Koumoul
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
| Iskevrennad eus | amzer  |
|---|---|
| Danvez implijet | aezhenn dour, droplet, ice crystal |
| Efed | sun dog |
| Studiet gant | nephology |
| Digital Atlas of Idaho URL | https://digitalatlas.cose.isu.edu/clima/imaging/cldfr.htm |
| Arouezenn Unicode | ☁ |
Ar c'houmoul (eus al latin cumulus) , pe ar c'hoabr, a zo anezho un tolpad partikulennoù, bannigoù dour pe skorn kristalekaet, hag a chom toueziet en aer en oabl. Kemm a ra neuz ar c'houmoul hervez ar gouloù , ha hervez kementad, ment ha dasparzhañ ar partikulennoù.
Eus glizhennadur aezhenn dour a zo en aer e teu ar bannigoù dour. Hervez ar temperadur e c'hell an aer endelc'her muioc'h a aezhenn ha pa vez tomm e c'hell tapout muioc'h a aezhenn, houmañ ur seurt gaz diwel. Ar c'helenn pennañ a bled gant ar c'houmoul a zo an oablouriezh gant un iskelenn, ar c'houmoulouriezh. Houmañ a zo ivez lodenn an hinouriezh, dezhi ar pal studiañ an hinoù, ar re a zo hiziv hag ar re a zo bet.
Anvioù ar c'houmoul e brezhoneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E toleadoù zo e vez anvet ar c'houmoul kogus(enn).
Hervez ar rummatadur kozh e vez anvet ar rummadoù koumoul e brezhoneg :
- ar c'houmoul du (nimbus) a vez lostoù-kizhier anvet duadenn(où), tapon glav
- ar c'houmoul uhel hag hir (cirrus) lostoù-kizhier
- ar c'houmoul uhel ha du (nimbo-stratus) malkenn(où)
- ar c'houmoul uhel-tre ha ront (cirro-stratus) kaouled(enn), deñvedigoù, steuñvienn(où), steuñvaj
- ar c'houmoul uhel-tre hag ingal o neuzioù (stratus) a vez anvet kanibl, lizenn(où)
- ar c'houmoul uhel-tre ha ledan (strato-cumulus) a vez anvet koabrenn ha braj
- ar c'houmoul goeñvet ha du (cumulo-nimbus) teñvaladenn(où), kastellioù
- ar c'houmoul uhel ha geñvet (alto-cumulus) gwennadenn(où)
- ar c'houmoul uhel hag ingal o neuzioù (alto-stratus) koc'henn
An halo a vez graet kog-heol, pe kog-neñv, anezhañ.
Furmadur ar c'houmoul
[kemmañ | kemmañ ar vammenn] |
 |
Pa ya ur volum aet war yenaat e c'hoarvez ma ya da glizh un tamm eus an aezhenn a zo ennañ. Ma teu ar yenaat eus al leur douar e sav ur vrumenn. En aergelc'h, hervez reolennoù ar gazoù, ez a war al lae hag ez a war yenaat ur gaz pa ya ar gwask war zigresk. Er c'hontrol ez a da aezhenn ar bannigoù dour pe skorn pa ya o zemperadurioù war gresk.
E degouezhioù zo (ma 'z eus mikropartikulennoù enno) e laosk ar c'houmoul un tamm eus o kementadoù dour ha diouzh-se e kouezh ar glaveier, ar grizilh hag an erc'h war al leur douar.
Prouet eo bet e diwezh an XXvet kantved ne c'hell ket ar glizhennadur mont betek an dour liñvel pe ar skorn ma n'eus ket mikropartikulennoù solut (an aerosoloù) evit krouiñ kalonennoù glizhennadur pe kalonennoù skornidigezh. Evit gwir p'eo pur an aergelc'h ne ya ket an dour da skorn a-us da - 40 ° C hag e c'hell ar bannigoù dour chom e stad an usteuzidigezh, met pa ya an dour dindan 0 ° C da stekiñ ouzh kalonennoù glizhennadur ez a diouzhtu da gouezhañ. Pa teu an dour gant mikropartikulennoù tost ouzh al leur douar skornet ez eus ur vrumenn-frimañ.
E derou ar glizhennadur eo bihan-tre ar partikulennoù ha n'eo ket dre an tolpadur e kreskont, met dre ar fenomenn anvet an efed Bergeron. P'eo izeloc'h gwask saturadur ar skorn eget hini an dour liñvel, an aezhenn a ya war ar skorn. Ar yenadur a laka ar bannigoù dour da c'hlizennañ ha da vont uheloc'h ha dre-se da vezañ usteuziet ken e savont betek stekiñ ouzh kalonennoù glizhennadur.
Savidigezh an dour (pe ar skorn) a reer ar gorroidigezh konvektadur eus anezhañ a c'hell bezañ lañset pa ya ar c'houmoul da stekiñ ouzh an torosennadur (ar menezioù) pe gant dinamik an aergelc'h pa teu ar gwagennoù baroklinek, anvet ivez an talbennoù meteorologel.
Rummatadur ar c'houmoul
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]En XIXvet kantvet e veze renket ar c'houmoul nemet diouzh o neuz hag pep a seurt koumoul a oa anvet e latin hervez o stummoù hag o livioù. Hiziv e vez renket ar c'houmoul e daou rumm : ar c'houmoul dre gorroidigezh konvektadur hag ar c'houmoul dre gorroidigezh kenwel. Miret eo bet un darn eus an anvioù latin.
- Dre ar gorroidigezh konvektadur e vez savet war ar prim koumoul uhel-tre ha bihan gorread o diazezoù. Ar cumulusoù a vez graet eus anezho.
