Kabellig Ruz

Eus Wikipedia
(Adkaset eus Ar C'habellig Ruz)
Rödluvan
gant al livour svedat Carl Larsson (1881)

Kabellig Ruz a zo ur gontadenn adskrivet gant Charles Perrault (Le petit Chaperon Rouge) e Bro-C'hall, ha gant Jacob ha Wilhelm Grimm (Rotkäppchen) en Alamagn. Ur gontadenn-bobl, meur a zoare dezhi, eo homañ. Da gentañ e oa un istor evit bugale, met kaoz ennañ memes tra eus reizh, lazhañ, debriñ tud. Enebet eo dañjer ar c'hoad ouzh surentez ar gêr hag ar gêriadenn, en ur stumm krennamzerel, goude ma n'eus stumm skrivet ebet eus ar Grennamzer.

E brezhoneg eo bet embannet gant Al Liamm, er rummad Levrioù ar vugale e 1957. E renkadur Aarne-Thompson emañ dindan an niverenn 333 .

Doareoù poblek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Roud a gaver eus ar gontadenn e meur a vro eus Europa, ha meur a stumm dezhi, a-raok ar XVIIvet kantved. Gouzout a reer e veze kontet gant ar gouerien c'hall adal an XIvet kantved[1].

Un doare zo bet kontet gant Ecbertus Leodiensis, eus kêr Liège. Unan all zo bet kizellet e Palez Jacques-Cœur e kêr Bourges (Bro-C'hall) (XVvet kantved).

Figurines sculptées du palais Jacques Cœur à Bourges (France) (Patrom:S-).
Kabellig Ruz, e palez Jacques Cœur, e kêr Bourges (Bro-C'hall).

Meur a zoare[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Rotkäppchen
gant al livour suis Albert Anker (1883)
« Il se jeta sur la bonne femme et la dévora en moins de rien »
Gustave Doré (1897)

Doare Perrault[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar c'hoshañ stumm skrivet anavezet eo hini Charles Perrault, embannet en Histoires ou contes du temps passé, avec des moralités : Les Contes de ma Mère l'Oye e 1698[2].

Un doare kentelius zo dezhi, muioc'h eget ar re a vo goude. Ur plac'hig savet mat, koantañ hini ar gêriadenn, a ya da goll dre ma ro d'ar bleiz ditour a-walc'h da gavout ti he mamm-gozh. Debret eo an hini gozh gant ar bleiz, a ziwall diouzh koadourien o labourat nepell. Dont a ra a-benn da zebriñ ar C'habellig Ruz ouzhpenn. Echu an istor, trec'h eo ar bleiz, sklaer eo kentel Perrault.
En amzer ma voe embannet ne oa ket ral d'ar bleizi lammat gant bugale, met an ali roet en dibenn eo diwall diouzh an dud dañjerus, skeudennet gant ar bleiz.

Doare ar vreudeur Grimm[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

En XIXvet kantved e voe dastumet daou zoare gant Jakob Grimm hag e vreur Wilhelm Grimm: hini Jeanette Hassenpflug (17911860) ha hini Marie Hassenpflug (17881856). Ar c'hentañ doare a deuas da vout an istor pennañ, hag an eil ne oa nemet un heuliad.

Istor Rotkäppchen ("Kabell Ruz") a voe embannet e kentañ embannadur an dastumad Kinder- und Hausmärchen e 1812. Ar vreudeur Grimm a gemmas an istor en embannadurioù da c'houde, betek an doare brudetañ en embannadur 1857.

Debret gantañ mamm-gozh ha merc'h-vihan, setu ar bleiz da gousket ha da roc'hal er gwele. Dont a ra ur chaseour, digeriñ a ra kof al loen, ha setu saveteet an div. Ne chom ken nemet lazhañ ar bleiz.

Doare italianek[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

La finta nonna zo un doare italianek eus ar gontadenn a zo bet adskrivet gant Italo Calvino en e zastumad Fiabe italiane. En doare-se e weler ar plac'hig o vont da-gaout he mamm-gozh hag en he lec'h e kav ur roñflez. Pa wel n'eo ket he mamm-gozh e klask lakaat ar roñflez da vont e-maez an ti ha da gouezhañ er stêr.

An anv e yezhoù all[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

« En passant dans un bois elle rencontra compère le Loup »
gant an treser gall Gustave Doré (1867)
Digeriñ kof ar bleiz, Henri de Montaut, 1865.
  • Arabeg : ليلى و الذئب (Layla wa l-diʿab, "Layla hag ar bleiz") pe
    ذات الرداء الأحمر(ḏat ar-ruda' al-ʾaḥmar, "gant ar sae ruz")
  • Armenieg : Կարմիր գլխարկը (Karmir glkharky)
  • Bulgareg : Червената шапчица (Tchervenata chaptchitsa)
  • Daneg : Den lille Rødhætte
  • Esperanteg : Ruĝkufulineto
  • Estoneg : Punamütsike
  • Euskareg : Txano Gorritxo
  • Finneg : Punahilkka
  • Galizeg : Carrapuchiña vermella
  • Georgeg : წითელქუდა (Citelk'uda)
  • Gresianeg : Η Κοκκινοσκουφίτσα (I Kokkinoskufítsa)
  • Hebreeg : כיפה אדומה (Kippah Addumah)
  • Hindi : नन्हि लल छुन्नि (Nanhi Lal Chunni)
  • Hungareg : Piroska és a farkas
  • Italianeg : Cappuccetto Rosso
  • Izelvroeg : Roodkapje
  • Japaneg : 赤ずきん (atazakimou)
  • Katalaneg : La caputxeta vermella
  • Kembraeg : Hugan Fach Goch
    pe Hugan Goch Fach
  • Koreaneg : 빨간 두건 (ppalgan dugeon)
  • Kroateg : Crvenkapica
  • Latveg : Sarkangalvīte
  • Okitaneg : Lo Capaironet Roge
  • Poloneg : Czerwony Kapturek
  • Portugaleg : Capuchinho Vermelho
    (Chapeuzinho Vermelho e Brazil)
  • Roumaneg : Scufita rosie
  • Ruseg : Красная Шапочка
  • Saozneg : Little Red Riding Hood
  • Sinaeg : 小红帽 (Xiǎo hóng mào)
  • Slovakeg : Červená ČiapoČka
  • Sloveneg : Rdeča kapica
  • Spagnoleg : Caperucita roja
  • Svedeg : Rödluvan
  • Tchekeg : Červená Karkulka
  • Turkeg : Kirmizi Baslikli Kiz
  • Vietnameg : Cô bé quàng khăn đỏ

Lennegezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kabellig Ruz en ul levr nederlandek, 1843.

E Wikisource[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Charles Perrault

Ar vreudeur Grimm


Skeudennaoueg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Kabellig Ruz e timbroù gant an Deutschen Bundespost e 1960

Pennadoù kar[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. BERLIOZ Jacques, Il faut sauver Le petit chaperon rouge, L'Histoire (fr)
  2. Bibliothèque électronique du Québec (fr)