Pêr-Jakez Heliaz

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.

Pêr-Jakez Heliaz

Anv ofisiel	Pierre Hélias
Anv pluenn	Pêr-Jakez Heliaz Pierre-Jakez Hélias
Obererezh	Romantour, daneveller, saver pezhioù-c'hoari, barzh, paotr ar radio hag an tele
Ganedigezh	e 1914 e Pouldreuzig, Bro-Vigoudenn
Marv	e 1995 e Kemper, Kernev
Yezh skrivañ	Brezhoneg, galleg
Enorioù	Kolier an Erminig
Oberennoù pennañ
Marc'h al Lorc'h
kemmañ

Pierre-Jakez Hélias, pe Pêr-Jakez Heliaz e brezhoneg, Pierre Hélias e anv ofisiel, a zo bet ganet e Pouldreuzig, e Bro-Vigoudenn, (Penn-ar-Bed) e 1914. Ur skrivagner brezhonek ha gallek eo bet, puilh e oberennoù.

Savet en deus kerkoulz barzhonegoù, pezhioù-c'hoari, danevelloù, romantoù ha kontadennoù. Bet eo bet ivez ur c'hoarier sketchoù evit ar radio hag un aozer abadennoù evit ar skinwel. Brudet eo da gentañ penn evit e levr gallek Le Cheval d'Orgueil, oberenn bet savet da gentañ en e ziv yezh, a dammoù, ha bet embannet goude e brezhoneg gant an titl "Marc'h al Lorc'h". Marvet eo bet d'an 13 viz Eost 1995.

Buhez

Ganet eo bet ha bet eo o chom e Pouldreuzig er Vro Vigoudenn, en un tiegezh a dud munud, labourerien-douar anezho, o labourat evel micherourien e ti ar re all. E yezh gentañ eo bet ar brezhoneg dre ma oa brezhonegerien e dud. Deskiñ a ra ar galleg er skol. Dont a ra sot gant ar yezh-se, nes ankouaat e yezh kentañ. Dre m'eo tuet er skol eo lakaet da vont pelloc'h gant e studioù : el lise, e Kemper, ha goude e Roazhon. Eus 1946 da 1975, bloaz ma ya war e leve, eo kelenner war al lennegezh e Skol ar Vistri Kemper.

D'an 21 a viz Kerzu 1946 e krog Pêr Helias (Jakez Kroc'hen) da aozañ abadennoù e brezhoneg evit ar radio (sketchoù ha pezhioù-c'hoari) e kompagnunezh Pêr Trepos (Gwilhou Vihan). Un tamm brud a sav neuze dezhañ, plijet kenañ ma veze an dud gant o fent, o selaou anezho er "post bihan", war gwagennoù Radio-Quimerc'h. Daou vloaz war-lerc'h eo e-mesk ar re a ro lañs en-dro da Gouelioù-meur Kerne e Kemper. Chom a ray e-touesk aozerien ar festival-se e-pad pell, hag an den karget da ginnig an abadennoù e brezhoneg d'an dud.

Un den er-maez eus an Emsav e chom e vuhez-pad, o klask ober gant e zaou sevenadur war un dro, o skrivañ kerkoulz e brezhoneg hag e galleg. Un den a-gleiz eo, tost-kar d'ar gomunisted : ezel eo deus ar strolladoù Ar Falz hag Emgleo Breiz. Embann a ra pennadoù er gelaouenn La Bretagne à Paris hag er gazetenn bemdeziek Ouest-France. Diwar ar gronikenn divyezhek embannet er gazetenn-se bep sizhun e sav e benn-oberenn Le Cheval d'orgueil, lakaet da zont er-maez doare ul levr e 1975. Ennañ e tispleg e yaouankiz ha buhez an dud anvet gantañ dre ar munud. Ar mod en deus da daolenniñ pep tra a laka e levr da vezañ kazimant ur studiadenn diwar-benn doare an dud da vevañ war ar maez e penn kentañ an XXt kantved er Vro Vigoudenn, evel ma vije bet savet gant un etnologour. Kerkent hag embannet e ra berzh spontus e levr. Troet eo e nouspet yezh hag anvet eo dre ar bed. Rebechet eo bet outañ koulskoude bezañ aozet un oberenn m'eo troet enni sevenadur Breizh hag ar brezhoneg war an amzer dremenet.

E 1977 eo embannet gantañ al levr Les Autres et les miens, un dastumadeg koñchennoù priziet mat. Goude e sav romantoù e galleg. E varzhoniezh vrezhonek a vez priziet kemend-all, evel el levrioù Maner kuz/Manoir secret hag Ar Men Du.

E 1971 e kemer perzh en abadennoù brezhonek Breizh o veva, skignet dre ar skinwel.

Evit e enoriñ eo bet roet e anv da veur a straed ha da veur a skol e Breizh (Pouldreuzig, Kleder, Medrigneg, Sant-Maloù...), da lec'hiad Skol-veur Breizh-Izel e Kemper ha da vediaoueg-kêr Landerne. Erminiget eo bet e 1991.

