Mont d’an endalc’had

Alexandre Dumas (tad)

Eus Wikipedia
Alexandre Dumas

Alexandre Dumas (1802-1870) a oa ur skrivagner gall eus an XIXvet kantved, brudet gant e romantoù istorel.

Mab e oa d'ar jeneral gall Thomas Alexandre Dumas (1762-1806). E vab Alexandre Dumas (1824-1895) a oa skrivagner ivez.

Buhez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mab-bihan ur sklavez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mab-bihan ur sklavez bet ganet e Monte Cristi e Santo Domingo a oa Alexandre Dumas. Marie-Cessette Dumas a oa anv ar vaouez-se, dimezet da Alexandre Antoine Davy de La Pailleterie, un nobl diarc'hant eus Normandi aet da c'hounit e vuhez e plantadegoù sukr ar C'haraib[1]. Evit paeañ e veaj distro da Frañs, tro-dro 1774, en doa gwerzhet en-dro e wreg hag o fevar bugel. Koulskoude diwezhatoc'h en doa adprenet e vab henañ Thomas Alexandre Dumas evit kas anezhañ da vro C'hall ha reiñ dezhañ un deskadurezh e doare noblañs ar mare-se.

Delwenn ar jeneral Thomas Alexandre Dumas, savet e Pariz e 1912 ha diskaret gant an Nazied e 1942. Komz a zo da sevel unan nevez diwar poltridi an delwenn kemeret gwechall[2].

Lakaat a reas Thomas Alexandre Dumas e anv e rejimant dragoned ar Rouanez e 1786. Dont a reas da vezañ ur jeneral e-pad an Dispac'h, an hiron kentañ o tizhout ar renk-se el lu[3]. Dimezet e oa da verc’h un ostalerour eus Villers-Cotterêt, Louise Labouret. Tri bugel en doa bet ar c'houplad : div blac'h hag ur mab, Alexandre Dumas, bet ganet d'ar 24 a viz Gouere 1802.

Bugaleaj ha yaouankiz

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mervel a reas ar jeneral Dumas e 1806. Skoliataet e voe Alexandre Dumas e skolaj Villers-Cotterêt, met skañv e chomas e zeskadurezh. E 1816 e krogas da labourat evel skoazeller evit un notaer. Ne oa ket pinvidik tamm ebet. Tri bloaz war-lerc'h e reas anaoudegezh gant Adolphe de Leuwen a lakas anezhañ da zizoloiñ ar barzhoneg hag ar c'hoariva.

E 1823 e tivizas mont da Bariz evit gounit e vuhez o skrivañ pezhioù-c'hoari e stil "vaudeville". Ne reas ket berzh a-raok 1825 met e voe skoazellet gant ar jeneral Foy a oa mignon e dad, evit kavout ul labour er velestradurezh.

Kerkent ha Reveulzi Gouere 1830 e kemeras perzh e emgannoù e straedoù Pariz evit enebiñ ar rouantelezh ha souten ar Republikaned.

Flemmskeudenn gant Cham, embannet e Le Charivari, 1858.

Gant Henri III et sa cour (1828), e bezh istorel kentañ, e voe lañset e vrud war leurenn al lennegezh e Pariz. Alies e voe taget abalamour da liv e groc'henn[4].

Evit tec'het kuit ouzh ar c'holera ez eas da Suis e 1832 e lec'h e reas anaoudegezh gant Châteaubriand. Kregiñ a reas ur prantad beajoù da Italia, Alamagn, Belgia, Spagn, Aljeria a vago e levr Impressions de voyage.

Romantoù-kazetenn

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Flemmskeudenn gant Cham, embannet e L'Illustration, 14 a viz Meurzh 1846.

E 1836 e voe embannet e kelaouenn La Presse, ar romant-kazetenn kentañ e Frañs, gant ur skrid savet gantañ[5]. Adalek 1840 hag e-pad 11 bloaz e kenlaboure evit ar romantoù-kazetenn gant Auguste Maquet, met ne voe embannet an istorioù nemet dindan anv Dumas. Skrivañ a rae dibaouez ha karantez al lennerien evit e romantoù a vage gwerzh ar c'hazetennoù e lec'h e vejont embannet : Les Trois mousquetaires (1844), Le comte de Monte Cristo (1844-1846), La Reine Margot (1844-1845), Vingt ans après (1845)... Ijinañ  a rae ar romantoù a-feur ma veze embannet er c'helaouennoù, o skrivañ meur a hini d'ar memes koulz hep meskañ nag an istorioù, nag ar c'henarroudoú istorel.

E penn ur sal-c'hoariva

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Sevel a reas e c'hoariva dezhañ e Pariz, an Théátre historique, bet digoret e 1847. Aze e veze savet pezhioù-c'hoari diwar e romantoù. Pinvidik mor e oa Alexandre Dumas d'ar c'houlz-se ha dispignañ a rae divuzul. Stardet e voe gant Dispac'h 1848, o koll e-pad mizioù e c'hounidoù boas (c'hoariva, romantoù-kazetenn) hag o lakaat e startijenn o kabaliñ evit dilennadegoù ar Breujoù hep dont a-benn da vezañ dilennet hag o souten Eugène Cavaignac a-enep Louis-Napoléon Bonaparte evit dilenn prezidant an eilvet Republik. Freuz-stal a reas e sal-c'hoariva e 1850.

Divroañ

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Sailhet gant dleoù ha kounnaret gant taol-Stad Bonaparte e tivroas e 1851 da Belgia asambles gant Victor Hugo. Echuet e voe neuze ar c'henlabour gant Maquet. Evit distreiñ da Bariz, ar pezh a c'hoarvezas e 1853, e rankas reiñ 45% eus e wirioù aozer a-vremañ ha dazont d'e gredourien. Tabut a savas an diskoulm-mañ etre Dumas ha Maquet. Neuze e lañsas Dumas e gelaouenn bemdeziek anvet Le Mousquetaire e lec'h e embanne eñvorennoù ha romantoù istorel.

E 1854 e reas berzh bras e vab, anvet eveltañ, gant ar pezh c'hoari La Dame aux camélias.

Ur veaj hir da Rusia a reas e 1858-1859 gant ur mignon livour, Jean-Pierre Moynet. E 1860 e werzhas madoù evit prenañ armoù ha skoazellañ Giuseppe Garibaldi e Italia. Kas a reas e-unan an armoù ha test an emgannoù e voe. Treiñ a reas e galleg eñvorennoù Garibaldi ivez. Chom a reas e-pad tri bloaz e Napoli, betek 1861, o ren furchata ha mirdi Pompei.

Republikan en XIXvet kantved

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ur spered republikan ha digor a oa gant Alexandre Dumas. Evel e dad e oa kizidik da vuhez ar re zu o c'hroc’henn ha da zivizoù ar gouarnamant war ar sujed-se. Ne felle ket dezhañ plegañ kennebeut e-tal urzh divezek ar Gatoliked. Setu perak eo bet kontrollet alies e oberennoù gant ar gouarnamant[6] pe dre wask ar Gatoliked ; evel-se n’en doa ket gellet mont betek penn e romant-gazetenn Isaac Laquedem a gonte buhez ar Boudedeo[7]. E 1863 o doa embannet ar gardinaled en Index Librorum Prohibitorum e vije difennet d'ar Gatoliked lenn romantoù Dumas tad ha mab[8].

Merc’hetaer eus ar c'hentañ

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bezañ tad 250 bastard e babore Alexandre Dumas[9]. En o zouez n’en doa anavezet nemet daou vugel : Alexandre, ganet e 1824 eus e amezegez Laure Dabay, a deuio da vezañ skrivagner evel an tad ha Marie Alexandrine, ganet e 1831 eus Belle Kreilssamer, un aktourez. Dimezet e voe bet e-pad eizh bloaz d’un aktourez all, Ida Ferrier ; an disparti en doe koustet ker dezhañ, rediet e voe da werzhañ ar c’hastell en doa savet e Marly.

