Tadjikistan

Ҷумҳурии Тоҷикистон
Jumhurii Tojikiston

Banniel Tadjikistan Skoed Tadjikistan Banniel Tadjikistan Skoed gant ardamezioù Tadjikistan
Kan broadel	Surudi milli
Yezh ofisiel	tadjikeg
Kêrbenn	Duchanbe
Prezidant	Emomali Rac'hmonov
Kentañ ministr	Akil Akilov
Gorread  – En holl  – % dour	143,100km&sup2  0.3%
Poblañs  – Hollad (2003)  – Stankder ar boblañs	6,863,752  48/km2;
Dishualded broadel  –	dispartiet diouzh an Unvaniezh Soviedel   d'an 9 a viz Gwengolo 1991
Moneiz	Somoni tadjikistan
Kod pellgomz	992
Kod war ar c'henwiad	.tj

Republik Tadjikistan (e tadjikeg Тоҷикистон), bet anavezet a-raok evel Republik Sokialour Soviedel Tadjikistan, a zo ur vro e Kreiz Azia. Bevennoù en deus Tadjikistan gant Afganistan, Sina, Kirgistan hag Ouzbekistan.

Istor

Bez ez eus bet tud o vevañ en douaroù a reer Tadjikistan oute hiziv abaoe 4.000 a-raok Jezuz. Dindan beli meur a impalaeriezh eo bet ar vro a-hed an amzer, met dreist-holl dindan galloud Persia. Degaset e oa bet an islam da Dadjikistan gant an Arabed er 7vet kantved. War-lerc'h an Arabed e teuas ar Samanided, hag a oa trec'h warne ivez da heul an Durked. Ar Vongoled eo en em ziazezas er vro er fin ha dont a reas Tadjikistan ul lodenn eus emirelezh Buc'hara.

En 19vet kantved ez eas Impalaeriezh Rusia war ledanaat e Kreiz Azia ha kouezhañ a reas Tadjikistan dindan he beli. Goude ma oa bet skarzhet an Tsar e 1917, e stourmas an Dadjiked en aner a-enep ar Volcheviked o klask menel ur vro dieub.

Da gentañ penn e voe lakaet Tadjikistan asambles gant Ouzbekistan e Republik Sokialour Soviedel Emren Tadjikistan en Unvaniezh Soviedel, met war-lerc'h e teuas da vezañ ur Republik Emren da vat e-unan-penn.

Er bloavezhioù 1970 e stourmas strolladoù islamour kuzh a-enep an Unvaniezh Soviedel met ne grogas ket ar stourm-se da vat a-raok 1990. E 1991 e voe echu gant an Unvaniezh Soviedel ha Tadjikistan a zisklêrias e oa anezhañ ur vro dishual.

Diouzhtu war-lerc'h e tarzhas ur brezel diabarzh.

Dilennet e voe Emomali Rac'hmonov e penn ar vro hag hemañ an hini eo a gendalc'h er post-se hiziv c'hoazh.

Dalc'het e oa bet ur vouezhiadeg e 1999 met ar strollad a gollas a zisklêrias e oa fall an disoc'hoù pa voe addilennet Rac'hmonov kazi a-unvouezh.

Politikerezh

Ur brezel diabarzh a grogas kazi diouzhtu ma oa bet tapet gant Tadjikistan e zishualded diouzh an ez-Unvaniezh Soviedel. En holl, diouzh ar 400.000 a Rused a oa o vevañ er vro d'ar c'houlz-se, 25.000 a dec'has kuit da Rusia. Aet e oa bet an traoù war sioulaat da geñver 1997 pa grogas ur gouarnamant kreiz da zont war wel.

Ur Republik eo Tadjikistan ha dalc'het e vez mouezhiadegoù eno evit dilenn ar prezidant hag ar breujoù.

Trubulhoù a vez gwall alies etre ar strollad a zo gantañ ar galloud hag ar strolladoù all met menel stabil a-walc'h a ra an traoù memestra.

Rannvroioù

Teir rannvro (unander: viloyat, liester: viloyatho) ez eus e Tadjikistan (gant he c'hêr-benn da heul):

• C'hatlon (Qurghonteppa)
• Sughd (C'hujant)
• Karotegin (Kofarnihon)

Bez ez eus ur rannvro emren (viloyati mukhtor):

• Rannvro Emren Gorno-Badac'hs Viloyati Mukhtori Kuhistoni Badakhshon (C'horugh).

