Kaledonia
Kaledonia, pe Caledonia e latin, eo an anv kozh a veze roet d'al lodenn eus Enez Vreizh a zo en hanternoz da voger Hadrian, hag a oa neuze bro ar Bikted, chomet dizalc'h diouzh krabanoù Impalaeriezh Roma, daoust da droiad-vrezel Gnaeus Julius Agricola er bloaz 84.
Pa voe aloubet gant ar Skoted e teuas da vout Scotia, anv latin Bro-Skos.
Orin an anv
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Tacitus, Agricola, 10 4, hag all : CALEDONIA
- Xiphilinus, 322 ( = Cassius Dio LXXVI, 13) : CALEDONIAM
- Solinus, 22, 1 : CALIDONIA
- Jordanes, 2, 13 : CALYDONIA[1]
Talvoudegezh :
Savet eo an anv diwar ar wrizienn bredenek caletos « kalet », a gaver en anv ur meuriad pikt anvet Caledonii, a oa marteze unan eus ar re c'halloudusañ. O anv a gaver ivez e Dùnchailden / Dùn Chailleann, anv gouezelek kêr Dunkeld, a dalvez kement ha « kreñvlec'h pobl ar g-Caledonii », hag en anv ar menez Sìdh Chailleann pe Schiehallion, « Boudig ar g-Caledonii ». Ivez Schiehallion ha Rohallion, e Perthshire.
Hervez Moffat (2005) e teu an anv eus caled. Marteze abalamour d'ar vro kalet ha roc'hellek, pe marteze bro an dud kalet[2]. Keay ha Keay (1994) avat a soñj gante eo un anv ragindezeuropek[3].
Gwelout ivez : Ancalites = ar re kreñv
Gwelout ivez : Nennius 56, diwar-ben un emgann ar Roue Arzhur : bellum in silva Calidonis (Celidonis), id est Cat Coit Celidon ( = emgann Koad Kalidon, e kembraeg Coed Celyddon)
Dihelloù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Implijet eo bet an anv Caledonia gant Tacitus, Ptoleme, Marcus Annaeus Lucanus ha Plinius kozh. Lavaret e veze ivez Pictavia, da lavarout eo Bro ar Bikted[4].
Pelec'h e oant o chom
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]N'ouzer ket gwall vat pelec'h e oa Caledonia ar Romaned, ha ne oa ket harzoù anavezet[5] E-pad an troiadoù brezel berrbad graet gant ar Romaned e kreiz Kaledonia hag en hanternoz anezhi,[6]. e oa bet marteze ebarzhet douaroù zo e proviñs Britannia, ha Britannia a veze graet gant ar Romaned, abaoe a-raok o alaoubadeg, eus Enez Vreizh penn-da-benn.
Bro all
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Abaoe meur a gantved e vez implijet Caledonia e saozneg evel un anv romantel roet da Vro-Skos.
Adkemeret eo bet an anv d'ober Kaledonia-Nevez, an anv roet gant ar c'habiten saoz James Cook, a oa skosat e dad, d'an enezenn er Meurvor Habask.
Anv
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Caledonian Club, anv ur c'hleub skosat evit paotred e Londrez: Skosiz hepken, Skosadez ebet.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- "Caledonia" (1911) Encyclopædia Britannica.
- Hanson, William S. "The Roman Presence: Brief Interludes", in Edwards, Kevin J. & Ralston, Ian B.M. (Eds) (2003) Scotland After the Ice Age: Environment, Archaeology and History, 8000 BC - AD 1000. Edinburgh. Edinburgh University Press.
- Keay, J. & Keay, J. (1994) Collins Encyclopaedia of Scotland. London. HarperCollins. ISBN 0002550822
- Moffat, Alistair (2005) Before Scotland: The Story of Scotland Before History. London. Thames & Hudson. ISBN 050005133X
- Smout, T.C. MacDonald, R. and Watson, Fiona (2007) A History of the Native Woodlands of Scotland 1500-1920. Edinburgh University Press. ISBN 9780748632947
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Anglia Scotia et Hibernia - kartenn gant Mercator ha Hondius e 1628
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ A.L.F. Rivet & Colin Smith : The Place-Names of Roman Britain. B.T. Batsford Ltd. London. 1979 - 1982
- ↑ Moffat (2005) p. 22.
- ↑ Keay (1994) p. 123.
- ↑ A. Moffat (2005) pp. 21-22.
- ↑ En Encyclopædia Britannica (1911) e lenner kement-mañ: "ur meuriad Caledones" zo "meneget gant an douaroniour Ptolemaios evel o vevañ etre harzoù ha n'haller ket resisaat".
- ↑ Bezañs armeoù Roma e Skos a badas un tamm muioc'h eget 40 vloaz, evit an darn vrasañ eus ar vro aloubet, ha 80 bloaz en holl a-hend-all. N'eo ket bet an hanter eus Skos dindan ar Romaned gwech ebet. Gwelout Hanson (2003) p. 198.