- Dre ar gorroidigezh kenwel e teu ur seurt dever koumoul a vezont savet pazenn ha pazenn. P'eo stabil an aergelc'h e en em led ar reizhiad koumal war ur gorread bras-tre (miliadoù km2) gant un neuz ingal. Ar stratusoù a vez graet eus ar seurt koumoul-se. A-wechoù ez eus un distalbilded lec'hel hag e vez mesket koumoul dre konvektadur ha koumoul stratus.
Ar rummoù cumulus ha stratus a vez rannet e 4 isrumm hervez uhelded o diazez Ar c'houmoul uhelañ a zo arcirrusoù hag ar re el live kreiz a zo an altusoù. Cirrus ha stratus a c'hell bezañ implijet evel rakger, met ne vez ket graet evit ar c'houmoul izel. Kinniget eo bet ar rummatadur-se gant Luke Howard e 1802.
Koumoul uhel (Familh A)
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]En tu all da 5000 metr er troposfer. Gant ar ger pe ar rakger cirro- pe cirrus e vezont anvet. Gant kristalioù skorn e vezont graet peurvuiañ :
- Cirrus : cirrus castellanus, cirrus duplicatus, cirrus fibratus, cirrus floccus, cirrus intortus, cirrus Kelvin-Helmholtz, cirrus spissatus, cirrus vertebratus, cirrus uncinus.
- Cirrocumulus : cirrocumulus castellanus, cirrocumulus floccus, cirrocumulus lenticularis, cirrocumulus lacunosus, cirrocumulus undulatus.
- Cirrostratus : Cirrostratus duplicatus, Cirrostratus fibratus, Cirrostratus nebulosus, Cirrostratus undalatus.
- Roud glizhennadur : Kuomoulennig hir ha moan a weler goude lost un nijerezh reaktadur (jet).
-
Cirrus -
Cirrocumulus -
Cirrostratus -
Roud c'hlizhennadur
Koumoul etre (Familh B)
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Kavet etre 2000 et 5000 metr hag anvet diouzh ar rakger alto-. Bannigoù dour hepken :
- altostratus : altostratus duplicatus, altostratus lenticularis, altostratus mammatus, altostratus opacus, altostratus praecipitatio, altostratus radiatus, altostratus translucidus, altostratus undulatus
- altocumulus : altocumulus castellanus, altocumulus duplicatus, altocumulus floccus, altocumulus lacunosus, altocumulus opacus, altocumulus perlucidus, altocumulus radiatus, altocumulus stratiformis, altocumulus translucidus, altocumulus undulatus, altocumulus virga, altocumulus lenticularis
- nimbostratus : nimbostratus floccus, nimbostratus opacus, nimbostratus pannus, nimbostratus praecipitatio, nimbostratus virga
-
Altostratus -
Altocumulus -
Nimbostratus
Koumoul izel (Familh C)
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Etre al leur douar betek 2000 metr gant stratus pe cumulus en o anvioù. Diouzh ar stratus e teu ar vrumenn :
- stratocumulus : stratocumulus castellanus, stratocumulus duplicatus, stratocumulus floccus, stratocumulus lacunosus, stratocumulus lenticularis, stratocumulus mammatus, stratocumulus opacus, stratocumulus perlucidus, stratocumulus praecipitatio, stratocumulus radiatus, stratocumulus translucidus, stratocumulus undulatus
- stratus : koumoul izel tre : stratus fractus, stratus lenticularis, stratus nebulosus, stratus opacus, stratus praecipitatio, stratus translucidus, stratus undulatus
- cumulus : cumulus arcus, cumulus castellanus, cumulus congestus, cumulus fractus, cumulus humilis, cumulus mediocris, cumulus orographic, cumulus pannus, cumulus pileus, cumulus praecipitatio, cumulus radiatus, cumulus tuba, cumulus velum
-
Stratocumulus -
Stratus -
Cumulus
Koumoul a-sonn (Familh D)
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E pep seurt uhelded hag enno ez eus redennoù a-sonn a gas anezho da vezañ c'houezhet pell diouzh o liveoù diazez :
- cumulonimbus : koumoul konvektadur dezho an uhelañ ment, a zo lec'h orin an arnevioù (cumulonimbus arcus, cumulonimbus calvus, cumulonimbus capillatus, cumulonimbus incus, cumulonimbus mammatus, cumulonimbus pannus, cumulonimbus pileus, cumulonimbus praecipitatio, cumulonimbus roll, cumulonimbus scud, cumulonimbus shelf, cumulonimbus spissatus, cumulonimbus tuba, cumulonimbus velum).
- pyrocumulus
-
Cumulonimbus -
Rummoù all
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Un nebeud koumoul a vez kavet er troposfer, en stratosfer hag er mezosfer, ar c'houmoul noz lufrus en o zouez.
Er c'humulo-nimbus ez eus diforc'hioù energiezh tredan bras-tre etre an diazez hag ar vegenn. Dre diskargoù tredan e teu al luc'hed hag ez a ganton son an darzhadenn graet diwar an diskarg, ar son eo hini ar gurun.
A wechoù ez eus un diskarg tredan etre al leur douar hag ar goumoulenn hag e vez kaset ur redenn elektronoù, an tanfoeltr, dezho ar galloud tredan a vilionoù volt. Gant an tanfoeltr e c'hell c'hoarvezout gwalldarvoudoù grevus : tud lazhet pe gloazet, savadurioù dispennet, tan-gwallioù (traoù, koadegoù, gwez, plantennoù).
Livioù ar c'houmoul
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Panorama
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Sellet ivez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Pennadoù all
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
| |||||||||||||||||||||||||