Douaroniezh

Kartenn Tadjikistan

Ar riez vihanañ e Kreiz Azia eo Tadjikistan hag ouzhpenn-se n'en deus tamm arvor ebet. Treuziñ ar vro a ra ar menezioù Pamir ha tremen an hanter eus ar vro a zo uheloc'h evit 3.000m a-us da live ar mor. Talvezout a ra ar stêrioù Amu-Darya ha Pyanj da verkañ ar bevennoù gant Afganistan.

Tost da 1% eus gorread ar vro a zo goloet gant lennoù:

• Kuli Sarez
• Obanbori Norak
• Qarokul
• Shorkul
• Yashilkul
• Zorkul

En norzh emañ merket ar vevenn gant ar menezioù Treuz-Alay hag er Su gant ar menezioù Karakoram.

Armerzh

A-ziwar an holl vroioù eus an ez-Unavaniezh Soviedel ez eo Tadjikistan an hini baourañ hag ouzhpenn-se emañ renket e-touez broioù paourañ ar bed-holl ivez. N'eo ket gwall stabil armerzh Tadjikistan rak ne vez gwerzhet gantañ nemet kotoñs hag [aluminiom]].

Ur barrad sec'hor kriz a oa bet hag e 2001 e tisklêrias ar Groaz Ruz e oa poblañs Tadjikistan en arvar da vervel gant an naon.

Poblañs

7.011.556 a dud a zo e Tadjikistan (2004). En o zouez ez eo an darn vrasañ dioute Tadjiked, met kalz a Ouzbeked ez eus ivez hag un niver bihan a Rused. Mont a ra war izelaat an niver a Rused eno avat dre ma tistroont muic'h-mui da Rusia.

Sevenadur

Tadjikeg eo yezh ofisiel Tadjikistan met implijet e vez c'hoazh ivez ar [[[rusianeg]] dresit-holl evit ar c'henwerzh. Klasket eo bet ivez glanaat ar yezh dre implijout muic'h-mui a c'herioù a-orin persek hag en ur skarzhañ reoù all o tont eus an arabeg.

Daoust ma'z eo ur vro baour anezhi, e oar hogozik an holl dud (98%) lenn ha skrivañ. Brudet e veze Tadjikistan da vare an Unvaniezh Soviedel evit e c'hoariva hag evit e skrivagnerion.

Muzulmiz eo an darn vrasañ eus an Dadjiked hag aet eo an islamouriezh war gresk er bloavezhioù diwezhañ. Sunnied eo an lodenn vrasañ, met kalz a Chied ez eus ivez.

Liammoù ez eus bet a-gozh etre Tadjikistan hag ar sevenadur persat hag anavezet ha brudet eo er vro ar skrivagnerion a Bersia evel Ibn Sina, Firdausi, Rudaki pe c'hoazh Omar C'hayyam.

Liammoù diavaez

• Lec'hien diwar-benn Tadjikistan
• Ajañs keleier

Stadoù Azia

Stadoù Azia

Afghanistan • Arabia Saoudat • Armenia² • Azerbaidjan¹ • Bahrein • Bangladesh • Bhoutan • Brunei • Egipt³ • Emirelezhioù Arab Unanet • Filipinez • India • Indonezia⁵ • Iran • Iraq • Israel • Japan • Jordania • Jorjia¹ • Kambodja • Kazac'hstan¹ • Kiprenez² • Kirgizstan • Korea an Norzh • Korea ar Su • Koweit • Laos • Liban • Malaysia • Maldivez • Mongolia • Myanmar • Nepal • Oman • Ouzbekistan • Pakistan • Qatar • Rusia¹ • Republik Pobl Sina • Republik Sina (Taiwan) • Singapour • Siria • Sri Lanka • Tadjikistan • Thailand • Timor ar Reter⁴ • Turkia¹ • Turkmenistan • Viêt Nam • Yemen

Stadoù ha n'int ket anavezet: Nagorno-Karabac'h²

Tiriadoù gant ur statud ispisial: Hong Kong • Makao • Palestina

1. En Europa evit un darn. 2. En Azia e-keñver douaroniezh met a vez sellet outi evel un tamm eus Europa evit abegoù istorel ha sevenadurel. 3. En Afrika evit ar braz. 4. Lakaet a-wechoù en Oseania. 5. En Oseania evit un darn.