Jederez : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Merdeiñ etreoberiat en istor
← Kemm kentKemm nevesoc'h →
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
GweletWikitestenn
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
85 014 kemm
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1: Linenn 1:
[[Restr:Casio calculator JS-20WK in 201901 002.jpg|thumb|upright|Ur jederez godell elektronek gant ur [[skramm strinkennoù liñvel]] (LCD) hag a c'hall ober jedadurioù]]
[[Restr:Casio calculator JS-20WK in 201901 002.jpg|thumb|Ur jederez godell elektronek gant ur [[skramm strinkennoù liñvel]] (LCD) hag a c'hall ober jedadurioù]]
Ur '''jederez''' zo un ijinenn hezoug [[elektronek]] evit eeunaat ha suraat ar jediñ, eus ar jedadennoù [[niveroniezh|niveroniel]] eeun betek ar [[jedoniezh]] kemplezh. Krouet e voe an hini gentañ e deroù ar bloavezhioù 1960, ha war he lerc'h e teuas war wel ar jederezioù godell er bloavezhioù 1970 goude bezañ dispaket ar [[mikroprosesor]] Intel 4004 gant [[Intel]] evit ar gompagnunezh japanat Busicom. Gant ar [[krug elektronek|grug elektronek]] e teujont da vezañ bihanoc'h o ment ha dereatoc'h o friz.
Ur '''jederez''' zo un ijinenn hezoug [[elektronek]] evit eeunaat ha suraat ar jediñ, eus ar jedadennoù [[niveroniezh|niveroniel]] eeun betek ar [[jedoniezh]] kemplezh. E deroù ar [[bloavezhioù 1960]] e voe krouet an hini gentañ, ha war he lerc'h e teuas war wel ar jederezioù godell er [[bloavezhioù 1970]] goude bezañ dispaket ar [[mikroprosesor]] Intel 4004 gant [[Intel]] evit ar gompagnunezh [[japan]]at Busicom. Gant ar [[krug elektronek|grug elektronek]] e teuas bihanoc'h o ment ha dereatoc'h o friz.


Ar jederezioù bremañ a ya eus jederezigoù marc'hadmat kenañ, mentek evel ur gartenn-vank, betek ar jederezioù solut evit ar burev pe al labour skiantel hag a c'hall ober jedadennoù [[trigonometriezh]] ha [[stadegouriezh]]. Un benveg boas eo evit ar skolidi hag ar studierien.
Bremaén emañ skalf ar jederezioù eus ar re varc'hadmat-kenañ, mentet evel ur gartenn-vank, betek ar re solut evit ar burev pe al labour skiantel hag a c'hall ober jedadennoù [[trigonometriezh]] ha [[stadegouriezh]]. Un benveg boas eo evit ar skolidi hag ar studierien.


Gant binvioù all e vez [[program]]où jediñ etreoberiat, evel ar PDA, ar pellgomzoù hezoug ha [[Reizhiad korvoiñ|reizhiadoù korvoiñ]] an urzhiaterioù abaoe an [[UNIX]] kentañ.
Gant binvioù all e vez [[programm]]où jediñ etreoberiat, evel ar PDA ''(Personal Digital Assiastant)'', ar [[pellgomz]]erioù hezoug ha [[Reizhiad korvoiñ|reizhiadoù korvoiñ]] an urzhiaterioù abaoe an [[UNIX]] kentañ.


== Istor ar binvioù jediñ araok ar jederezioù ==
== Istor ar binvioù jediñ araok ar jederezioù ==
[[Restr:Boulier1.JPG|thumb|Boulaoueg [[sina]]at o tiskouez an niver 37 925]]
⚫
Ar jederezioù n'int ket [[mekanik]]où met [[ardivink]]où. Ne ziskennont ket diouzh an ijinennoù jediñ mekanikel eta, diouzh an urzhiaterioù kentañ ne lavaran ket<ref>Ober a reont o jedadurioù gant ar [[reizhiad daouredel]].</ref>. Kemer a rejont o flas pa voe aet ar munudikaat war-raok, er bloavezhioù 1970. Dedennus eo gwelout peseurt binvioù a voe ijinet gant diaraogerien ar jederezioù elektronek avat.
⚫
[[Restr:Curta1.png|thumb|Curta ([[1948]])]]

