Deiziadur hindouek

An deiziadur hindouek, implijet abaoe pell-kenañ, zo un deiziadur loarel-ha-heolel. Kentañ devezh ar bloavezh mann eus an deiziadur hindouek a glot gant an 23 a viz Genver 3102 kent J.K. eus an deiziadur gregorian proleptek. Kemmet en deus a-hed an amzer ha diouzh ar broioù : un nebeud Stadoù indian o deus o stumm dezhe o-unan, ouzhpenn deiziadur broadel India ha Pakistan a ra deiziadur desi anezhañ.

Ar pep brasañ eus an deiziadurioù-se a zeu eus ur reizhiad displeget da gentañ er Vedanga Jyotisha eus Lagadha, ur stagadenn diwezhat d'ar Vedaoù, standardizet er Surya Siddhanta (III^e kantved CE) hag adreizhet kalz gant steredoniourien evel Aryabhata (499 CE), Varahamihira (VI^vet CE), ha Bhaskara (XII^vet CE). Stank eo an diforc'hioù hag an argemmoù lec'hel. Ar pezh a heul zo ur sell dre vras war reizhiad an deiziadur-se.

Devezhioù

En deiziadur hindouek e krog an devezh gant ar sav-heol. Pep devezh en deus pemp perzh disheñvel anvet angas. Emañ :

An tithi (unan eus 30 rann eus ar miz sinodek) oberiant da vare ar sav-heol
Ar vaasara, vaar (ravi-vaar, som-vaar, etc.) pe devezh ar sizhun
An nakchatra (unan eus 27 rann eus ekliptik an oabl) m'emañ al loar d'ar sav-heol
Ar yoga (unan eus 27 rann diazezet war hedred ekliptik an Heol hag al Loar) oberiant da vare ar sav-heol
Ar karana (rannoù diazezet war tithis) oberiant da vare ar sav-heol.

panchāngas a vez graet anezhe a-gevret, diwar ar (sañskriteg: pancha = pemp). Un displegadenn eus ar ger-se zo da-heul.

Vaasara

Vaasara a vez lavaret evit devezhioù ar sizhun a zo heñvel-kenañ ouzh anvioù an deizioù e sevenadurioù ar c'hornôg:drik panchang

Nnn	Anv sañskritek ha kannadek eus deiz ar sizhun	Anv brezhonek ha Latin eus deiz ar sizhun	Korf-oabl
1	Ravi vāsara रविवासरः ಭಾನುವಾರ	Sul/dies Solis	Ravi = Heol
2	Soma vāsara सोमवासरः ಸೋಮವಾರ	Lun/dies Lunae	Soma = al Loar
3	Mangala vāsara मंगलवासरः ಮಂಗಳವಾರ	Meurzh/dies Martis	Mangala = Meurzh
4	Budha vāsara बुधवासरः ಬುಧವಾರ	Merc'her/dies Mercurii	Budha = Merc'her
5	Guru vāsara गुरुवासरः ಗುರುವಾರ or Bruhaspati vāsara बृहस्पतिवासरः	Yaou/dies Iovis	Guru (Brihaspati) = Jupiter
6	Shukra vāsara शुक्रवासरः ಶುಕ್ರವಾರ	Gwener/dies Veneris	Shukra = Gwener
7	Shani vāsara शनिवासरः ಶನಿವಾರ	Sadorn/dies Saturnis	Shani = Sadorn

Ar ger -vaasara a vez berraet alies e vaara pe vaar er yezhoù a ziskenn eus ar sañskriteg. Kalz argemmoù zo en anvioù-se er yezhoù rannvroel, lod oc'h ober gant anvoioù all eus ar c'horfoù-egor meneget dreist-holl.

an Nakchatraoù

Rannet eo an ekliptik e 27 nakchatra a glot gant kelc'hiad al Loar dirak ar stered diloc'h, e-pad 27 devezh ha 7¾ eurvezh. Kempouezet eo lodenn ar gevrenn gant un 28vet nakchatra etrelakaet. Hañval eo e anavaezed ar Nakchatraoù e mare ar Rig Veda, en eil ha kentañ milved Kent J.K.

Rannet eo an ekliptik e nakchatraoù o vont eus ar c'hornôg d'ar reter, hag o kregiñ en ul lec'h a zo, hervez an hengoun, ur poent war an ekliptik rag-eeun en tu enep d'ar steredenn Spica anvet Chitrā e sañskriteg. (termenadurioù all hag un tamm disheñvel zo.) Anvet eoMeshādi pe "Deroù Aries". Kement-se a oa gwir pa oa ar gedez — el lec'h ma kej an ekliptik gant ar c'heheder — en Aries (Hiziv emañ er Pisces, 28 derez a-raok deroù Aries). Ar c'hemm etre Meshādi hag ar gedez a-vremañ zo anvet ayanāngsha pe kevrenn an ekliptik. Abalamour da gelc'hiad 25 800 vloaz presesiad ar c'hedehezioù e oa ar gedez rag-eeun en tu enep da Spica e 285 CE, war-dro mare ar Surya Siddhanta^[1].^,^[2]

Setu amañ da-heul roll an nakchatraoù gant rannoù an oabl a glot gante, hervvez Basham^[3]. Evel boaz ez eus kalz stummoù gant kemmoù bihan. an anvioù er bann a-zehou a ziskouez penaos e klot ar nakchatraoù gant an anvioù stered a-vremañ tamm-pe-damm. Taolit evezh n'eo ket ar nakchatraoù (er c'hennarroud-se) steredennoù hepken met kentoc'h tammoù eus an ekliptik enno ur steredenn pe muioc'h. Abalamour da se e vez meneget estroc'h evit ur steredenn evit pep nakchatra.

#	Anv e sañskriteg संस्कृतम्	Anv e Malayalameg മലയാളം	Anv e Tamileg தமிழ்	Anv e Telougoueg తెలుగు	Anv e Kannadaeg ಕನ್ನಡ	Anvioù stered eus ar c'hornôg
1	Ashvinī अश्विनी	Ashvati അശ്വതി	Aswini அஸ்வினி	Aswini అశ్విని	Ashwini ಅಶ್ವಿನಿ	β ha γ Arietis
2	Bharanī भरणी	Bharaṇi ഭരണി	Baraṇi பரணி	Bharani భరణి	Bharaṇi ಭರಣಿ	35, 39, ha 41 Arietis
3	Krittikā कृत्तिका	Kārttika കാർത്തിക	Kārthikai கார்த்திகை	Krithika కృత్తిక	Krithika ಕೃತಿಕ	ar Yar wenn
4	Rohini रोहिणी	Rōhiṇi രോഹിണി	Rōhiṇi ரோகிணி	Rohini రోహిణి	Rohini ರೋಹಿಣಿ	Aldebaran
5	Mrigashīrsha म्रृगशीर्षा	Makayiram മകയിരം	Mirugasīridam மிருகசீரிடம்	Mrigashīra మృగశిర	Mrigashīra ಮೃಗಶಿರ	λ, φ Orionis
6	Ārdrā आद्रा	Ātira or Tiruvātira ആതിര (തിരുവാതിര)	Thiruvādhirai திருவாதிரை	Arudra ఆరుద్ర	Aridra ಆರಿದ್ರ	Betelgeuz
7	Punarvasu पुनर्वसु	Puṇartam പുണർതം	Punarpoosam புனர்பூசம்	Punarvasu పునర్వసు	Punarvasu ಪುನರ್ವಸು	Castor ha Pollux
8	Pushya पुष्य	Pūyam പൂയം	Poosam பூசம்	Pushyami పుష్యమి	Pushya ಪುಷ್ಯ	γ, δ ha θ Cancri
9	Āshleshā आश्ळेषा / आश्लेषा	Āyilyam ആയില്യം	Ayilyam ஆயில்யம்	Āshleshā ఆశ్లేష	Aslesha ಆಶ್ಲೇಷ	δ, ε, η, ρ, ha σ Hydrae
10	Maghā मघा	Makam മകം	Magam மகம்	Makha మఖ	Maghe ಮಘೆ	Regulus
11	Pūrva or Pūrva Phalgunī पूर्व फाल्गुनी	Pūram പൂരം	Pooram பூரம்	Pūrva Phalgunī/Pubba పూర్వా ఫల్గుణి / పుబ్బ	Hubba ಹುಬ್ಬ	δ ha θ Leonis
12	Uttara or Uttara Phalgunī उत्तर फाल्गुनी	Utram ഉത്രം	Uthiram உத்திரம்	Uttara Phalgunī/Uttara ఉత్తర ఫల్గుణి / ఉత్తర	Utthara ಉತ್ತರೆ	Denebola
13	Hasta हस्त	Attam അത്തം	Astham அஸ்தம்	Hasta హస్త	Hastha ಹಸ್ತ	α, β, γ, δ ha ε Corvi
14	Chitrā चित्रा	Chittira (Chitra) ചിത്തിര (ചിത്ര)	Chithirai சித்திரை	Chitta చిత్త	Chittha ಚಿತ್ತ	Spika
15	Svātī स्वाती	Chōti ചോതി	Swathi சுவாதி	Swathi స్వాతి	Swarhi ಸ್ವಾತಿ	Arcturus
16	Vishākhā विशाखा	Vishākham വിശാഖം	Visakam விசாகம்	Vishākhā విశాఖ	Vishakhe ವಿಶಾಖೆ	α, β, γ ha ι Librae
17	Anurādhā अनुराधा	Anizham അനിഴം	Anusham அனுஷம்	Anurādhā అనూరాధ	Anuradha ಅನುರಾಧ	β, δ ha π Scorpionis
18	Jyeshtha ज्येष्ठा	Kēṭṭa (Trikkēṭṭa) കേട്ട (തൃക്കേട്ട)	Kettai கேட்டை	Jyeshtha జ్యేష్ఠ	Jesta ಜೇಷ್ಟ	α, σ, ha τ Scorpionis
19	Mūla मूल	Mūlam മൂലം	Mūlam மூலம்	Moola మూల	Moola ಮೂಲ	ε, ζ, η, θ, ι, κ, λ, μ ha ν Scorpionis
20	Pūrva Ashādhā पूर्वाषाढा	Pūrāṭam പൂരാടം	Pūradam பூராடம்	Pūrva Ashādhā పూర్వాషాఢ	Poorvashada ಪೂರ್ವಾಷಾಢ	δ hag ε Sagittarii
21	Uttara Ashādhā उत्तराषाढा	Utrāṭam ഉത്രാടം	Uthirādam உத்திராடம்	Uttara Ashādhā ఉత్తరాషాఢ	Uttharashada ಉತ್ತರಾಷಾಢ	ζ ha σ Sagittarii
22	Shravana श्रवण	Tiruvōnam ഓണം (തിരുവോണം)	Tiruvōnam திருவோணம்	Shravanam శ్రవణం	Shravana ಶ್ರಾವಣ	α, β ha γ Aquilae
23	Shravishthā or Dhanishta श्रविष्ठा or धनिष्ठा	Aviṭṭam അവിട്ടം	Aviṭṭam அவிட்டம்	Dhanishta ధనిష్ఠ	Dhanishta ಧನಿಷ್ಟ	α to δ Delphinus
24	Shatabhishā or Shatataraka शतभिषक् / शततारका	Chatayam ചതയം	Sadayam சதயம்	Shatabhishām శతభిషం	shathathara ಶಥತಾರ	γ Aquarii
25	Pūrva Bhādrapadā पूर्वभाद्रपदा / पूर्वप्रोष्ठपदा	Pūruruṭṭāti പൂരുരുട്ടാതി	Pūruruṭṭādhi பூரட்டாதி	Pūrva Bhādra పూర్వాభాద్ర	poorvabadhra ಪೂರ್ವಾ ಭಾದ್ರ	α ha β Pegasi
26	Uttara Bhādrapadā उत्तरभाद्रपदा / उत्तरप्रोष्ठपदा	Uttṛṭṭāti ഉത്രട്ടാതി	Uttṛṭṭādhi உத்திரட்டாதி	Uttara Bhādra ఉత్తరాభాద్ర	Uttharabadhra ಉತ್ತರಾ ಭಾದ್ರ	γ Pegasi hag α Andromedae
27	Revati रेवती	Rēvati രേവതി	Rēvathi ரேவதி	Rēvathi రేవతి	Revati ರೇವತಿ	ζ Piscium

Ur 28vet nakchatra etrelakaet ouzhpenn, Abhijit (अभिजित्)(α, ε and ζ Lyrae - Vega - etre Uttarasharha ha Sravana.

An nakchatra m'emañ al loar da vare sav-heol un devezh lakaet, eo an nakchatra evit an deiz-se.

Anvioù ar mizioù

Daouzek miz zo deiziadur loarel hindouek :

Chaitra (चैत्र, चैत)
Vaishākh (वैशाख, बैसाख)
Jyaishtha (ज्येष्ठ, जेठ)
Āshādha (आषाढ, आषाढ़)
Shrāvana (श्रावण, सावन)
Bhaadra pe, Bhādrapad (भाद्रपद, भादो)
Āshwin (आश्विन)
Kārtik (कार्तिक)
Agrahayana pe, Mārgashīrsha (मार्गशीर्ष, अगहन)
Paush (पौष)
Māgh (माघ)
Phālgun(फाल्गुन)

Gouzout petore anv e kemer ur miz loarel zo kemplezh. Diazezet eo war ar rāshi (arouezioù ar zodiag) ma tremn an Heol e-doug ur miz loarel, i.e. a-raok al loar nevez a echuoar miz.

Daouzek anv rāshi zo ha daouzek anv miz loarel. Pa dremen an Heol dre ar Mesha rāshi e-pad ur miz loarel, neuze ez eo Chaitra anv ar miz loarel. Pa dremen an Heol e Vrishabha, neuze ez eo Vaishākh anv ar miz loarel. Ha kement zo ...

Pa implijer tremen an Heol dre steredegoù disheñvel eus ar zodiak (Rashi) neuze en em gaver gant mizioù diouzh an Heol, na gemmont ket e-keñver an deiziadur gregorian. Mizioù heolel an deiziadur hindouek, ar c'houlzioù-bloaz hindouek a glot gante hag ar mizioù gregorian zo :

(Rashi) Saur Maas (Miziom diouzh an Heol)	Ritu (Koulz-bloaz)	Mizioù gregorian	Zodiak
Mesha	Vasant (Nevezamzer)	Meurzh/Ebrel	Tourz
Vrishabha	Vasant (Nevezamzer)	Ebrel/Mae	Tarv
Mithuna	Grishma (Hañv)	Mae/Mezheven	Gevelled
Karkata	Grishma (Hañv)	Mezeheven/Gouere	Krank
Simha	Varsha (monson)	Gouere/Eost	Leon
Kanya	Varsha (monson)	Eost/Gwengolo	Gwerc'hez
Tula	Sharad (diskar-amzer)	Gwengolo/Here	Balañsoù
Vrishchika	Sharad (diskar-amzer)	Here/Du	Krug
Dhanur	Hemanta (diskar-amzer-goañv)	Du/Kerzu	Saezhataer
Makara	Hemanta (diskar-amzer-goañv)	Kerzu/Genver	Gavr
Kumbha	Shishir (Goañv-Nevezamzer)	Genver/C'hwevrer	Skuilher-dour
Meena	Shishir (Goañv-Nevezamzer)	C'hwevrer/Meurzh	Pesked

Anvioù ar bloazioù

1. Prabhava

2. Vibhava

3. Shukla

4. Pramoda

5. Prajāpati

6. Āngirasa

7. Shrīmukha

8. Bhāva

9. Yuva

10. Dhātri

11. Īshvara

12. Bahudhānya

13. Pramādhi

14. Vikrama (2000-2001)

15. Vrisha (2001-02)

16. Chitrabhānu (2002-03)

17. Svabhānu (2003-04)

18. Tārana (2004-05)

19. Pārthiva (2005-06)

20. Vyaya (2006-2007)|

21. Sarvajeeth (2007-08)

22. Sarvadhāri (2008-09)

23. Virodhi (2009-10)

24. Vikrita (2010-11)

25. Khara (2011-12)

26. Nandana (2012-13)

27. Vijaya

28. Jaya

29. Manmadha

30. Durmukhi

31. Hevilambi

32. Vilambi

33. Vikāri

34. Shārvari

35. Plava

36. Shubhakruti

37. Sobhakruthi

38. Krodhi

39. Vishvāvasu

40. Parābhava|

41. Plavanga

42. Kīlaka

43. Saumya

44. Sādhārana

45. Virodhikruthi

46. Paridhāvi

47. Pramādicha

48. Ānanda

49. Rākshasa

50. Anala

51. Pingala

52. Kālayukthi

53. Siddhārthi

54. Raudra

55. Durmathi

56. Dundubhi

57. Rudhirodgāri

58. Raktākshi

59. Krodhana

60. Akshaya

Oadvezhioù

Pevar a zo:

Notennoù

↑ Chatterjee, S.K., Indian Calendric System, Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, 1998
↑ Indian Calendars: Comparing the Surya Siddhanta and the Astronomical Ephemeris, Chia Daphne and Helmer Aslaksen, April, 2001]]
↑ Basham A.L., The Wonder that was India, Macmillan (Rupa and Co, Calcutta, reprint), 1954, Appendix II : Astronomy

Levrlennadur

Reingold and Dershowitz, Calendrical Calculations, Millennium Edition, Cambridge University Press, 2004. ISBN 0-521-77752-6
S. Balachandra Rao, Indian Astronomy: An Introduction, Universities Press, Hyderabad, 2000.
"Hindu Chronology", Encyclopædia Britannica Eleventh Edition (1911)
Shriramana Sharma, Deiziadurioù hindou

Liammoù diavaez

[1] Chatterjee, S.K., Indian Calendric System, Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, 1998

[2] Indian Calendars: Comparing the Surya Siddhanta and the Astronomical Ephemeris, Chia Daphne and Helmer Aslaksen, April, 2001]]

[3] Basham A.L., The Wonder that was India, Macmillan (Rupa and Co, Calcutta, reprint), 1954, Appendix II : Astronomy

[1]

[2]

[3]