Dubniom

D U B N I O M 0 0 0 0 0 0 0 0 Rutherfordiom – Dubniom – Seaborgiom Ta Db Taolenn beriodek Perzhioù hollek Niver atomek 105 Rummad kimiek Metaloù ardreuzat Strollad, trovezh, bloc'h 5, 7, d Tolz atomek 268 u Aozadur elektronek [Rn] 5f14 6d3 7s2 Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 32, 32, 11, 2 Perzhioù atomek Niver oksidadur + 5 Oksidenn drenkek skañv Tredanleiegezh (stlenn ebet) Gremmoù ionadur 1 : 664,8 kJ/mol (brasjedet) 2 : 1 546,7 kJ/mol (brasjedet) 3 : 2 378,4 kJ/mol (brasjedet) Skin atomek 139 pm (brasjedet) Skin kenamsav 149 pm (brasjedet) Skin Van der Vaals (stlenn ebet) Perzhioù fizikel Arvez Kaled (diouganet) Douester (20°C) 29 g/cm3 (diouganet) Teuzverk (stlenn ebet) Bervverk (stlenn ebet) Tredanharzusted (stlenn ebet) Neuz an elfenn ? (Metalek, war a greder)

Un elfenn gimiek eo an dubniom ; Db eo e arouez kimiek, 105 e niver atomek ha 268 e dolz atomek.
Ur metal ardreuzat eo.

Kevanaozet eo bet an dubniom, n'er c'haver ket en natur betek-gouzout. Un elfenn skinoberiek eo.

Istor

Ensavadur Unvanet an Enklaskoù Nukleel (ruseg : Объединённый институт ядерных исследований, ОИЯИ) e Dubna a embannas e 1968 en doa dizoloet an elfenn 105. E 1970 e voe kenaozet an elfenn-se gant Skol-veur Kalifornia e Berkeley, Stadoù-Unanet Amerika.

A-c'houde e gavadenn e kinnigas ar skipailh soviedel an anv nilsbohrium (Ns) evit an elfenn nevez, en enor d'ar fizikour danat Nils Bohr ; diouzh o zu e kinnigas an Amerikaned an anv hahnium en enor d'ar c'himiour alaman Otto Hahn. An anv diwezhañ-se a voe implijet en SUA hag en Europa ar C'hornôg, tra ma reas URSS hag Europa ar Reter gant nilsbohrium.
Pa ne c'halle ket an traoù padout evel-se e tivizas an International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) reiñ an anv unnilpentium (Unp) d'an elfenn nevez, da c'hortoz. E 1994 e kinnigas joliotium (Jl) en enor d'ar fizikour gall Frédéric Joliot-Curie (Priz Nobel 1935) ; siwazh, kinniget e oa bet an anv-se c'hoazh gant Soviediz evit an elfenn 102, a zo un aktinid anvet nobeliom ₁₀₂Nb bremañ. Dre ma oa bet asantet meur a wezh da ginnigoù Berkeley (Amerikiom ₉₅Am, Berkeliom ₉₇Bk ha Kaliforniom ₉₈Cf) e tivizas an IUPAC enoriñ Soviediz ha labourva Dubna gant an anv dubniom evit an elfenn : ₁₀₅Db.

Perzhioù

Dre arnodadennoù ez eo bet prouet ez eo an dubniom kar pounneroc'h tostañ an tantalom ; n'eus ket bet tro da dermeniñ holl berzhioù ₁₀₅Db, ker berr eo e vuhez, hogen betek-gouzout ez int damheñvel ouzh re strollad 5 an daolenn drovezhiek.

Kimiek

Den ne oar evit ar mare.

Izotopoù

Dubniom-260 eo an izotop a voe dizoloet e Dubna e 1970. Pemzek izotop zo bet kavet en holl, eus ²⁵⁶Db betek ²⁷⁰Db.
Dubniom-268 (²⁶⁸Db) eo an izotop stabilañ a anavezer ; war-dro 28 eurvezh eo e hanter-vuhez.

Arver

Hini ebet.

Daveennoù

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de France (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press,2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• National Nuclear Data Center (en) Liamm oberiant 09 KZU 12
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012