⚫
[[Restr:CalculatorFractions-5550x.jpg|thumb|Rannoù hag o c'hevatalioù e niveroù degel war skramm ur jederez skiantel]]
⚫
Benveg kentañ ar jediñ eo ar [[boulaoueg|voulaoueg]] implijet gant ar [[Sumer]]idi hag an [[Henegipt|Egipsianed kozh]] a-raok 2000 kent JK. En [[Azginivelezh]] e 1642 e voe krouet ar jederez vekanikel kentañ gant [[Wilhelm Schickard]] ha un nebeud dekvloavezhiadoù goude gant [[Blaise Pascal]]. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez<ref>[[Sammadur]], [[lamadur]], [[liesadur]] ha [[rannadur]].</ref>. War o lerc'h e voe ijinet ur jederez vekanikel all gant [[Gottfried Leibniz]] oc'h ijinennañ [[rod Leibniz]]. Eus an {{XIXvet}} kantved betek kreiz an {{XXvet}} kantved e voe gwellaet gwikefreoù a bep seurt.
⚫
Ar jederezioù n'int ket [[mekanik]]où, [[ardivink]]où int. Ne ziskennont ket diouzh an ijinennoù jediñ mekanikel eta, diouzh an urzhiaterioù kentañ ne lavarer ket rak gant ar [[reizhiad daouredel]] e reont o jedadurioù. Kemer a rejont o flas pa voe aet ar munudikaat war-raok, er bloavezhioù 1970. Dedennus eo gwelout peseurt binvioù a voe ijinet gant diaraogerien ar jederezioù elektronek avat.


⚫
Benveg kentañ ar jediñ eo ar [[boulaoueg|voulaoueg]] implijet gant ar [[Sumer]]idi hag an [[Henegipt|Egipsianed kozh]] a-raok 2000 kent JK. En [[Azginivelezh]] e [[1642]] e voe krouet ar jederez vekanikel kentañ gant [[Wilhelm Schickard]] hag un nebeud dekvloavezhiadoù goude gant [[Blaise Pascal]]. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez: [[sammadur]], [[lamadur]], [[liesadur]] ha [[rannadur]]. War o lerc'h e voe ijinet ur jederez vekanikel all gant [[Gottfried Leibniz]], [[rod Leibniz]]. Eus an {{XIXvet kantved}} betek kreiz an {{XXvet kantved}} e voe gwellaet gwikefreoù a bep seurt.
⚫
[[Restr:Curta1.png|right|thumb|Curta (1948)]]


E 1948 e voe fardet ar ''g[[Curta]]'', un ijinenn jediñ hezoug, ken aes da zornata hag ur [[pebrer]] ha gant ur zordnikell evel ur [[milin-gafe|vilin-gafe]]. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez hag ar [[Gwrizienn garrez|wriziennoù karrez]].
E 1948 e voe fardet ar jederez ''[[Curta]]'', un ijinenn jediñ hezoug, ken aes da zornata hag ur [[pebrer]] ha gant ur zordnikell evel ur [[milin-gafe|vilin-gafe]]. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez hag ar [[Gwrizienn garrez|wriziennoù karrez]].


Adalek ar bloavezhioù 1970 e voe gwerzhet jederezioù a-leizh gant embregerezhioù evel [[Texas Instruments]], [[Casio]] ha [[Hewlett-Packard]].
Adalek ar bloavezhioù 1970 e voe gwerzhet jederezioù a-leizh gant embregerezhioù evel [[Texas Instruments]], [[Casio]] ha [[Hewlett-Packard]].


