Kensonenn dre entarzhañ

Eus Wikipedia
Doareoù distagañ
Dre serriñ
Klikoù
Tarzhañ
Strakal
Entarzhañ
Fic'hal
Ruzennoù
C'hwibanennoù
Dassonennoù
Fri
Stlakat
Froumal
Tostaat
Linkus
Vogalennoù
Hantervogalennoù
Kostezennoù

Er yezhoniezh e vez implijet an termen kensonenn dre entarzhañ (saoz.: implosive consonant) war dachenn ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz eus ur gensonenn nann-skeventel ma vez produet a-drugarez d'ur red-aer war-du foñs ar genoù dre izelaat an troc'h-avel kentoc'h evit implijout ar red-aer boas o vont eus ar skevent hag o vont kuit dre ar genoù pe ar fri.

Kensonennoù dre serriñ eo an darn vrasañ eus ar c'hensonennoù dre entarzhañ, ha ral-kenañ eo kensonennoù entarzhañ dre daravat pe dre fic'hal.

Peurliesañ e vezont mouezhiet, daoust ha ma vez kavet kensonennoù dre entarzhañ divouezh ivez e krongoeg hag e kitcheg (quiche) ha dre n'eus arouezenn ispisial ebet evit o zreuzskrivañ e ranker ober gant sin an divouezhiañ, d.s.[ɓ̥].

Merket e vez ar fed ma vez distaget ur gensonenn dre strakal hervez reolennoù treuzskrivañ al lizherenneg fonetikel etrebroadel dre stagañ ur c'hrogig ouzh an arouezenn a diskwel pe hini eo al lec'h distagañ pennañ, da skouer [ɓ].

Kavet e vez fonemennoù dre entarzhañ e 10%-15% eus yezhoù ar bed. Stank-tre e vezont kavet Afrika iskehederel ha stank a-walc'h ivez e gevred Azia hag implijet e vezont ivez en un nebeud yezhoù komzet tro-dro d'an Amazonas. A-hendall e vezont kavet e yezhoù resis zo eus Norzhamerika evel da skouer ar maidoueg hag ar yezhoù mayaeg, hag e sindeg komzet en India. Ne vezont ket kavet e yezhoù Europa nag er yezhoù komzet en Aostralia.

Setu roll ar c'hensonennoù dre dostaat gant bep o arouezenn hervez reolennoù treuzskrivañ al lizherenneg fonetikel etrebroadel:

  • [ɓ]: kensonenn diweuz dre entarzhañ mouezhiet
  • [ɗ̪]: kensonenn dent dre entarzhañ mouezhiet
  • [ɗ]: kensonenn kevig dre entarzhañ mouezhiet
  • [ʄ]: kensonenn staon dre entarzhañ mouezhiet
  • [ɠ]: kensonenn drestaon dre entarzhañ mouezhiet
  • [ʛ]: kensonenn hoged dre entarzhañ mouezhiet


  Kensonennoù Gwelit ivez: Lizherenneg fonetik etrebroadel, Vogalenn  
Skeventel Diweuz Gweuz-dent Dent Logigoù Drek-logigoù Kilbleg Rak-staon Staon Gouel Hugenn Gargadenn Ankoue Tarzh Nann-skeventel hag arouezennoù all
Dre fri m ɱ n ɳ ɲ ŋ ɴ Klikoù  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ
Dre serriñ p b t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ Entarzh.  ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ
Dre daravat  ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ Dre strakal 
Dre dostaat  β̞ ʋ ð̞ ɹ ɻ j ɰ A-gostez all  ɺ ɫ
Dre froumal ʙ r ʀ Kendistaget dre dostaat ʍ w ɥ
Dre stlakat ̟ⱱ̟ ɾ ɽ Kendistaget dre daravat ɧ
A-gostez dre daravat ɬ ɮ Dre fic'hal  ʦ ʣ ʧ ʤ
A-gostez dre dostaat l ɭ ʎ ʟ Kendistaget dre serr.  k͡p ɡ͡b ŋ͡m
An arouezennoù a-zehoù e pep par mar bez a ra dave d'ur gensonenn mouezhiet. E gris emañ ar sonioù ma kreder dibosubl o c'havout.


Gwelit ivez:[kemmañ | kemmañ ar vammenn]