Moira
_06.jpg)
An teir Moira (pe ar Moirai, pe an Teir Farkezenn d’ar Romaned, pe ar Parkezed, pe Merc'hed an Tonkadur), a oa doueezed a rae war-dro ganedigezh, buhez, ha marv an dud war an douar. Da dud Hellaz kozh e oa divizet gant an doueed kement tra a c’hoarvez er vuhez. Edo an teir Moira o chom en ur palez ma’z eo skrivet tonkad pep hini en houarn hag en arem, ha na den na doue n’hall diverkañ tra ken.
O anvioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Μοῖραι / Moĩrai eo o anv e gregach. Bez' ez int :
- Klotho (« Nezerez ») a zalc’h an neudenn, arouez buhez mab-den, war ur gegel ;
- Lac'hesis (« Tonkad ») a dro an neud war ur werzhid ;
- Atropos (« Didro ») eo an hini a droc’h neudenn buhez an dud pa vez deuet ar c’houlz.
O ganedigezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Gant piv e oant bet ganet, n'eo ket aes gouzout.
Hervez Theogonia Hesiodos e oant merc'hed da Nyks (an Noz), ha netra ken. Koulskoude e lavar ivez e oant merc'hed da Zeus ha Themis.
Ar re a laka e oa Nyks a oa he mamm, evel Cicero, a ra anv eus Erebos evel tad.
Doareoù all a zo d'ar vojenn, stag an holl anezho ouzh an doueed kentañ, (Ouranos ha Gaia, diwar-lerc'h tammoù de Lykofron et d'Athenaios, pe C'haos gant Kointos Smyrne).
Er Republik, gant Platon, int merc'hed da Ananke (ar Red), met seblantout a ra bezañ ur c'hompren personel d'an oberour.
En arzoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]En arzoù ar prantad modern ne vez anv nemet eus ar Parkezed e mod ar Romaned. Rouez a-walc'h an oberennoù dediet dezho.
Padal brudet eo an daolenn Ar Parkezed o nezañ planedenn Maria de' Medici gant Rubens a zo e-giz titl un heuliad a 24 livadur gouestlet da vuhez ar rouanez-vamm, livet etre 1622 ha 1625 evit palez al Luksembourg, he falez nevez e Pariz. Resped d'ar rouanez, Atropos ne droc'h ket dirazomp neudenn he buhez. Da heul an daolenn gentañ-se e teu un eil hini e-giz istitl : Trec'h ar wirionez, kenunvaniezh divrall ar rouanez-vamm hag he mab. (Skeudennoù er bajenn Maria de' Medici (rouanez Bro-C'hall)).
A-hend-all, c'hoarvezout a ra gant livourien zo ober dave d'ar Parkezed hep o envel, dre o jestroù hepken : an eil a ra van da nezañ gant ar gegel, eben a denn war an neudenn, an drede a droc'h. Da skouer :
- Georges de La Tour, Lennerez planedennoù : teir flac'h yaouank gant ar jestroù-se (a c'hellfe bezañ ur respont a-dak da Rubens, seul vui ma vez graet waarzegger, an hini a lavar ar wirionez, eus al lennerez planedennoù e flandrezeg).
- Pablo Picasso, Dimezelled Avignon : ar memes jestroù gant ar plac'h a-gleiz hag an div blac'h a-zehoù… Koñsevet eo bet an daolenn gant Picasso goude e weladennoù kentañ da virdi al Louvre, e-lec'h ma oa degouezhet e 1900 an heuliad Maria de' Medici. Taolenn vrudet Picasso a c'hellfe ivez kaout ul liamm bennak gant Parkezed Rubens.