== Deskrivadur ==
== Deskrivadur ==
⚫
Un [[Touchennaoueg (urzhiataerezh)|douchennaoueg]] o devez gant pouezelloù evit ar sifroù hag ar jedadennoù niveroniezhel. Lod anezho o deus pouezelloù "00" ha "000" da enankañ aes niveroù bras. Gant ar jederezioù diazez e klot pep pouezell gant ur sifr pe un oberadenn hepken, gant re all e vez pouezelloù liesimplij alies.
⚫
[[Restr:CalculatorFractions-5550x.jpg|thumb|Rannoù hag o c'hevatalioù e niveroù degel war skramm ur jederez skiantel]]
⚫
Un [[Touchennaoueg (urzhiataerezh)|douchennaoueg]] o dez gant nozelennoù evit ar sifroù hag ar jedadennoù niveroniezhel. Lod anezho o deus nozelennoù "00" ha "000" da enankañ aes niveroù bras. Gant ar jederezioù diazez e klot pep nozelenn gant ur sifr pe un oberadenn hepken, gant re all e vez nozelennoù liesimplij alies.

⚫
===Renkadur an nozelennoù===
Sed amañ an nozelennoù boutin :


⚫
===Renkadur ar pouezelloù===
⚫
{| class="wikitable floatleft" style="text-align: center;"
|+ Renkadur boaz ur jederez godell diazez
Sed amañ renkadur boaz ur jederez godell diazez, hag o zalvoudegezh.
{|
|-valign="top"
|
⚫
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-weight:bold;"
|-
| MC || MR || M− || M+
| MC || MR || M− || M+
|-
|-
Linenn 38: Linenn 40:
| 0 || . || = || +
| 0 || . || = || +
|}
|}
|
{| class="wikitable" style="clear:right"
{| class="wikitable" style="clear:right"
|+ Nozelennoù ar jederez ha petra a dalvezont
|-
|-
| MC or CM || Diverkañ ar Memor ('''M'''emory '''C'''lear)
|-
|-
| MR, RM, or MRC || Derc'hel soñj ('''M'''emory '''R'''ecall)
|align="center"| '''MC''' pe '''CM''' || Diverkañ ar Memor ''('''M'''emory '''C'''lear)''
|-
|-
|align="center"| '''MR''', '''RM''', pe '''MRC''' || Derc'hel soñj ''('''M'''emory '''R'''ecall)''
| M− || '''M'''emor '''Lamadur'''
|-
|-
| M+ || '''M'''emor '''Sammadur'''
|align="center"| '''M−''' || Lemel eus ar '''M'''emor '''
|-
|-
| C or AC || Diverkañ ('''A'''ll '''C'''lear)
|align="center"| '''M+''' || Sammañ er '''M'''emor
|-
|-
| CE || Diverkañ ar Moned ('''C'''lear (last) '''E'''ntry)
|align="center"| '''C''' pe '''AC''' || Diverkañ ''('''A'''ll '''C'''lear)''
|-
|-
| ± or CHS || Cheñch an niver e muiel pe leiel ('''CH'''ange '''S'''ign)
|align="center"| '''CE''' || Diverkañ ar Moned ''('''C'''lear (last) '''E'''ntry)''
|-
|-
|align="center"| '''±''' pe '''CHS''' || Cheñch an niver e muiel pe leiel ''('''CH'''ange '''S'''ign)''
| % || [[Dregantad]]
|-
|-
| ÷ || [[Rannadur]]
|align="center"| '''%''' || [[Dregantad]]
|-
|-
| × || [[Liesadur]]
|align="center"| '''÷''' || [[Rannadur]]
|-
|-
| − || [[Lamadur]]
|align="center"| '''×''' || [[Liesadur]]
|-
|-
| + || [[Sammadur]]
|align="center"| '''−''' || [[Lamadur]]
|-
|-
| . || [[Dekrannenn]]
|align="center"| '''+''' || [[Sammadur]]
|-
|-
| √ || [[Gwrizienn garrez]]
|align="center"| '''.''' || [[Dekrannenn]]
|-
|-
|align="center"| '''√''' || [[Gwrizienn garrez]]
| = || Disoc'h
|-
|align="center"| '''=''' || Disoc'h
|}
|}
|}