Breizh en e oberennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Meur a-wech en doa ijinet Alexandre Dumas istorioù liammet da Vreizh. Da goulz ar romantelezh e oa bet awenet, evel kalz a arzourien all, gant tem ar chouanerezh a vez kavet e-barzh La comtesse de Charny (1842), Jeannic le Breton, ou le gérant responsable (pezh c’hoari, 1842), Les compagnons de Jéhu (1857) pe Les louves de Machecoul (1858).

E-barzh Le capitaine Paul (1838) e ijinas penn kentañ buhez Paul Jones, haroz James Fenimore Cooper e-barzh The Pilot, a tale of the sea (1824). Profitet en doa Dumas eus ur veaj da Naoned evit mont betek An Oriant ha klask e dielloù ar Morlu roudoù ouzh donedigezh Paul Jones ; displeg a reas ar raklabour-se e rakskrid e romant[10].

Komz a zo ivez eus Beltram Gwesklin e-barzh Le Bâtard de Mauléon (1846).

Teir gwech d’an nebeutañ e mennegas kêr Naoned pe Liger-Atlantel o vezañ perzh ouzh Breizh : e-barzh Le chevalier d’Harmental (1843)[11], Le vicomte de Bragelonne (1847)[12] ha Les louves de Machecoul (1858)[13]. Ar skridoù-se a zo implijet gant stourmerien adunanidigezh melestradurel Breizh evit difenn o sav-boent.

E 1869 e teuas Alexandre Dumas da Roazhon da enklask diwar-benn marv iskiz Pierre Charles Silvestre de Villeneuve (1763-1806), an amiral a rene morlu Frañs ha Spagn a-enep ar Rouantelezh Unanet e-pad emgann Trafalgar. Fellout a rae da Dumas sevel ur romant diwar-benn an istor-se, met ne reas ket[14].

Bloavezhioù diwezhañ

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E miz Ebrel 1864 e tistroas eus Italia da Bariz. Prezegennoù a roas e kêrioù Frañs diwar-benn e eñvorennoù, kenderc'hel a reas da embann romantoù, beajiñ a reas e Aostria-Hungaria e 1865 hag e Alamagn e 1866. E gelaouenn Le Mousquetaire a adlañsas e 1866 ha zoken e lañsas e 1868 ur gelaouenn nevez, D’Artagnan.

E oberenn ziwezhañ skrivet e Rosko

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Ti Rosko lec'h e chomas Alexandre Dumas e-pad hañv 1869.

E fin e vuhez e oa mennet mab bihan ostalerour Villers-Cotterêt da embann Geriadur meur ar gegin, un oberenn gant 3 000 rekipe, pep hini bet tañvaet gantañ hervezañ. E 1869 e tilojas eta da Rosko e Penn-ar-Bed evit bodañ e skridoù[15] e-pad an Hañv. Ar dornskrid a roas d’e embanner e Meurzh 1870, c’hwec'h miz a-raok bezañ tapet gant ur gwallzarvoud gwazhienn ha mervel e ti e vab, d’ar 5 a viz Kerzu 1870, da lavaret eo e-pad ar brezel a-enep an Alamaned. Douaret e voe e gorf en ur gêriadenn nepell ouzh Dieppe. Abalamour d’ar brezel e voe ret gortoz 1872 evit kas e arched da vered Villers-Cotterêt ha ne voe ket embannet e C'heriadur meur a-raok 1873.

Herezh

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

D’an 30 a viz Here 2002 e voe treuzkaset e gorf d’ar Panthéon e Pariz[16].

Hervez Index translatonium an Unesco emañ Alexandre Dumas e-touez ar skrivagnerien a zo bet troet o oberennoù ar muiañ. An 13vet plas en deus gant 2540 troidigezh[17].

Oberennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

C'hoariva

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. La Chasse et l'Amour, 1825[18]
  2. La Noce et l'Enterrement, 1826[19]
  3. Henri III et sa cour , 1829
  4. Christine, ou Stockholm, Fontainebleau et Rome, 1830
  5. Napoléon Bonaparte ou Trente Ans de l’Histoire de France, 1831
  6. Antony, 1831
  7. Charles VII chez ses grands vassaux , 1831
  8. Teresa, 1831[20]
  9. La Tour de Nesle, 1832[21]
  10. Kean, 1836
  11. Piquillo (opera-komek)[22]
  12. Caligula, 1837[23]
  13. Mademoiselle de Belle-Isle, 1837
  14. L'Alchimiste (pezh-c'hoari), 1839[23]
  15. Les Demoiselles de Saint-Cyr, 1843[24]
  16. Louise Bernard, 1843[24]
  17. Halifax, 1842[25]
  18. Le Laird de Dumbiky, 1844[24]
  19. Contes, 1844

Danevelloù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. Blanche de Beaulieu (e Nouvelles contemporaines), 1826
  2. Crimes célèbres, 1839–1841[26]

Eñvorennoù-beajoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. Impressions de voyage, 1833
  2. Nouvelles Impressions de voyage (Midi de la France), 1841
  3. Excursions sur les bords du Rhin, 1841
  4. Souvenirs de voyage : Une année à Florence, 1841

Romantoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. Souvenirs d’Anthony, 1835
  2. Chroniques de France : Isabel de Bavière, 1835
  3. La Salle d’armes / Pauline, 1838
  4. Leo Burckart gant Gérard de Nerval
  5. Le Capitaine Paul, 1838
  6. Le Capitaine Pamphile, 1839
  7. La Comtesse de Salisbury, 1839
  8. Acté, 1839
  9. Napoléon, 1840
  10. Aventures de John Davys, 1840
  11. Othon, l’archer, 1840
  12. Les Stuarts, 1840
  13. Maître Adam le calabrais, 1840
  14. Le Maître d’armes, 1840–1841[27]
  15. Praxède, 1841
  16. Aventures de Lydéric, grand-forestier de Flandre, 1841
  17. Un mariage sous Louis XV (pezh-c'hoari), 1841[28]
  18. Jeanne la pucelle (1429-1431), 1842
  19. Le Speronare, 1842
  20. Le Capitaine Arena , 1842
  21. Le Chevalier d'Harmental, 1842[29]
  22. Le Corricolo, 1843
  23. Filles, Lorettes et Courtisanes, 1843
  24. Georges, 1843
  25. Ascanio ou l'Orfèvre du roi, 1843[30]
  26. Amaury, 1843[30]
  27. Sylvandire, 1844[31]
  28. Fernande, 1844[32]
  29. Les Trois Mousquetaires, 1844[31]
  30. Albine ou le Château d’Eppstein, 1844
  31. Cécile ou la Robe de noces, 1844
  32. Gabriel Lambert, 1844
  33. Louis XIV et son siècle, 1844
  34. Vingt ans après, 1845[31]
  35. La Guerre des femmes, 1845
  36. Le Comte de Monte-Cristo, 1845–1846[31]
  37. Une fille du régent, 1845[31]
  38. La Reine Margot, 1845[31]
  39. Les Médicis, 1845
  40. Les Frères corses, 1845
  41. Le Chevalier de Maison-Rouge, 1845–1846[31]
  42. La Dame de Monsoreau, 1846[31]
  43. Le Bâtard de Mauléon, 1846[31]
  44. Joseph Balsamo, 1846[31] – awenet gant buhez Giuseppe Balsamo
  45. Les Deux Diane, 1846[30]
  46. Impressions de voyage : De Paris à Cadix, 1847
  47. Les Quarante-Cinq, 1847[31]
  48. Catilina (théâtre), 1848[31]
  49. Hamlet, prince de Danemark (pezh-c'hoari), 1848[30]
  50. Le Vicomte de Bragelonne ou Dix ans plus tard, 1848[31]
  51. Les Mille et Un Fantômes, 1849[33]
  52. Le Collier de la reine, 1849[31] – awenet gant afer karkan ar Rouanez
  53. La Femme au collier de velours, 1850
  54. La Tulipe noire, 1850
  55. Le Trou de l’enfer, 1850
  56. La Colombe, 1850
  57. La Chasse au chastre (pezh-c'hoari), 1850[31]
  58. Montevideo ou Une nouvelle Troie, 1850
  59. Le Drame de quatre-vingt-treize, 1851
  60. Impressions de voyage : Suisse, 1851
  61. Ange Pitou, 1851[31]
  62. Olympe de Clèves, 1851[31]
  63. Conscience l'innocent, 1852
  64. Un Gil Blas en Californie, 1852[34]
  65. Histoire de la vie politique et privée de Louis-Philippe, 1852
  66. La Maison de Savoie, depuis 1555 jusqu'à 1850, 1852-1856
    1. Emmanuel Philibert, t. 1, 1852
    2. Léone-Léona, t. 2, 1853
    3. Mémoires de Jeanne d’Albert de Luynes, comtesse de Verrue, surnommée la Dame de Volupté, t. 3, 1855
    4. De Victor Amédée III à Charles Albert, t. 4, 1856
  67. La Comtesse de Charny, 1853
  68. Le Pasteur d’Ashbourne, 1853
  69. Isaac Laquedem, 1853
  70. Les Drames de la mer, 1853
  71. Ingénue, 1853[35]
  72. La Jeunesse de Pierrot, 1854
  73. Une vie d’artiste, 1854
  74. Catherine Blum, 1854
  75. Saphir, 1854
  76. Vie et Aventures de la princesse de Monaco, 1854
  77. Le Marbrier (pezh-c'hoari), 1854[36]
  78. La Conscience (pezh-c'hoari), 1854[37]
  79. Le Capitaine Richard, 1854[30]
  80. Les Mohicans de Paris, 1854-1855[37]
  81. Souvenirs de 1830 à 1842, 1854
  82. La Jeunesse de Louis XIV (pezh-c'hoari), 1854
  83. La Dernière Année de Marie Dorval, 1855
  84. Marie Giovanni, journal d’une parisienne, 1855
  85. Le Gentilhomme de la Montagne (El Salteador), 1855
  86. Le Page du duc de Savoie, 1855[38]
  87. Les Grands Hommes en robe de chambre : César, Henri IV, Richelieu, 1855–1856
  88. Mémoires d'une aveugle ou Madame du Deffand, 1856[39]
  89. Les Compagnons de Jéhu, 1856
  90. Les Crimes célèbres, 1856
  91. La Tour Saint-Jacques (pezh-c'hoari), 1856[40]
  92. Le Fils de la nuit ou Le Pirate (pezh-c'hoari), 1856 – Kenlabour gant Gérard de Nerval, Bernard Lopez ha Victor Séjour[41]
  93. Un cadet de famille ou Mémoires d'un jeune cadet, 1856[42]
  94. L’Homme aux contes, 1857
  95. Charles le Téméraire, 1857
  96. Le Meneur de loups, 1857[43]
  97. L'Invitation à la valse (pezh-c'hoari), 1857[30]
  98. La Dame de volupté ou Mémoires de Jeanne d’Albert de Luynes, comtesse de Verrue, 1857[39]
  99. Les Louves de Machecoul, 1858[43]
  100. Black, 1858[43]
  101. De Paris à Astrakan, 1859
  102. Jane, 1859
  103. L'Île de feu, 1859[44]
  104. Le Fils du forçat, ou Monsieur Coumbes, ou Histoire d’un cabanon et d’un chalet, 1859[43]
  105. La Maison de glace, 1860
  106. La Route de Varennes, 1860
  107. Mémoires de Garibaldi, 1860
  108. Une aventure d’amour, 1860
  109. Le Roman d'Elvire (opera-komek)[45]
  110. Le Père La Ruine, 1860[43]
  111. Le Père Gigogne, contes pour les enfants, 1860
  112. La Marquise d’Escoman, 1860[43]
  113. L'Envers d'une conspiration (pezh-c'hoari), 1860[46]
  114. Une nuit à Florence sous Alexandre de Médicis, 1861
  115. Les morts vont vite, 1861
  116. Bric-à-brac, 2 vol. 1861
  117. La Princesse Flora, 1863
  118. La Boule de neige, 1863
  119. La Dame de volupté ou Mémoires de Jeanne d’Albert de Luynes, 1863[38]
  120. La San Felice, 1864 :
    1. La San Felice
    2. Emma Lyonna
    3. Le Destin de la San Felice
  121. Pietro Monaco sua moglie Maria Oliverio e i loro complici, 1864
  122. Les Deux Reines, 1864[39][38]
  123. Lady Hamilton ou Souvenirs d'une favorite, 1865 (embannet e vez a-wechoù ar romant-mañ dindan an titl Confessions d'une favorite)
  124. Le Fils du forçat, 1865
  125. Les Blancs et les Bleus, 1867
  126. Les Hommes de fer, 1867
  127. Histoire d'un lézard (Souvenirs de Naples) (moullet e Gazette du grand monde), 1867/8
  128. La Terreur prussienne, souvenirs dramatiques, 1868

Oberennoù dalif

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. L'Assassinat de la rue Saint-Roch, 1861 . Diwar un danevell gant Edgar Allan Poe
  2. Ali Pacha, 1862
  3. Création et Rédemption, 1863
  4. La Fille du marquis, 1863
  5. Le Prince des voleurs, 1863
  6. Robin Hood le proscrit, 1863
  7. L’Île de feu, 1863
  8. Le Comte de Moret, 1865
  9. Parisiens et Provinciaux, 1867
  10. Le Chevalier de Sainte-Hermine, 1869
  11. Création et Rédemption : Le Docteur mystérieux / La Fille du marquis, 1872
  12. Le Prince des voleurs / Robin Hood le proscrit, 1872-1873[42]
  13. Grand Dictionnaire de cuisine, 1873

Notennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. ↑ "Deux ou trois choses que je sais d'Alexandre Dumas", Claude Schopp embannet gant Kevredigezh mignoned Alexandre Dumas, war dumaspere.com
  2. ↑ "Une statue du général Dumas, fondue par les nazis, de nouveau érigée à Paris", Géo, 4 a viz C'hwevrer 2021.
  3. ↑ Dumas, le comte noir, Tom Reiss, Flammarion, 2013
  4. ↑ "La route de la Liberté", pennad gant André Bellon, embannet e La route de Varennes, Alexandre Dumas, Mille et une nuits, 2005, pajenn 190
  5. ↑ "Le roman-feuilleton, qu’est-ce que c’est ?", Morgane Avallaneda, blog Gallica, 29 a viz Here 2020.
  6. ↑ "Manuscrits des pièces d'Alexandre dumas et procès-verbaux de censure de ces pièces, conservés aux Archives Nationales", Odile Krakovitch, Revue d'Histoire littéraire de la France, 1982
  7. ↑ Pennad war ar romant-se, savet gant Chantal Chemla war lec'hienn dumaspere.com
  8. ↑ "La littérature française censurée par le Saint-Siège, depuis la Restauration jusqu’à la veille de la Seconde Guerre mondiale", Jean-Baptiste Amadieu, in Les censures dans le monde : XIXe- XXIe siècle, Presses universitaires de Rennes, 2016.
  9. ↑ La route de Varennes, Alexandre Dumas, Mille et une nuits, 2005, pajenn 198
  10. ↑ Le capitaine Paul (1838), raksrid.
  11. ↑ « Moi, madame; dit le chevalier selon les ordres de Votre Altesse, je suis parti pour la Bretagne, et, arrivé à Nantes, j'ai ouvert mes dépêches et pris connaissance de mes instructions. » in Le chevalier d’Harmental (1843), chabistr XXVII.
  12. ↑ « Le roi vit que d'Artagnan ne voulait pas parler. - Je vous ai fait venir, monsieur le capitaine, pour vous dire d'aller préparer mes logements à Nantes. - À Nantes? s'écria d'Artagnan. - En Bretagne. - Oui, Sire, en Bretagne. » in Le vicomte de Bragelonne (1847), chabistr CCXL.
  13. ↑ « Car le lac de Grand-Lieu, la forêt de Machecoul, la ville de Bourg-neuf, situés dans cette partie de la France circonscrite aujourd'hui dans le département de la Loire-Inférieure, faisaient partie de la province de Bretagne, avant que la France fût divisée par départements. » in Les louves de Machecoul (1858), chabistr I.
  14. ↑ Rennes, de Chateaubriand au Père Ubu, Georges Guitton, PUR, 2023.
  15. ↑ "Alexandre Dumas. Dernière oeuvre à Roscoff", Le Télégramme, 28 a viz Meurzh 2017
  16. ↑ "Une Marianne noire accueille Alexandre Dumas au Panthéon", Le Monde, 2 décembre 2002.
  17. ↑ Unesco, Statistics on whole Index Translationum database, gwirikaet d'an 21 a viz Eost 2023
  18. ↑ Gant Pierre-Joseph Rousseau hag Adolphe de Leuven
  19. ↑ Gant Espérance-Hippolyte Lassagne ha Gustave Vulpian
  20. ↑ Gant Auguste Anicet-Bourgeois
  21. ↑ Gant Frédéric Gaillardet
  22. ↑ Gant Gérard de Nerval, sonerezh gant Hippolyte Monpou
  23. ↑ 23,0 ha23,1 Gant Gérard de Nerval
  24. ↑ 24,0 24,1 ha24,2 Gant Adolphe de Leuven ha Léon Brunswick
  25. ↑ Gant Adolphe d'Ennery
  26. ↑ Gant Pier Angelo Fiorentino, Auguste Arnould, Narcisse Fournier ha Félicien Malefille
  27. ↑ Gant Augustin Grisier
  28. ↑ Gant François-Joseph Regnier
  29. ↑ Gant Auguste Maquet.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 ha30,5 Gant Paul Meurice
  31. ↑ 31,00 31,01 31,02 31,03 31,04 31,05 31,06 31,07 31,08 31,09 31,10 31,11 31,12 31,13 31,14 31,15 ha31,16 Gant Auguste Maquet
  32. ↑ Gant Hippolyte Auger
  33. ↑ Gant Paul Bocage ha Paul Lacroix
  34. ↑ Gant Bénédict Revoil
  35. ↑ Gant Paul Lacroix
  36. ↑ Gant Léon Brunswick ha Paul Bocage
  37. ↑ 37,0 ha37,1 Gant Paul Bocage
  38. ↑ 38,0 38,1 ha38,2 Diwar darnoù eus La Maison de Savoie (1852).
  39. ↑ 39,0 39,1 ha39,2 Gant ar gonterez Dash
  40. ↑ Gant Xavier de Montépin
  41. ↑ Le Fils de la nuit e Dumaspere.com.
  42. ↑ 42,0 ha42,1 Gant Victor Perceval
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 ha43,5 Gant Gaspard de Cherville
  44. ↑ Gant Joseph Méry
  45. ↑ Gant Adolphe de Leuven, sonerezh gant Ambroise Thomas
  46. ↑ Gant Lockroy
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Alexandre_Dumas_(tad)&oldid=2135875 »