Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel (Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик), ent-berr an Unaniezh Soviedel, anavezet ivez gant an teskanv URSS (СССР e rusianeg), krouet e 1922, a zo ur riez hag a zo aet da get e 1991. En em astenn a rae eus ar Mor Baltel d'ar Mor Du ha betek ar Meurvor Habask. Lodenn Norzh Eurazia e oa he ziriad, hini Rusia impalaerel, war-bouez Polonia ha Finland, da lavaret eo tost da 15 % eus douaroù ar bed. Riez vrasañ ar bed e oa dre he gorread, hag a-bell.
En amzer ma oa staliet an URSS e oa bet enteuziet pe dispartiet diouti un nebeud riezoù ha tiriadoù. Koulskoude, ma oa 15 republik enni en diwezh, e oa Republik Sokialour Kevreadour Soviedel Rusia an hini vrasañ, divent he gorread hag he foblañs. E-keñver an darempredoù diplomatel ez eo Rusia warlerc'hiadez an URSS.
Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Ur brezegenn gant Lenin.
Lenin, Sverdlov hag Avanesov e 1918.
An naonegezh a lazhas tremen ur milion a dud e 1921-1922.
Disoc'h pennañ an Dispac'h rusian, c'hoarvezet e 1917 pa voe skarzhet an Tsar Nikolaz II diwar e dron, e oa krouidigezh an URSS.
Goude trec'h an Dispac'h ec'h embannas Lenin, penn ar strollad bolchevik, e vije renet ar vro gant pennaennoù ar gomunouriezh ha bev e chomas ar bennaenn-se betek an diwezh.
Un aozadur politikel hepken a voe aotreet adalek 1923, Strollad Komunour an Unaniezh Soviedel (SKUS) ha daou urzhaz a rene ar riez : hini ar SKUS hag hini ar pennoù politikel dilennet, met lec'hiet dindan kazel-gêr ar Strollad.
Eil brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Soudarded alaman o vont d'en em rentañ d'ar Soviediz e miz Kerzu 1941 e-pad Emgann Moskov.
Soudarded soviedat e Stalingrad d'an 2 a viz C'hwevrer 1943 pa voent trec'h war ar Wehrmacht.
Leningradiz e-kerzh ar Seziz.
Mindraouilhourion soviedat e-doug Emgann Koursk.
Banniel an Trec'h skourret ouzh ar Reichstag gant soudarded soviedat d'an 2 a viz Mae 1945.
Goude an Eil brezel-bed[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
An egorlestr Vostok.
Diskar an Unaniezh Soviedel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Er bloavezhioù 1980 e oa krog an Unaniezh Soviedel da vont war e gement all. Klask a reas sekretour meur diwezhañ an URSS, Mic'hail Gorbatchev, da derriñ an diskar-mañ dre politikerezh ar Perestroika (« Adsavadur », « Adframmadur ») hag ar Glasnost (« Foranded » ar breudoù) adalek 1985. A-benn ar fin e oa diflosket an impalaerezh soviedel e 1991, ha roet he flas da Kenglad ar Stadoù Dizalc'h.
War div dachenn e c'haller kavout abegoù freuzadur an URSS :
- tachenn an armerzh, a yae gwashoc'h-gwashañ pa greske an dispignoù milourel dindan kevezerezh ar Stadoù-Unanet;
- tachenn ar politikerezh, pa boueze an nerzhioù demokratel ha pa c'houlenne ar republikoù trobarzhel muioc'h-muiañ a emrenerezh.
Dre ma oa kreizennour ha burevourel, ne oa ket gouest ar renad da herzel ouzh kement a rendaeloù e pep lec'h.
Ar Republikoù soviedel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
|
1. RSS Armenia, krouet e 1936 |
Republikoù aet da get
- RSKS Treuzkaokazek, diazezet e 1922, divodet e 1936 ha rannet neuze e teir republik, RSS Armenia, RSS Azerbaidjan ha RSS Jorjia.
- RSS Finnek-Kareliek, krouet e 1940, a zeuas ur Republik eus RSKS Rusia e 1956.
Pennadoù kar[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
| Republikoù an Unaniezh Soviedel | |
.svg)
|
RSS Armenia | RSS Azerbaidjan | RSS Bielorusia | RSS Estonia | RSS Jorjia | RSS Kazac'hia | RSS Kirgizia | RSS Latvia | RSS Lituania | RSS Moldavia | RSS Ouzbekistan | RSKS Rusia | RSS Tadjikistan | RSS Turkmenistan | RSS Ukraina Republikoù berrbad: RSS Finnek-Kareliek (1940-1956) | RSKS Treuzkaokazek (1922-1936) |