Penmarc'h

Beg Penmarc'h.

Anv gallek (ofisiel)

Penmarch

Bro istorel

Kernev

Melestradurezh

ar Gelveneg (betek 2015)
Pont-'n-Abad (abaoe 2015)

Kod kumun

29158

Kod post

29760

Maer
Amzer gefridi

Gwénola Le Troadec
2020-2026

Poblañsouriezh

5 320 ann. (2022)^[1]

Stankter

325 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

47° 48′ 42″ Norzh
4° 20′ 18″ Kornôg / 47.811697, -4.338469

Uhelderioù

bihanañ -1 m — brasañ 23 m

Gorread

16,39 km²

Penmarc'h

Penmarc'h a zo ur gumun eus ar Vro Vigoudenn, e Kerne-Izel, e mervent Breizh. Gwechall e oa anvet Treoultre he bourc'h.

An anv

Dont a rafe an anv "penn marc'h" eus stumm an aodoù. N'eo ken nemet ur vartezeadenn avat. Klotañ a ra an anv brezhonek-se gant an anv "Kab Kaval" a zo e gevatal-rik hag a zo a-orin latin. Kab Kaval a ra dave d'ar rannvro istorel a-bezh a zo un tamm bihan brasoc'h eget ar Vro Vigoudenn a-vremañ.

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[2].

Ya d'ar Brezhoneg

D'an 8 a viz Here 2010 e oa bet votet evit tizhout live 2 ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
D'ar 27 a viz Gwengolo 2013 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg a live 2.

Douaroniezh

Lec'hiet eo ar gumun e penn su bae Gwaien. Unan eus kumunioù pobletañ ar Vro Vigoudenn eo. Plaen hag izel a-walc'h eo tachennad ar gumun-se. Geunioù aod zo, anvet loc'hoù; darn zo bet disec'het da sevel tiez, e Sant-Wennole dreist-holl.

Peder rann a zo er gumun:

Bourc'h Pennmarc'h, anvet Treoultre gwechall ;
Sant-Wennole, ar porzh-pesketa bras ;
Keriti, porzh pesketa bihanoc'h;
Sant-Pêr, porzh bihan.

Reier

Ar C'heloù a vez graet eus ar c'herreg a gaver dirak porzh Keriti-Penmarc'h.

Istor

Dispac'h Gall

Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe graet al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Pochit, person, ha Berrou, kure, hemañ o vout deuet war e c'her, n'oa ket pell^[3].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

Mervel a reas 200 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 3,31% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[4].

Reter-Nesañ

Lazhet e voe ur c’haporal eus ar gumun d'an 11 a viz Ebrel 1920 en Ourfa e Turkia^[5].

Eil brezel-bed

Mervel a reas 78 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[6].

François Péron, ur pesketaer eus Sant-Wennole, a voe fuzuilhet gant an Alamaned e Kerioled e Konk-Kerne d'ar 21 a viz C'hwevrer 1941 ; barnet e oa bet d'ar marv e Kemper goude bout bet o 'n em gannañ ouzh soudarded alaman e Sant-Wennole^[7].
Un nijerez alaman Junkers Ju 52 A-1 (marilhet WNr 5589 ha kodet 1Z+M) a gouezhas e Penmarc'h d'ar 16 a viz Du 1940 ; pemzek milour a voe lazhet, beziet int e Plouzeniel^[8].
D'ar 6 a viz Meurzh 1943 e kouezhas ur c'harr-nij B-17F-45-BO (marilhet 42-5262 ha kodet PU-F) eus aerlu ar Stadoù-Unanet, er mor nepell eus Sant-Yann, gant dek milour en e vourzh ; eizh anezhe a voe tapet gant an Alamaned, ne voe ket adkavet an daou all(fr)^[9].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

Mervel a reas pevar milour eus ar gumun^[10].

Monumantoù ha traoù heverk

Iliz katolik Sant Nonna.

An iliz katolik.
Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, aozet gant René Quillivic, luc’hskeudenn^[11] ha kartennoù-post^[12]. Dioueliet e voe d’ar 17 a viz Eost 1922^[13].
Monumant ar re varv er vered, luc’hskeudenn^[14].
Plakenn ar re varv en iliz katolik, luc’hskeudenn^[15].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Emdroadur ar boblañs adalek 1793 betek 2013

Melestradurezh

Tud

Tud ganet eno

1843 : Alan-Vari Drezen, skrivagner brezhonek.

Tud bet ganet ha douaret eno

François Péron, ur pesketour eus Sant-Wennole, bet fuzuilhet gant an Alamaned e 1941.

Tud bet marvet eno

1887 : Yann-Vari Gwilhoù, beleg, bet savet meur a gantik e brezhoneg (Patronez dous ar Folgoad en o zouez) gantañ.

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Iwerzhon	An Sciobairín	1984
Alamagn	Eggmühl-Schierling	1997

Arz

Livourien Penmarc'h

Meur a livour zo bet deuet da livañ da Benmarc'h.

Lucien Simon : La Récolte des pommes de terre [devant la chapelle Notre-Dame-de-la-Joie] (eoullivadur, 1907, Mirdi an Arzoù, Kemper)
Lucien Simon : La Chapelle de la Joie [scène de brûlage du goémon à Penmarc'h] (eoullivadur, 1907, Mirdi an Arzoù, Kemper)
Lucien Simon : Le Quai de Kérity [à Penmarc'h] (eoullivadur, 1937-1938, musée des beaux-arts de Quimper)
Lucien Simon : La Parade de cirque forain au pardon de Notre-Dame-de-la-Joie (1919, eoullivadur, Mirdi an Arzoù, Kemper)
Germain David-Nillet : La Tour carrée
Charles-François Daubigny : La Tour carrée et le calvaire de Saint-Guénolé
Charles-François Daubigny : Vue de Kérity, la fontaine
Charles-François Daubigny : Le village de Kérity en Bretagne.
Karl Daubigny : Les vanneuses à Kérity (1868, Mirdi an Arzoù, Brest).
Henri Barnoin : Jour de pardon à Saint-Guénolé ( eoulivadur war lien, Patrom:Dunité, dastumad prevez).
Henry Moret : Saint-Guénolé-Penmarch (1898)
Gaston de Latenay : De retour de Saint-Guénolé (1910, dastumad prevez).