Nobeliom

Nobeliom
Mendeleviom – Nobeliom – Lawrensiom
Yb No Taolenn beriodek
Perzhioù hollek
Niver atomek	102
Rummad kimiek	Aktinidoù
Strollad	Aktinidoù
Trovezh	7
Bloc'h	f
Tolz atomek	[259]
Aozadur elektronek
Aozadur elektronek an atomoù [Rn] 5f14 7s2
Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 32, 32, 8, 2
Perzhioù atomek
Niver oksidadur	+2, +3
Tredanleiegezh	1,30 (Skeul Linus Pauling)
Gremmoù ionadur	1 : 663 kJ/mol 2 : 1 250 kJ/mol 3 : 2 490 kJ/mol
Skin atomek	246 pm
Skin kenamsav	176 pm
Skin Van der Vaals	(stlenn ebet)
Perzhioù fizikel
Arvez	Kaled
Douester (≈20 °C)	(stlenn ebet) g/cm3
Teuzverk	827 °C
Bervverk	(stlenn ebet)°C
Tredanharzusted	(stlenn ebet) nΩ•m (e 20 °C)

Un elfenn gimiek treuzuraniat skinoberiek eo an nobeliom ; No eo e arouez kimiek, 102 e niver atomek ha 259,101 e dolz atomek.
Ar pevarzekvet aktinid eo e taolenn drovezhiek an elfennoù kimiek.

Istor

E 1957 ez embannas skiantourien an Ensavadur Nobel e Stockholm o doa dizoloet izotop 251 pe 253 en elfenn 102 dre skinata kuriom-244 gant karbon-13. Nobelium (No) eo an anv a rojont d'an elfenn nevez, en enor da Alfred Nobel, kent distreiñ war o c'hiz : ne oant mui asur eus o c'havadenn.
E 1958 e voe kaset an hevelep arnodenn gant skipailh Albert Ghiorso ha Glenn T. Seaborg e Skol-veur Kalifornia (Berkeley). Izotop 250 ar fermiom a voe dinoet, o tont eus izotop 252 an elfenn 102, a voe anvet nobelium ivez :

244	Cm +	12	C →	256	No →	252	No + 4	1	n
96		6		102		102		0

E 1961, pa oa o klask kevanaozañ an elfenn 103 (₁₀₃Lr) e prouas an hevelep skipailh en doa arsellet skinoù α o tont eus an elfenn 102, a gredjont bezañ No-255.

Diouzh o zu, ar Rusianed e Labourva Flerov e Dubna (U. R. S. S.) a embannas e 1966 o doa kavet an elfenn 102 ivez, dre an dazgwered :

238	U +	22	Ne →	260	No →	254	No + 6	1	n
92		10		102		102		0

E 1969 e teuas skipailh Dubna a-benn da ziskouez kerentiezh kimiek etre ar 14vet lantanid (₇₀Yb) hag an elfenn 102, a anvjont joliotium (Jo) en enor d'ar fizikour gall Frédéric Joliot-Curie (1900-1958).

E 1992 ez anzavas an International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) e oa labour Dubna e 1966 an hini resisañ, hogen miret e voe an anv nobelium abalamour d'an niver a bennadoù bet skrivet dija a rae dave da ₁₀₂No.

Perzhioù

Peogwir n'eus bet kavet izotop ebet eus ₁₀₂No a badfe pelloc'h eget ur vunutenn ne c'haller kadarnaat perzh ebet d'an elfenn.

Izotopoù

C'hwezek skinizotop eus an nobeliom zo bet kevanaozet (²⁴⁸No hag an heuliad No-250 betek No-264), ha tri izomer derc'hanel zo (No-251m, No-253m ha No-254m).

Izotopoù stabilañ an nobeliom

Izotop	% en natur	Hanter-vuhez	Digevanidigezh
253No	kevanaozet	1,62 vunutenn	α → 249Fm
			β+ → 253Md
254No	kevanaozet	51 eilenn	α → 250Fm
			β+ → 254Md
255No	kevanaozet	3,1 munutenn	α → 251Fm
			β+ → 255Md
257No	kevanaozet	25 eilenn	α → 253Fm
			β+ → 257Md
259No	kevanaozet	58 munutenn	α → 255Fm
			e → 259Md

Arver

Hini ebet.

Notennoù

Daveennoù

• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008, ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006, ISBN 978-2-901383-64-2
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-InterscienPr, 2005, ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002, ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001, ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001, ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996, ISBN 978-2-901383-14-7
• GREENWOOD Norman N., Chemistry of the Elements, Elsevier Science Ltd., 1997, ISBN 978-0-08-037941-8 (en)
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007, ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• McGraw-Hill Concise Encyclopedia of Chemistry, McGraw-Hill Professional, 2004, ISBN 978-0-07-143953-4 (en)
• SCERRI Eric R., The Periodic Table — Its Story and its Significance, Oxford University Press, 2006, ISBN 978-0-19-530573-9 (en)
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996, ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• The Merck Index - An Encyclopædia of Chemicals, Drugs and Biologicals, Merck Manuals, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1 (en)

Liammoù diavaez

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• Los Alamos National Laboratory (en) Liamm oberiant 14 C'HWE 2013
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• National Nuclear Data Center (NNDC) (en) Liamm (skin)oberiant 13 MEU 2013
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de FranPr (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Jefferson Lab (en) Liamm oberiant 22 KZU 2012
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• Les propriétés chimiques (fr) Liamm oberiant 07 GEN 13

Kimiezh | Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford