika hag en Azia da dapout protein.
War aodoù ar bed a-bezh e vez debret maligorned mor.
| Mouk Tir | |
|---|---|
| Mouk Tir | |
| CMYK | (45, 100, 47, 42) |
| HSV | (235°, 98%, 40%) |
| HTML | #66023c |
| sRGB | (102, 2, 60) |
- Gounezerezh
Fall eo ar maligorned evit ar gounezerezh dre vras, abalamour ma tebront ar plant yaouank. Klask a reer o lazhañ dre zisastuzerioù kimiek, dre kenderc'hadoù huelenn pe gignen enno. Lod labourerien-douar a glask mirout outo a bignat er gwez dre lakaat ur gwiskad kouevr tro-dro d'ar c'hef anezho, pe dre skuilhañ tammoù klor vioù war al leur a-benn mirout ouzh ar maligorned a ruzañ.
Un doare all zo bet klasket, dre zegas maligorned preizher Rumina decollata eus diazad ar mor Kreizdouar ; ar re-se a zebr maligorned al liorzhoù ha gasteropoded all evel ar melc'hwed.
- Gwezeladoù
Gwezeladoù evit yec'hed ar c'hroc'hen a vez fardet diwar Helix aspersa rak sikour a reont da gleizhennañ ar goulioùigoù, da vouestaat ar c'hroc'hen, da beuzdiverkañ ar roufennoùigoù ha da bareañ an akne.
- Sevenadur
- Peogwir ez eo gorrek ar maligorned ez int bet lakaet da arouez al leziregezh gant ar Gatoligiezh ; en Testamant Nevez ez eus lakaet ur velc'hwedenn da gastiz (Levr ar Salmoù 58:9).
- En Henamzer e farded gant borc'hadur maligorned-mor ar c'herentiad Muricidae ul liv anvet mouk Tir. Ker koustus e oa kenderc'hañ al liv-se ma ne veze arveret nemet gant an dud pinvidik-mor, alese lod arlivioù glas ha mouk hag a zo arouez ar binvidigezh, ar rouelezh ha galloud kardinaled ar gatoligiezh.
Skeudennaoueg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Cochlicella acuta (begek)
bet enbroet e Kadina, South Australia
- Bukit war ar skeudenn evit gwelout an alc'hwez
-
Ur maligorn o vont
eus an eil delienn d'eben -
Helix aspersa -
Cepaea hortensis -
Cepaea nemoralis -
Achatina fulica -
Arianta arbustorum -
Lymnaea stagnalis
o tont war gorre an dour
da leuniañ e skevent
Pennadoù kar
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Geriadur Ménard
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 ha2,5 Devri
- ↑ Solem, Alan & Van Bruggen, A. C. : World-wide Snails, E.J. Brill/W. Backhuys, 1984 (ISBN 978-90-04-07417-0)
- ↑ Deshayes, Albert : Dictionnaire des noms de famille bretons, Le Chasse-Marée/ArMen, 1995 (ISBN 978-2-903708-61-0)