<gallery caption="Jederezioù elektronek a bep seurt" mode="packed">
<gallery caption="Jederezioù elektronek a bep seurt" mode="packed">
HP 35.jpg|thumb|[[HP-35]] Jederez skiantel (1972)
HP 35.jpg|Hewlett-Packard HP-35, skiantel ([[1972]])
Sanyo CZ 8127.jpg|Jederez skiantel ''Sanyo CZ-8127'' (1977)
Sanyo CZ 8127.jpg|Sanyo CZ-8127, skiantel ([[1977]])
Hp 15c.jpg|Jederez skiantel goulevadus [[HP-15C]] (1982)
Hp 15c.jpg|[[HP-15C]], skiantel goulevadus ([[1982]])
Calculatrice solaire.jpg|Jederez [[Energiezh heol fotovoltaek |heol]] goursklat (tevder ~ 2 mm) (1990)
Calculatrice solaire.jpg|Jederez [[Energiezh heol fotovoltaek |heol]] goursklat (tevder ~ 2 mm) ([[1990]])
Aurora electronic calculator DT210 02.jpg|Jederez elektronek « diazez »<ref>Ganti e reer ar pevar oberadenn hag ar jedadennoù boutin ([[dregantad]], gwrizienn garrez).</ref>
Aurora electronic calculator DT210 02.jpg|Jederez elektronek « diazez » (ar pevar oberadenn, [[dregantad]], gwrizienn garrez)
Calculatrice TI 83 +.JPG|Jederez skiantel ''TI-83 Plus''
Calculatrice TI 83 +.JPG|Texas-Instruments TI-83 Plus, skiantel
Calculatrice poisson du Club Med.JPG|Jederez faltazius
Calculatrice poisson du Club Med.JPG|Jederez faltazius
Calculadora científica Famaprem CPC-400.jpg|Jederez skiantel Famaprem CPC-400
Calculadora científica Famaprem CPC-400.jpg|Famaprem CPC-400,skiantel
Calculatorwatch.jpg|Montr ''Casio'' gant ur jederezig enframmet
Calculatorwatch.jpg|[[eurier]]''Casio'' gant ur jederezig enframmet
</gallery>
</gallery>


== Notennoù ha daveoù ==
<!-- == Notennoù ha daveoù ==
{{Daveoù}}
{{Daveoù}} -->


[[Rummad:Jedoniezh]]
[[Rummad:Jedoniezh]]

Stumm eus an 15 Ebr 2020 da 08:39

Ur jederez godell elektronek gant ur skramm strinkennoù liñvel (LCD) hag a c'hall ober jedadurioù

Ur jederez zo un ijinenn hezoug elektronek evit eeunaat ha suraat ar jediñ, eus ar jedadennoù niveroniel eeun betek ar jedoniezh kemplezh. E deroù ar bloavezhioù 1960 e voe krouet an hini gentañ, ha war he lerc'h e teuas war wel ar jederezioù godell er bloavezhioù 1970 goude bezañ dispaket ar mikroprosesor Intel 4004 gant Intel evit ar gompagnunezh japanat Busicom. Gant ar grug elektronek e teuas bihanoc'h o ment ha dereatoc'h o friz.

Bremaén emañ skalf ar jederezioù eus ar re varc'hadmat-kenañ, mentet evel ur gartenn-vank, betek ar re solut evit ar burev pe al labour skiantel hag a c'hall ober jedadennoù trigonometriezh ha stadegouriezh. Un benveg boas eo evit ar skolidi hag ar studierien.

Gant binvioù all e vez programmoù jediñ etreoberiat, evel ar PDA (Personal Digital Assiastant), ar pellgomzerioù hezoug ha reizhiadoù korvoiñ an urzhiaterioù abaoe an UNIX kentañ.