E miz Gouere 2006 e voe digoret ur mirdi gouestlet dezhañ e Pouldreuzig, en ti m'eo bet o chom.

Paperioù Pêr-Jakez Helias a zo bet fiziet goude e varv d'ar CRBC e Brest.

Bannoù-treset

Goude embannet Le cheval d'orgueil e stumm bannoù treset, e oa bet graet heñvel gant Marc'h al lorc'h^[1]. Savet eo bet ar skrid brezhonek gant Mannaig Thomas.

E oberenn

Evel aozer

E brezhoneg

Biskoaz kemend-all, 1947,
Eun ano braz, 1953,
War eun dachenn foball, 1955,
Mojennou Breiz I, 1957,
Tan ha ludu, 1957,
Eun den maro ha ne goll ket e benn, 1958,
Mojennou Breiz II, 1959,
Mevel ar Gosker, 1959,
Kanadenn Penn ar Bed, 1959,
Peziou-c'hoari Jakez Krohen, 1977, 1980
Marh al lorh, 1986,
Bugale Berlobi I - Brud an Dreued, 1987,

Levrioù divyezhek

Marvaillou ar votez-tan. Contes bretons du sabot à feu, 1961, divyezhek
Maner Kuz. Manoir secret, 1964, divyezhek
Divizou eun amzer gollet. Devis d'un temps perdu, 1966, divyezhek
An Izild a heul. Yseult seconde, 1969, divyezhek; An Isild a-heul, 1983, brezhonek.
Ar men du. La pierre noire, 1974, divyezhek
An tremen-buhez. Le passe-vie, 1979, divyezhek

E galleg

Danses de Bretagne, images de Bretagne, e ti Jos Le Doaré, 36 p., 1955.
Comme on connaît ses saints, 1961,
Contes bretons du pays bigouden, 1967,
Bretagne aux légendes : la mer, 1967,
Costumes de Bretagne, 1969,
Contes bretons de la Chantepleure, 1971,
Tradition bretonne : le savoir-vivre, 1973,
Le Cheval d'Orgueil, 1975,
Tradition bretonne : Logis et ménages, 1975,
Comment un Breton devint roi d'Angleterre, 1976,
Les autres et les miens : le trésor du Cheval d'orgueil, 1977,
Penaoz e teuas eur Breizad da veza roue Bro-Zaoz, 1977,
Le Grand valet, La Femme de paille, Le Tracteur - Théâtre I,
Lettres de Bretagne - langues, culture et civilisations bretonnes, 1978,
La sagesse de la terre, 1980,
Quimper en Cornouaille, 1980,
Au pays du Cheval d'orgueil, 1980,
Piou e-neus lazet an hini koz ?, 1981, e brezhoneg
L'esprit du rivage, 1981,
L'Herbe d'or, 1982,
Images de Bretagne, 1983,
La colline des solitudes, 1984,
Les contes du vrai et du semblant, 1984,
Lisbonne, 1987, e galleg
Bugale Berlobi II - Marvaillou da veva en ho sav, 1988, e brezhoneg
Vent de soleil, 1988, e galleg
Midi à ma porte, 1988, e galleg
Amsked. Pobl an noz. Clair-obscur. Le peuple de la nuit, 1990, divyezhek
Le quêteur de mémoire, 1990, e galleg
La nuit singulière, 1990, e galleg
D'un autre monde. A-berz eur bed all, 1991, divyezhek
Katrina Lenn-zu, 1993, e brezhoneg
Le diable à quatre, 1993, e galleg
Le piéton de Quimper, 1993, e galleg
Ventre-à-Terre, l'aventurier, e galleg
Ruz-Kov ar foeterez-vro, e brezhoneg
Un pays à deux langues, embannet goude e varv

Evel kenaozer

Gant ar mareoù-bloaz - Au fil des saisons, divyezhek
La côte - Recueil de chants celtiques, 1983, e galleg
Lod all a varv… / D'autres meurent, divyezhek
Magies de la Bretagne, e galleg
Toinou - le cri d'un enfant auvergnat (pays d'Ambert), e galleg

Kronikoù

Biskoaz kemend-all ! (10 levrenn), e brezhoneg

Levrlennadur

Pierre-Jakez Hélias, levrenn niv. 36, emb.Skol Vreizh, divyezhek
Per-Jakez Hélias. Niverenn ispisial, kelaouenn Brud Nevez niv. 172, 1994. Niverenn dreist-ordinal da geñver e 80 vloaz, e brezhoneg
Francis Favereau (Dindan ren), Pierre-Jakez Hélias, Bigouden universel, emb. Pluriel, divyezhek
Pascal Rannou, Inventaire d'un héritage - Essai sur l'œuvre littéraire de Pierre-Jakez Hélias, emb. An Here, e galleg

Liammoù diavez

Notennoù

↑ *https://www.decitre.fr/livres/marc-h-al-lorc-h-9782302056008.html

[1] *https://www.decitre.fr/livres/marc-h-al-lorc-h-9782302056008.html

[1]