Istor ar binvioù jediñ araok ar jederezioù

Boulaoueg sinaat o tiskouez an niver 37 925
Curta (1948)
Rannoù hag o c'hevatalioù e niveroù degel war skramm ur jederez skiantel

Ar jederezioù n'int ket mekanikoù, ardivinkoù int. Ne ziskennont ket diouzh an ijinennoù jediñ mekanikel eta, diouzh an urzhiaterioù kentañ ne lavarer ket rak gant ar reizhiad daouredel e reont o jedadurioù. Kemer a rejont o flas pa voe aet ar munudikaat war-raok, er bloavezhioù 1970. Dedennus eo gwelout peseurt binvioù a voe ijinet gant diaraogerien ar jederezioù elektronek avat.

Benveg kentañ ar jediñ eo ar voulaoueg implijet gant ar Sumeridi hag an Egipsianed kozh a-raok 2000 kent JK. En Azginivelezh e 1642 e voe krouet ar jederez vekanikel kentañ gant Wilhelm Schickard hag un nebeud dekvloavezhiadoù goude gant Blaise Pascal. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez: sammadur, lamadur, liesadur ha rannadur. War o lerc'h e voe ijinet ur jederez vekanikel all gant Gottfried Leibniz, rod Leibniz. Eus an XIXvet kantved betek kreiz an XXvet kantved e voe gwellaet gwikefreoù a bep seurt.

E 1948 e voe fardet ar jederez Curta, un ijinenn jediñ hezoug, ken aes da zornata hag ur pebrer ha gant ur zordnikell evel ur vilin-gafe. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez hag ar wriziennoù karrez.

Adalek ar bloavezhioù 1970 e voe gwerzhet jederezioù a-leizh gant embregerezhioù evel Texas Instruments, Casio ha Hewlett-Packard.

Deskrivadur

Un douchennaoueg o devez gant pouezelloù evit ar sifroù hag ar jedadennoù niveroniezhel. Lod anezho o deus pouezelloù "00" ha "000" da enankañ aes niveroù bras. Gant ar jederezioù diazez e klot pep pouezell gant ur sifr pe un oberadenn hepken, gant re all e vez pouezelloù liesimplij alies.

Renkadur ar pouezelloù

Sed amañ renkadur boaz ur jederez godell diazez, hag o zalvoudegezh.

MC MR M− M+
C ± % √
7 8 9 ÷
4 5 6 ×
1 2 3 −
0 . = +
MC pe CM Diverkañ ar Memor (Memory Clear)
MR, RM, pe MRC Derc'hel soñj (Memory Recall)
M− Lemel eus ar Memor
M+ Sammañ er Memor
C pe AC Diverkañ (All Clear)
CE Diverkañ ar Moned (Clear (last) Entry)
± pe CHS Cheñch an niver e muiel pe leiel (CHange Sign)
% Dregantad
÷ Rannadur
× Liesadur
− Lamadur
+ Sammadur
. Dekrannenn
√ Gwrizienn garrez
= Disoc'h
  • Jederezioù elektronek a bep seurt
  • Hewlett-Packard HP-35, skiantel (1972)
    Hewlett-Packard HP-35, skiantel (1972)
  • Sanyo CZ-8127, skiantel (1977)
    Sanyo CZ-8127, skiantel (1977)
  • HP-15C, skiantel goulevadus (1982)
    HP-15C, skiantel goulevadus (1982)
  • Jederez heol goursklat (tevder ~ 2 mm) (1990)
    Jederez heol goursklat (tevder ~ 2 mm) (1990)
  • Jederez elektronek « diazez » (ar pevar oberadenn, dregantad, gwrizienn garrez)
    Jederez elektronek « diazez » (ar pevar oberadenn, dregantad, gwrizienn garrez)
  • Texas-Instruments TI-83 Plus, skiantel
    Texas-Instruments TI-83 Plus, skiantel
  • Jederez faltazius
    Jederez faltazius
  • Famaprem CPC-400,skiantel
    Famaprem CPC-400,skiantel
  • eurierCasio gant ur jederezig enframmet
    eurierCasio gant ur jederezig enframmet
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Jederez&oldid=1871007 »